Publicystyka - ngo.pl

– Poproszę biuro legislacyjne sejmu o wyjaśnienie, czy trzeba zmieniać ustawę o zbiórkach publicznych, żebym mógł zmienić rozporządzenie w tej sprawie z 2003 roku i wyłączyć z regulacji zbiórki prowadzone przez Internet. Jeśli sejmowi prawnicy uznają, że to nie jest konieczne, to będę zabiegał o wycofanie poprawki – powiedział Michał Boni, szef Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (MAiC) w programie „Za, a nawet przeciw” w Trzecim Programie Polskiego Radia. To reakcja na protesty organizacji pozarządowych, oburzonych propozycją nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych zgłoszoną przez MAiC.

Cała burza rozpętała się w piątek, 15 czerwca 2012 r., gdy na stronach internetowych tego ministerstwa niespodziewanie pojawiła się informacja, że minister Boni zgłosił do sejmowej podkomisji nadzwyczajnej, która rozpatruje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw [ustawa ta ma m.in. przekazać nadzór nad prowadzeniem zbiórek publicznych z gestii MSW ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej, czyli obecnie szefowi MAiC – przyp. red.] projekt poprawki do ustawy o zbiórkach publicznych.

MAiC zaproponowało m.in., aby w artykule 1. ustawy słowo „gotówkę” zastąpić przez „środki pieniężne”, zaś w art. 5., który mówi o tym, że odpowiednie rozporządzenie będzie regulować sposoby przeprowadzenia zbiórek i zakres kontroli nad nimi, dodane zostało sformułowanie o różnorodności form przekazywania ofiar „z wykorzystaniem instrumentów płatniczych”. W praktyce oznaczało to, że wszelkie wpłaty dokonywane na konta bankowe organizacji pozarządowych mogłyby być traktowane jako zbiórki publiczne i jako takie wymagać uzyskania odpowiednich zezwoleń.

W środowisku organizacji pozarządowych zawrzało.

– Jak potwierdza minister Michał Boni, obecne prawo nie przewiduje zbiórek publicznych drogą elektroniczną. Zatem to, co nie jest zakazane, jest dozwolone. Ale proponowane przez ministra zmiany, rozszerzające reglamentację zbiórek również na zbiórki dokonywane przelewem, zwiększają władzę urzędników nad obywatelami i przywracają stan prawny, który był utrzymywany przez niekonstytucyjne i zakwestionowane przez sąd rozporządzenie o organizacji zbiórek – mówi Paweł Dobrowolski, prezes Forum Obywatelskiego Rozwoju.

– Spowoduje to całkowite zablokowanie rozwoju finansowania społecznościowego (tzw. crowdfundingu) w Polsce i zwiększenie trudności w pozyskiwaniu funduszy na cele dobroczynne przez fundacje, stowarzyszenia i osoby prywatne – ocenia Paweł Bronikowski, prezes Fundacji Anioły Filantropii.

– Organizacje od czterech lat zabiegały o to, by przepisy o zbiórkach publicznych ograniczyć jedynie do zbierania ofiar do puszek i koszy, czyli sytuacji, w których nie ma automatycznego ewidencjowania darów i ich publicznej kontroli. Wbrew zapowiedziom, proponowane przez MAiC zmiany „zabetonowują” obecny stan prawny. Teraz sądy nie będą mogły przychylić się do odwołań od decyzji urzędników ministerstwa zakazujących zbierania środków on-line bez pozwolenia na prowadzenie zbiórki publicznej – wyjaśnia Ewa Kulik-Bielińska, dyrektor Fundacji Batorego.

Poprawka MAiC nie tylko nie została skonsultowana z organizacjami pozarządowymi, ale ponadto całkowicie odbiega od propozycji wypracowanych przez organizacje, które spotykają się od kilku miesięcy pod auspicjami Kancelarii Prezydenta RP. Ich prace zmierzają do powstania nowej ustawy o zbiórkach publicznych.

Projekt MAiC poruszył także środowisko związane z raczkującym w Polsce finansowaniem społecznościowym (cowdfundingiem). Zaproponowane brzmienie przepisów de facto uniemożliwiałoby prowadzenie takiej działalności.

Na reakcje organizacji nie trzeba było długo czekać. O wycofanie się z kontrowersyjnej poprawki zaapelowało Polskie Towarzystwo Crowdfundingu (PTC). Pod apelem zamieszczonym na stronie http://apel.crowdfunding.pl w ciągu dwóch dni podpisało się ponad 400 osób.

