Publicystyka - ngo.pl

Perspektywy są raczej alarmujące. Całkowite
wydatki UE na badania i rozwój utrzymują się na poziomie 2% w
porównaniu do 2,7% w USA i ponad 3% w Japonii. Europejski raport o
innowacyjności pokazuje, że Europa pozostaje w tyle za USA w
odniesieniu do 10 spośród 11 wskaźników. Jest to wynikiem aktywnej
polityki Stanów Zjednoczonych w zakresie wspierania badań i
innowacji poprzez m.in. zamówienia publiczne, obniżanie podatków,
gwarancje dla funduszy podwyższonego ryzyka oraz pożyczki dla
MŚP.

Aby wzmocnić swoje zdolności w zakresie
innowacji Europa potrzebuje zwiększonych inwestycji w kształcenie
przez całe życie, potrzebuje dodatkowo 700 000 badaczy, wsparcia
dla MŚP oraz lepszych metod rozpowszechniania wiedzy. Publiczne
inwestycje w edukację nie rosną tak szybko jak powinny. Badania
Programu Międzynarodowej Oceny Uczniów (PISA) pokazują niektóre
niewydolności systemu edukacji. Liczba osób korzystających z
kształcenia dorosłych osiągnęła jedynie 65% wartości zamierzonej na
rok 2010. Studenci po zakończeniu nauki na uniwersytetach borykają
się z problemem bezrobocia.

Zwiększanie globalnej przewagi konkurencyjnej
Europy poprzez poleganie na zdolności do wykorzystywania know-how
oraz kreatywności obywateli w celu wytworzenia produktów i usług o
wysokiej wartości dodanej stanowi zarówno wyzwanie jak i szansę.
Zasoby należy przekierować na technologie przyczyniające się do
wzrostu gospodarczego i systemy innowacyjne, zabezpieczając i
dostosowując w razie potrzeby podstawowe elementy europejskiego
modelu gospodarczego i społecznego.

Uczenie się przez całe życie to klucz do
stworzenia społeczeństwa wiedzy. Wysokiej jakości kształcenie przez
całe życie oparte na modelach, które sprawiają, że kształcenie i
kształcenie zawodowe są dostępne dla wszystkich, daje ludziom
możliwość odświeżania posiadanej wiedzy, stałego ulepszania swoich
umiejętności oraz pełnego zaangażowania się w życie społeczności,
rodziny, sąsiedztwa i miejsca pracy.

Niedociągnięcia strategii lizbońskiej

W marcu 2005 r. Rada Europejska stwierdziła w
odniesieniu do wdrażania strategii lizbońskiej, że obok niewątpliwych postępów, są również niedociągnięcia i oczywiste opóźnienia. Istnieje wiele przyczyn tych niedociągnięć i
opóźnień. Podstawowym problemem jest niekonsekwencja strategii
europejskiej, która musi zostać wdrożona przede wszystkim na
szczeblu krajowym. Państwa Członkowskie nie wykazały prawdziwego
zaangażowania na rzecz uzgodnionych celów i działań. Krajowe plany
działania dotyczące zatrudnienia, integracji społecznej i innych
dziedzin zostały przekształcone w sprawozdania z działalności
biurokratycznej, a zamierzenia strategii zostały zrealizowane
jedynie częściowo.

Komisja Europejska odgrywa w strategii jedynie
pomniejszą rolę. Nie ma ona wystarczających uprawnień do nadawania
kierunku polityce i śledzenia postępów. Strategia lizbońska nie
jest rzeczywistością ani w świadomości ludzi, ani w mediach, ani w
debacie politycznej. Nie widać jej efektów.

