Opinia EKES w sprawie "Europejskiego Roku na rzecz Równych Szans dla Wszystkich" (grudzień 2005)
Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie agendy społecznej na lata 2005 – 2010 podkreślił wagę działań podejmowanych na rzecz równości szans, zmierzających do stworzenia bardziej solidarnego społeczeństwa. Wniosek, by rok 2007 został ogłoszony Europejskim Rokiem na rzecz Równości Szans dla Wszystkich jest jedną z głównych inicjatyw zapowiedzianych w tym komunikacie.
Europejski Rok na rzecz Równych Szans stawia
sobie następujące cele:
- Prawa – Podnoszenie świadomości w zakresie prawa do równości i niedyskryminacji;
- Reprezentacja – Stymulowanie debaty na temat sposobów zwiększania udziału w życiu publicznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym społeczeństwa;
- Uznawanie – Honorowanie i przychylne nastawienie do różnorodności;
- Poszanowanie i tolerancja – Propagowanie społeczeństwa bardziej solidarnego.
EKES uważa, że wszystkim osobom zamieszkującym na terenie UE
powinno się zagwarantować niedyskryminację i równe szanse w
korzystaniu z pełnego zakresu praw człowieka: obywatelskich,
politycznych, gospodarczych, społecznych i dotyczących kultury.
Zatem Rok 2007 powinien być okazją do osiągnięcia postępów w
eliminowaniu wszelkich rodzajów dyskryminacji. Rok ten powinien być
traktowany jako sposobność do podniesienia świadomości na temat
dyskryminacji wobec grup, które zwykle nie są brane pod uwagę, jak
również nierozwiązanych jeszcze kwestii dotyczących
dyskryminacji.
EKES jest zdania, że należy także zająć się różnicami w stopniu
i zakresie ochrony przed dyskryminacją wynikającą z różnych
przyczyn. Komitet stanowczo zaleca, by w dziedzinie zatrudnienia,
szkoleń, kształcenia, ochrony społecznej, świadczeń społecznych
oraz dostępu do towarów i usług zakazać dyskryminacji wynikającej z
płci, rasy bądź pochodzenia etnicznego, wieku oraz orientacji
seksualnej.
Od chwili opracowania Europejskiej karty praw podstawowych, UE
nie może już być uznawana jedynie za stowarzyszenie łączące państwa
wokół wspólnych interesów gospodarczych. Wobec powyższego
należałoby odpowiednio uwzględnić grupy społeczne, które zostały
wyłączone z różnych form życia społecznego, gdyż zamknięto im
dostęp do rynku pracy i udziału w życiu gospodarczym, albo też
które żyją w biedzie, choć są aktywne na rynku pracy.
Różne względy społeczne i gospodarcze przemawiają na rzecz
zapewnienia równości szans dla wszystkich, a zwłaszcza dla tych,
którzy są dyskryminowani czy upośledzeni ze względu na warunki
społeczne, gospodarcze, kulturalne, geograficzne i inne czynniki
ich życia. Mogliby oni w pełni uczestniczyć w życiu społeczeństwa i
wnieść w nie wkład społeczny czy gospodarczy, gdyby zapewnić im
odpowiednie wsparcie.
EKES uważa, że planowany na rok 2007 Europejski Rok na rzecz
Równych Szans dla Wszystkich stanowi okazję do zwrócenia uwagi na
osoby, które mogą zostać pominięte, np. młodzież i dzieci, które
doznają dyskryminacji ze względu na wiek; osoby dyskryminowane z
wielorakich przyczyn, jak również mieszkańcy regionów czy
aglomeracji oddalonych od dużych ośrodków czy o małym zagęszczeniu
ludności, którzy mogą nie mieć dostępu do niezbędnych
świadczeń.
Komitet uważa, że Rok powinien także dać możliwość głębszego
zastanowienia się nad głównymi wyzwaniami, takimi jak kwestia
różnych rodzajów dyskryminacji występujących często wobec pewnych
grup (np. niepełnosprawne dzieci, imigranci w starszym wieku,
kobiety romskie). Wreszcie należy wziąć pod uwagę, we wszystkich
inicjatywach w zakresie zwalczania dyskryminacji, różny i
heterogeniczny charakter najbardziej dyskryminowanych grup.
Wytyczając przyszły kierunek, szczególną uwagę należy zwrócić na
Międzynarodową konwencję praw dziecka ONZ, dokument ratyfikowany
przez wszystkie Państwa Członkowskie UE, wobec czego można
stwierdzić, że prawa te stanowią część zasad uznanych przez
wspólnotę Państw Członkowskich. Pozwala to również na wyniesienie w
przyszłości przestrzegania praw dziecka do rangi wymogu
międzynarodowego.