Swoje niezadowolenie wyraziło także ponad 20 innych organizacji pozarządowych. „Na proponowane zmiany nie patrzymy z nadzieją, napawają nas one przerażeniem i słusznym oburzeniem. (...) Przede wszystkim zmiany te są antydemokratyczne i niekorzystne dla budowania kapitału społecznego i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce” – piszą w liście, który został wysłany do ministra Michała Boniego wczoraj (w środę, 20 czerwca 2012 r.) i apelują o wycofanie złożonych w sejmowej podkomisji nadzwyczajnej poprawek do ustawy o zbiórkach publicznych (cały list dostępny jest w plikach do pobrania, chęć jego poparcia można zadeklarować wysyłając e-mail na adresy: p.bronikowski@aniolyfilantropii.org.pl lub a.kielczewska@aniolyfilantropii.org.pl).

Jak się jednak okazuje minister Boni nie ma właściwie prawnych możliwości, aby wycofać się z zaproponowanej nowelizacji. Zajmują się nią już bowiem posłowie, pracujący w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Podkomisja nadzwyczajna, rozpatrująca projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw, podczas swego posiedzenia 13 czerwca 2012 r. zaakceptowała zgłoszone przez MAiC poprawki. Teraz prace będą się toczyły na forum całej komisji. Najbliższe posiedzenie zaplanowane jest na środę, 27 czerwca 2012 r. Wybierają się na nie także przedstawiciele organizacji pozarządowych. Będą przekonywać do odrzucenia kontrowersyjnej poprawki do ustawy o zbiórkach publicznych. Wcześniej do posłów (także tych pracujących w sejmowej podkomisji ds. organizacji pozarządowych) oraz senatorów (z Parlamentarnego zespołu ds. organizacji pozarządowych) trafi kolejny list. Ten przygotowały organizacje pracujące przy Kancelarii Prezydenta nad nową ustawą o zbiórkach publicznych. Zwracają się w nim do posłów o odrzucenie zgłoszonej przez MAiC poprawki (pod listem można podpisać się wchodząc do informacji: Apel do posłów o odrzucenie poprawek w ustawie o zbiórkach publicznych. Podpisz!).

Paradoksalnie, zamieszanie wywołane przez MAiC wokół przepisów o zbiórkach publicznych może się dobrze przysłużyć sprawie ich deregulacji, a na pewno ją nagłośni.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji na szczęście nie pozostaje głuche na apele organizacji. Oprócz zapowiedzi wycofania się ze zgłoszonej poprawki do ustawy o zbiórkach publicznych, minister Boni powiedział w radiowej Trójce także, że gdy kwestia zbiórek publicznych będzie już w jego gestii, zmieni rozporządzenie do ustawy, usuwając z niego sformułowanie o dokonywaniu wpłat na konto.

– Do rozważenia jest też ustęp 4., czyli sprzedaż przedmiotów i usług drogą esemesową – dodał Boni.

O takie rozwiązania organizacje także zabiegają już od dłuższego czasu.

W przyszłym tygodniu ma dojść do spotkania Michała Boniego z przedstawicielami Polskiego Towarzystwa Crowdfundingu, którzy będą rozmawiać z nim o swoim projekcie nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych. Polega on z kolei na dodaniu do obecnej ustawy zapisu o tym, że jej przepisów nie stosuje się do ofiar wpłacanych na rachunek bankowy. Według PTC tak sformułowany przepis wystarczy, aby wyeliminować problemy związane m.in. z pozyskiwaniem pieniędzy z finansowania społecznościowego na działalność społeczną (chociaż nie są to jedyne przepisy utrudniające funkcjonowanie crodwfundingu w Polsce). Środowisko związane z rozwojem crowdfundingu w naszym kraju nie chce czekać, aż przygotowana i uchwalona zostanie nowa ustawa o zbiórkach publicznych, która w założeniach ma zupełnie oddzielić kwestie zbierania pieniędzy do puszek w przestrzeni publicznej (rozumianej tradycyjnie) od wszelkich innych form zbierania pieniędzy.

Nad taką ustawą, niezależnie od propozycji PTC, nadal będą pracowały organizacje pozarządowe. Obecnie toczą się rozmowy z kancelarią prawniczą, która zadeklarowała pro bono przełożenie na język ustawowy przygotowanych przez NGO-sy założeń nowych rozwiązań. Gotowy projekt ustawy (prawdopodobnie we wrześniu) zostanie przedstawiony do szerokich konsultacji społecznych, a potem zgłoszony do sejmu. Pomoc w przeprowadzeniu procesu legislacyjnego zaoferowała Kancelaria Prezydenta RP, a także posłowie i senatorowie z Parlamentarnego zespołu ds. organizacji pozarządowych.