Nawet jeżeli od czasu do czasu miały miejsce
dość zadowalające konsultacje, w szczególności w państwach o silnej
tradycji dialogu społecznego i obywatelskiego, nadal obserwuje się
zbyt małe zaangażowanie zorganizowanego społeczeństwa
obywatelskiego. Konsultacje często są formalne i ograniczają się do
szczebla krajowego nie dając zainteresowanym organizacjom
społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich szczeblach
wystarczających możliwości uczestnictwa. Konieczne jest sprawienie,
by pracodawcy i związki zawodowe, jak również inne zainteresowane
strony były w większym stopniu świadome swojej odpowiedzialności i
roli. Ich małe zaangażowanie oznacza także, że podejmowane reformy
mogą nie osiągnąć zamierzonych celów oraz mają negatywne
konsekwencje społeczne i gospodarcze dla osób, których
dotykają.

Ponowne wprowadzenie strategii lizbońskiej

Te niedociągnięcia i opóźnienia skłoniły Radę
Europejską do ponownego wprowadzenia strategii lizbońskiej ze
szczególnym naciskiem na wzrost i zatrudnienie. Rada wyznaczyła
jasno określone cele i zaproponowała kilka działań mających na celu
podniesienie poziomu wiedzy i innowacji. Ustanowione zostały
dwadzieścia cztery zintegrowane wytyczne na lata 2005-2008
wskazujące trzy obszary reform: makroekonomia, mikroekonomia i
zatrudnienie.

Aby zapewnić skuteczną odnowę strategii
lizbońskiej, Rada Europejska wezwała do poprawy zarządzania w
oparciu o zwiększone zaangażowanie Państw Członkowskich. Państwa
Członkowskie zobowiązane były sporządzić do dn. 15 października
2005 krajowe programy reform w oparciu o konsultacje ze wszystkimi
zainteresowanymi stronami.

Wspólny Europejski Obszar Wiedzy

EKES proponuje koncept Wspólnego Europejskiego
Obszaru Wiedzy, aby zrealizować cele strategii lizbońskiej,
charakteryzujący się zwiększeniem europejskiej współpracy w
zakresie kształcenia, innowacji i badań. Kluczowym czynnikiem
będzie opracowanie skutecznych systemów przekazywania wiedzy i
wykorzystywania najlepszych praktyk.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego w
Państwach Członkowskich także są odpowiedzialne za postępy na
drodze do urzeczywistnienia Wspólnego Europejskiego Obszaru Wiedzy.
Należy zmobilizować do działania główne zainteresowane podmioty
prywatne w każdym państwie. Dzięki temu mogą się one stać
protagonistami „prawdziwego dialogu”, do którego wzywała Komisja
Europejska i który może częściowo zrekompensować brak woli
politycznej. Muszą one określić kluczowe priorytety oraz
zaproponować i wdrożyć działania samodzielnie i we współpracy z
władzami publicznymi.

Interakcja pomiędzy Wspólnym Europejskim
Obszarem Wiedzy a rynkiem wewnętrznym zakłada powstanie efektów
synergii, które spowodują wyzwolenie się nowego potencjału wzrostu.
Dobrze funkcjonujący rynek wewnętrzny pozwoli na swobodny przepływ
nie tylko towarów, pracowników, usług i kapitału, ale także wiedzy
i pomysłów. Konieczne jest zatem jak najszybsze usunięcie nadal
istniejących przeszkód na rynku wewnętrznym, które utrudniają
przejście do gospodarki opartej na wiedzy. Należy także ułatwiać
inwestycje przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron w naukę,
innowację i badania, włączając w to systemy pomocy państwowej i
zamówienia publiczne, w ramach zasad konkurencji.

Ważne jest także pozwolenie na większą ogólną
mobilność siły roboczej pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz
stymulowanie swobodnego przemieszczania się badaczy i studentów.
Uniwersytety i instytucje kształcenia zawodowego muszą wspierać
Wspólny Europejski Obszar Wiedzy poprzez przyjęcie europejskiego
podejścia do swoich działań.