Do pośrednich skutków programu na rok 2007 należy, żeby
przygotowując wnioski prawodawcze zadbać o to, by rozdział
poświęcony działaniom następczym nie zawierał jedynie danych
dotyczących procentu ludności Europy, która uzyskała więcej
wiadomości na temat grup osób systematycznie cierpiących z powodu
dyskryminacji. Ważna jest ocena, jakie konkretne zmiany wprowadzono
w życiu codziennym i w praktyce administracyjnej.
Uwzględnienie w sposób horyzontalny różnych przyczyn
dyskryminacji we wszystkich politykach i inicjatywach UE, jak
również zwrócenie uwagi na konkretne wymagania osób będących
ofiarami dyskryminacji w ramach opracowywania działań związanych z
innymi formami dyskryminacji (np. biorąc pod uwagę sprawy związane
z upośledzeniem przy rozpatrywaniu innych przyczyn dyskryminacji)
jest kluczem do osiągnięcia postępów w eliminowaniu dyskryminacji i
promowaniu równych szans. Doświadczenie zdobyte w tym zakresie, np.
odnoszące się do kwestii płci mogłoby zostać wykorzystane w
przypadku innych rodzajów dyskryminacji.
Podstawową sprawą jest, by obok faktu, że dyskryminacja,
ksenofobia i rasizm są zjawiskami nie do przyjęcia, podkreślić
wartości Europy opartej na wielości kultur i znaczenie wdrożenia
dyrektyw przyjętych w przeszłości w ramach europejskiej polityki
zwalczania dyskryminacji.
EKES potwierdził już w swoich opiniach wagę, jaką przywiązuje do
udziału organizacji pozarządowych, pracodawców sektora prywatnego i
publicznego, podmiotów ekonomii społecznej, pracowników najemnych i
przedstawicieli regionów. Należałoby również włączyć do działań
ofiary dyskryminacji i grupy czy podmioty je reprezentujące na
wszystkich poziomach i na wszystkich etapach wdrażania. Podczas
planowania, wdrażania i kontroli środków pomocniczych, konieczne
jest, sprawdzanie (również, jeśli zajdzie taka potrzeba, poprzez
sprawozdania pochodzące z innych źródeł), czy istnieje np.
odpowiednia wymiana informacji z organizacjami pozarządowymi.
W sposób szczególny należy zwrócić uwagę i uznać rolę
organizacji pozarządowych i organizacji reprezentujących
dyskryminowane grupy. Ich zaangażowanie w Europejski Rok powinno
zostać zapewnione na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym,
krajowym i europejskim) i na wszystkich etapach (planowanie ogólne,
realizacja, wdrożenie, ocena i monitorowanie Roku). W szczególności
należy uwydatnić i uwzględnić rolę przedsiębiorstw i organizacji
gospodarki społecznej w walce z dyskryminacją.
Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja uznała
znaczenie współpracy z pracodawcami i pracobiorcami w celu
rozwijania miejsc pracy wolnych od dyskryminacji oraz działań
różnicujących. EKES zaleca, by Rok Europejski posłużył
do:
- określenia i propagowania wymiany informacji oraz przykładów dobrych praktyk,
- zwiększania świadomości wśród przedsiębiorstw na temat wartości dodanej poszanowania równych szans w ramach ich procedur rekrutacji i ścieżek karier,
- tworzenia partnerstw i trwałych związków pomiędzy pracodawcami a innymi stronami zainteresowanymi, w tym organizacjami pozarządowymi oraz organizacjami pracującymi z grupami dyskryminowanymi,
- wsparcia i rozwinięcia planu Komisji na rzecz społecznej odpowiedzialności biznesu.
EKES jest zdania, że należy dołożyć wszelkich starań, aby dobrze
przygotować Europejski Rok na rzecz Równych Szans dla Wszystkich,
korzystając z wcześniejszych doświadczeń. Wskazane byłoby, aby
dostarczyć informacje w języku i stylu zrozumiałym dla odbiorców,
stworzyć możliwość korzystania ze szkoleń czy nauki, zapewnić
odpowiednie zainteresowanie ze strony środków masowego przekazu
oraz konieczną pomoc techniczną. Właściwe byłoby większe
wykorzystanie, rozpowszechnienie i przystosowanie wyników badań,
dobrych praktyk i programów, które się sprawdziły.
EKES uważa jednak, że budżet przewidziany na realizację zadań
związanych z Rokiem 2007 jest bardzo ograniczony i tym bardziej
należy zwrócić uwagę na to, żeby odpowiednie środki były do
dyspozycji dla osób zaangażowanych w program.