Publicystyka - ngo.pl

Jedna z mniej znaczących zmian, ale za to wyjaśniająca różne pojawiające się wątpliwości, dotyczy okresu, jaki mają obejmować sprawozdania merytoryczne i finansowe OPP, zamieszczane w bazie sprawozdań prowadzonej przez Departament Pożytku Publicznego MPiPS.

W nowych przepisach doprecyzowano, że organizacja pożytku publicznego (bez względu, w którym miesiącu powstała) po raz pierwszy zamieszcza w bazie OPP sprawozdanie (merytoryczne i finansowe) za rok, w którym uzyskała status OPP (art. 23 ust. 2c).

Zmieniono także zasady publikowania sprawozdań przez OPP, których rok obrotowy różni się od roku kalendarzowego. Do tej pory miały one na to 15 dni od zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Obecnie dla tych OPP wyznaczono datę dzienną: muszą opublikować swoje sprawozdanie do 30 listopada roku następującego po roku, za który są składane sprawozdania finansowe i merytoryczne (art.23 ust. 6b).

Fundacje ze statusem OPP zyskały – może drobne – ale ważne ułatwienie w swej sprawozdawczości. Od tego roku, jeśli sporządzą i zamieszczą sprawozdanie merytoryczne OPP w bazie sprawozdań MPiPS, nie muszą już robić i przesyłać sprawozdania z działalności fundacji (w papierowej wersji) do swojego ministra właściwego. Wystarczy wypełnienie obowiązku sprawozdawczego wynikającego z posiadania statusu OPP.

Sporo zmian wprowadzono dla tych organizacji pożytku publicznego, które korzystają lub chciałyby korzystać z odpisów 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.

Część z tych zmian związana jest z samym informowaniem o możliwości przekazania 1% na rzecz danej organizacji, czyli z promocją. Sprawy te budziły wiele kontrowersji w czasie prac sejmowych, a brzmienie samych przepisy przechodziło wiele metamorfoz – od całkowitego zakazu stosowania takich praktyk po bardziej liberalne rozwiązania. Ostatecznie, w nowelizacji znalazły się zapisy, które w dużej mierze ocenę postępowania OPP oddają samym obywatelom.

Po pierwsze, OPP, które do wytworzenia swych materiałów promocyjnych (np. plakatów, ulotek, bilboardów, filmów itd.) wykorzystują środki pozyskane z 1% (bez względu na to w jakiej części) zostały zobowiązane do zamieszczenia na tych materiałach informacji, że są one finansowane albo współfinansowane ze środków pochodzących z 1% podatku (art. 27c ust. 1). Jak ma brzmieć lub wyglądać dokładnie ta informacja – jeszcze nie wiadomo. Ma to zostać określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

OPP zostały także zobowiązane do wyodrębnia w ewidencji księgowej wysokości środków wydatkowanych na promocję 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.

Po drugie, OPP, które zdecydują się na wykorzystanie w swych działaniach promocyjnych programu komputerowego, ułatwiającego podatnikom rozliczanie podatku PIT i sporządzanie zeznania podatkowego, muszą zadbać o to, aby program ten był zaopatrzony w informację, czy dostępna jest w nim pełna lista OPP uprawnionych do 1% podatku w danym roku (czyli, czy istnieje możliwość swobodnego wyboru i samodzielnego wpisania numeru KRS organizacji pożytku publicznego), czy też jest tam wskazana tylko jednak taka organizacja (zazwyczaj ta, która firmuje program swą nazwą, promuje go na swojej stronie internetowej lub innymi kanałami komunikacji). Ten sam wymóg dotyczy programów, które są „wypuszczane” przez firmy prywatne (np. wydawnictwa lub biura rachunkowe).

Treść, forma oraz sposób, w jaki należy umieścić informacje wymagane na programach komputerowych do rozliczania PIT także mają zostać określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, czyli Ministra Pracy i Polityki Społecznej (art. 27c ust. 3).

Po trzecie, wprowadzony został wyraźny zakaz pośrednictwa w przekazywaniu 1%. Zakaz dotyczy tylko OPP i dwóch ściśle określonych sytuacji. To znaczy: organizacja pożytku publicznego, która znajduje się w wykazie organizacji uprawnionych do pozyskiwania 1% w danym roku, nie może namawiać podatników do przekazania środków z 1% za jej pośrednictwem na rzecz innej OPP, która nie została uwzględniona w tym wykazie. Również OPP, której nie ma w wykazie, nie może namawiać podatników do przekazywania jej środków z 1% i zbierać ich za pośrednictwem innej OPP, która jest w wykazie.

Nowe przepisy o pozyskiwaniu 1% zostały obwarowane konkretnymi sankcjami za ich nieprzestrzeganie.

OPP, które nie będą informować o tym, że materiały promocyjne zostały sfinansowane z 1% (oczywiście, jeśli taka sytuacja miała miejsce) oraz nie zamieszczą stosownych informacji o możliwości (lub jej braku) swobodnego wyboru OPP w programach komputerowych do rozliczania PIT oraz będą brały udział w pośredniczeniu w przekazywaniu 1% podatku organizacjom do tego nieuprawnionym – podlegają karze grzywny (art. 50d). Zgodnie z kodeksem wykroczeń może to być nawet do 1000 zł.

• niewydatkowanymi przez organizacje, które utraciły status OPP

• wydatkowanymi w sposób niezgodny z art. 27 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego (tzn. nie na prowadzenie działalności pożytku publicznego)

• przekazanymi przez podatnika organizacji, której nie ma w wykazie OPP uprawnionych do pozyskiwania 1% w danym roku.