Wspólny Europejski Obszar Wiedzy opiera się na
fundamentalnym prawie każdego człowieka do czerpania korzyści ze
zdobyczy badań, nowych technologii, innowacji i kształcenia. Muszą
istnieć odpowiednie warunki dla kształcenia przez całe życie.
Kształcenie i kształcenie zawodowe są niezbędnymi warunkami dla
stworzenia społeczeństwa wiedzy i jako dobra publiczne muszą być
zarządzane przez władze publiczne, tak by zagwarantować dostęp do
nich dla wszystkich, z tymi samymi prawami i możliwościami.

Społeczeństwo wiedzy nie powinno być projektem
dla elity przekonanej o korzyściach przynoszonych przez nowe
technologie. Należy je raczej postrzegać jako część ogólnego
projektu i prezentować razem z innymi politykami skierowanymi do
wszystkich obywateli. Obejmuje ono rozwój osobisty, edukację
obywatelską oraz kształcenie przez całe życie współmierne do wyzwań
XXI wieku. W tym celu konieczne jest, by nowe technologie były
dostępne także dla grup społecznych w trudniejszej sytuacji, takich
jak imigranci czy osoby niepełnosprawne.

W celu urzeczywistnienia Wspólnego
Europejskiego Obszaru Wiedzy UE, Państwa Członkowskie i regiony
muszą przekierować swoje wydatki publiczne na wzmacniające wzrost
gospodarczy inwestycje w kształcenie, innowacje i badania. EKES
proponuje, by Państwa Członkowskie, we współpracy z
zainteresowanymi podmiotami z sektora prywatnego, zobowiązały się
do realizacji „narodowego programu promowania wiedzy” w celu
zwiększenia inwestycji w infrastrukturę wiedzy oraz możliwości
kształcenia dostępne dla wszystkich. Dzięki temu Państwa
Członkowskie i regiony będą mogły uzyskać wsparcie w postaci
środków finansowych UE z funduszy strukturalnych i funduszu
spójności.

Siódmy program ramowy w zakresie badań i
rozwoju ma precedensowe znaczenie. Komisja Europejska zaproponowała
podwojenie zasobów do wysokości 72 miliardów euro. Komitet wzywa do
utrzymania tej kwoty.

EKES wzywa przedsiębiorstwa, instytucje
finansowe i prywatne fundacje do wzięcia na siebie
odpowiedzialności za zwiększenie inwestycji w gospodarkę opartą na
wiedzy. EKES sugeruje, że zachęty podatkowe, mające wzmacniać
badania i rozwój poprzez subwencje, ulgi podatkowe i gwarancje
kredytowe powinny zostać wprowadzone w całej UE, pod warunkiem
udostępniania wytworzonej wiedzy. Musi zostać zapewnione także
odpowiednie finansowanie i zachęty do aktywnego uczestnictwa dla
obywateli i ich organizacji.

Mimo, że za realizację strategii lizbońskiej
odpowiedzialne są Państwa Członkowskie, należałoby wzmocnić
uprawnienia Komisji w zakresie nadawania kierunku polityce,
monitorowania postępów i wysyłania zdecydowanych ostrzeżeń
państwom.

Rada ds. Konkurencyjności, Rada ds.
Zatrudnienia, jak również Parlament Europejski oraz parlamenty
krajowe powinny omawiać roczny raport, a także angażować
odpowiednie zainteresowane podmioty i społeczeństwo.

EKES podkreśla zaangażowanie podmiotów
regionalnych i lokalnych w tworzenie Wspólnego Europejskiego
Obszaru Wiedzy oraz ich odpowiedzialność za udział w realizacji
strategii lizbońskiej. EKES w całej rozciągłości popiera, by jednym
z trzech priorytetów przyszłej polityki spójności było wspieranie
innowacji, przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy.

Udział zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego

Istnieje pilna potrzeba wypełnienia obecnego
deficytu informacji pomiędzy obywatelami a Europą. Potrzebne jest
nowoczesne podejście do komunikacji i podnoszenia świadomości w
celu zaangażowania, zmotywowania i być może przekonania opinii
publicznej oraz sprawienia, by obywatele również poczuli się
współodpowiedzialni. Prasa i media także muszą w większym stopniu
zaangażować się w debatę nad przyszłością Europy.

Uczestnictwo oznacza także, iż zainteresowane
podmioty prywatne muszą działać i brać na siebie odpowiedzialność
poprzez konkretny wkład i działania. Prywatne inicjatywy
przyczyniające się do realizacji Wspólnego Europejskiego Obszaru
Wiedzy muszą być witane z zadowoleniem i wspierane przez władze
publiczne.

EKES chciałby podkreślić potencjalny wkład
niektórych głównych zainteresowanych podmiotów:

Organizacje gospodarki społecznej oparte
na solidarności mogą promować innowacje zarówno gospodarcze jak i
społeczne w celu tworzenia zatrudnienia i zwalczania wykluczenia
społecznego poprzez integrację grup znajdujących się w gorszej
sytuacji.

Organizacje edukacyjne spoza publicznego
systemu edukacji – na przykład te prowadzone przez partnerów
społecznych czy stowarzyszenia – wykazały się wysoką efektywnością
w zapewnianiu i dostosowywaniu struktur i metod kształcenia przez
całe życie, tak by umożliwić wszystkim grupom społecznym
uczestniczenie w społeczeństwie wiedzy.

Konsumenci mogą preferować i stymulować
innowacje i technologie mające na celu poprawę jakości życia w
odpowiednim stopniu uwzględniając konsekwencje społeczne i
etyczne.

Uniwersytety i wyższe uczelnie muszą
odgrywać aktywną rolę, jako że są instytucjami kluczowymi dla
postępów na drodze do społeczeństwa wiedzy. Ważne jest zachęcanie
do współpracy pomiędzy przemysłem a środowiskiem naukowym w celu
przekazywania wyników badań stosowanych, jak również promowanie
międzynarodowej mobilności studentów.

Świat nauki może wraz z Państwami
Członkowskimi wzmocnić wartość pracy badawczej jako zawodu oraz
zaangażować badaczy we współpracę ponad granicami narodowymi,
zgodnie z Europejską Kartą Naukowca i Kodeksem postępowania przy
rekrutacji pracowników naukowych, tym samym sprawiając, by kariera
naukowa stała się bardziej atrakcyjna.

1. Stworzenie pozytywnych ram polityki makroekonomicznej dla społeczeństwa opartego na wiedzy

Rada Europejska na swoim posiedzeniu udzieliła
poparcia dla reformy wprowadzanej do Paktu Stabilności i Wzrostu.
Zgodnie z tą reformą stabilność makroekonomiczna oraz zgodność z
zasadami pozostają w centrum zainteresowania.

Ważna w tym kontekście jest również silniejsza
koordynacja polityk ekonomicznych pomiędzy Państwami Członkowskimi.
Na tym tle polityki makroekonomiczne, a mianowicie polityki
budżetowe i podatkowe, powinny promować społeczeństwo oparte na
wiedzy, w szczególności poprzez nadanie priorytetu wpływowi popytu
na nowe technologie.

2. Zapewnienie ram i środków dla kształcenia przez całe życie

Należy zauważyć, że najlepsze wyniki
gospodarcze i społeczne osiągają te państwa, w których największy
odsetek dorosłej populacji korzysta z edukacji i szkoleń, podczas
gdy w państwach o najgorszych wynikach sytuacja jest odwrotna.
Należy uznać zasadę „nowej szansy” i zaproponować pakt tym
wszystkim, którzy nie mieli szansy uzyskać podstawowego
wykształcenia. Pomysł ten można realizować przy pomocy różnych
metod, na przykład w formie oferty szkoleniowej lub kuponów –
dostępnych w każdym momencie życia, by umożliwić uzyskanie
podstawowej wiedzy.