Celem Funduszu jest wzmocnienie potencjału organizacji pożytku publicznego poprzez wyrównywanie ich szans. A ma się to odbywać poprzez otwarte konkursy ofert (art. 27ab). Na razie tyle jest pewne w tej sprawie.

Projekt rozporządzenia określa co prawda szczegółowe zadania, na które mają być przeznaczane środki z tego Funduszu oraz nieco szerzej definiuje jego przychody (m.in. miałyby to być odsetki od środków przekazanych w zarządzanie Ministrowi Finansów; zwrócone przez organizacje pożytku publicznego niewykorzystane środki dotacji otrzymane w celu wzmocnienia potencjału organizacji pożytku publicznego; środki dotacji przekazane organizacjom pożytku publicznego w celu wzmocnienia potencjału organizacji pożytku publicznego wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości oraz odsetki od środków z tych dotacji), jednak jak w rzeczywistości będzie to wyglądało, okaże się, gdy rozporządzenie zostanie ogłoszone w ostatecznej wersji.

Nowelizacja wprowadziła także kilka przepisów, które mają ograniczyć liczbę i czas prowadzonych w OPP kontroli. Dotyczą one jednak tylko kontroli prowadzonych przez ministra ds. zabezpieczenia społecznego lub na jego zlecenie.

Nowe przepisy stanowią, że czas wszystkich takich kontroli nie może przekraczać 24 dni roboczych w jednym roku kalendarzowym. A jeśli występuje konieczność wydłużenia czasu kontroli, potrzebne jest pisemne uzasadnienie takiej decyzji.

W jednym roku możliwa jest powtórna kontrola w tym samym zakresie, a tylko wtedy, gdy pierwsza kontrola wykazała rażące naruszenie przepisów przez OPP. Czas trwania powtórnej kontroli nie może być dłuższy niż 7 dni i nie jest wliczany do limitu 24 dni określonego dla wszystkich kontroli prowadzonych w ciągu roku (art. 29 a).

Jeśli przeprowadzona kontrola wykaże nieprawidłowości – OPP może utracić swój status. Z wnioskiem o wykreślenie organizacji z rejestru organizacji pożytku publicznego występuje do KRS minister właściwy ds. zabezpieczenia. Może to zrobić także w innych przypadkach, nie tylko w wyniku kontroli. Nowelizacja z 2015 roku do dotychczasowego katalogu możliwych sytuacji (opisanych w art. 33 a) dodaje:

• posiadanie zaległości podatkowych stwierdzonych prawomocną decyzją lub tytułem wykonawczym w wysokości przekraczającej wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, jeżeli zaległość ta istnieje co najmniej 6 miesięcy;

• niewypełniania obowiązków wynikających z ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

• naruszenia przepisów związanych z korzystaniem z uprawnień, o których mowa w art. 24, czyli m.in. zwolnień podatkowych i nabywania nieruchomości, będących własnością Skarbu Państwa lub samorządu;

• niewykonania wyroku sądu powszechnego lub administracyjnego;

• posiadania zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, w wysokości przekraczającej 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Nowością jest to, że o opisanych powyżej naruszeniach ministra właściwego ds. zabezpieczeń społecznych informują właściwe urzędy. I muszą to zrobić w ciągu 30 dnia od dnia stwierdzenia naruszeń. Na podstawie takiej informacji minister może, chociaż nie musi wystąpić do KRS o wykreśleniu informacji o posiadaniu przez daną organizację statusu OPP.

Podobnie jest w sytuacji, gdy organizacja (jako pośrednik lub jako nieuprawniony do otrzymywania 1% w danym roku beneficjent) uczestniczy w pośredniczeniu przekazywania 1% podatku. Wówczas minister także może, ale nie musi wystąpić o wykreślenie informacji o posiadaniu przez te organizacje statusu OPP.

Bezwzględnie jednak występuje z takim wnioskiem, gdy przez sąd lub organ administracji publicznej zostanie poinformowany o naruszeniu przez organizację wymogów dotyczących posiadania statusu OPP (określonych w art. 20).

Niezależnie od tego, że minister jest informowany przez KRS o wykreśleniu informacji o posiadaniu przez organizację statusu pożytku publicznego, organizacja taka (która w ten sposób utraciła status OPP) ma obowiązek:

• w ciągu 14 dni od otrzymania sądowego postanowienia poinformować MPiPS o wysokości niewydanych (na dzień postanowienia sądu) środków pochodzących z 1% podatku. W praktyce pismo powinno zawierać informację o dniu wykreślenia statusu OPP, kwocie niewydanych pieniędzy z 1% podatku, a także podpisy osób uprawnionych do reprezentowania organizacji (może to być zarząd albo likwidator);

• przekazać niewydane wpływy z tytułu 1% podatku na rzecz Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego w terminie 14 dni od uprawomocnienia postanowienia (art. 22 ust.7).

Jeśli organizacja nie zastosuje się do tych wymogów, dostanie wezwanie z ministerstw, by dopełnić określonych w ustawie obowiązków. Gdyby i to okazało się nieskuteczne i organizacja nie zastosowała się do wezwania w ciągu 14 dni od jego otrzymania, minister wyda decyzję o wysokości niewydatkowanych środków z 1% podatku, a także określi termin, od którego od tej kwoty naliczane będą odsetki. Do ściągania należności stosowane będą przepisy ustawy Ordynacja podatkowa (art. 22 ust. 8 i 9).

Więcej informacji, jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – znajdziesz w serwisie poradnik.ngo.pl.