EKES powtarza swoje nawoływanie do uchwalenia
ogólnoeuropejskiej karty kształcenia ustawicznego. UE i Państwa
Członkowskie wraz z głównymi zainteresowanymi podmiotami muszą
ustalić kluczowe priorytety i działania, zapewniając im podstawę
prawną i wystarczające środki finansowe. Państwa Członkowskie
powinny zobowiązać się do wdrażania karty na wszystkich poziomach
poprzez „pakty kształcenia przez całe życie” lub podobne
rozwiązania.

UE i Państwa Członkowskie powinny także
uzgodnić minimalny poziom środków przeznaczonych na kształcenie
przez całe życie w ramach funduszy strukturalnych, na przykład
przynajmniej jedną trzecią całości środków. Fundusze powinny
skupiać się na i wspierać „pakty kształcenia przez całe życie”,
które zwiększają dostęp wszystkich pracowników do kształcenia
zawodowego, jak również inicjatywy skierowane do grup społecznych
znajdujących się w najgorszej sytuacji.

Na poziomie lokalnym w ramach szerokiego
partnerstwa można ustanowić otwarte ośrodki kształcenia, pakty
uczenia się przez całe życie lub podobne programy szkoleniowe.

3. Przyjazne dla użytkownika polityki dotyczące innowacji i technologii

EKES zdecydowanie popiera pomysł by 7. program
ramowy na rzecz badań i rozwoju wypełnił lukę technologiczną oraz
potrzebę opracowania przez Państwa Członkowskie wszechstronnych
polityk w zakresie innowacji.

Wysokie ambicje wspierania zdrowia,
zrównoważonego rozwoju, wysokiej jakości infrastruktury wiejskiej i
miejskiej, inteligentnych rozwiązań dla transportu, bezpiecznych i
zreorganizowanych miejsc pracy oraz dziedzictwa kulturalnego
przyniosą ze sobą nowe technologie i nowe innowacyjne produkty i
usługi. Nowe technologie i innowacje mogą tym samym sprzyjać
podnoszeniu jakości życia i pracy odpowiadając zarówno na potrzeby
społeczeństwa jak i rynku, przy uwzględnieniu także konsekwencji
społecznych i etycznych.

EKES wzywa do bardziej regularnego i
systematycznego dialogu z głównymi zainteresowanymi podmiotami na
wszystkich szczeblach w celu prowadzenia i monitorowania
przyjaznych dla użytkowników polityk w zakresie innowacji i
technologii. Komisja Europejska powinna wspierać takie podejście
poprzez wydawanie wytycznych i zaleceń oraz ustalanie przykładów
dobrych praktyk.

Szczególną uwagę należy poświęcić zwiększaniu
udziału MŚP oraz przedsiębiorstw gospodarki społecznej i reagowaniu
na ich potrzeby, zapewnianiu im dostępu do badań naukowych i
rozwoju technologicznego oraz usług w zakresie badań, jak również
angażowaniu ich w działania związane z badaniami i rozwojem.

4. Ochrona socjalna musi ułatwiać przejście do społeczeństwa wiedzy

Silne poczucie bezpieczeństwa zatrudnienia jest
konieczne, by zmotywować pracowników do aktywnego uczestniczenia w
przechodzeniu do społeczeństwa opartego na wiedzy. Elastyczności
musi towarzyszyć aktywna polityka dotycząca rynku pracy zachęcająca
pracowników do udziału w kształceniu przez całe życie.

Należy określić nowe formy ochrony socjalnej w
celu ułatwienia podnoszenia umiejętności i mobilności zawodowej
pracowników, dokonywania przez nich wyborów pomiędzy pracą,
kształceniem zawodowym i życiem rodzinnym, a także dla nowych
sposobów organizacji pracy i przechodzenia pomiędzy różnymi
statusami.