W swoim komunikacie w sprawie Agendy Społecznej Komisja Europejska (KE) podkreśla kluczowe znaczenie rozwoju europejskiego modelu społecznego (opierającego się na dobrych wynikach gospodarczych, wysokim poziomie ochrony socjalnej oraz edukacji i dialogu społecznym) oraz spójności społecznej, jako elementu strategii lizbońskiej. Agenda Społeczna określa także priorytety, którymi powinna się kierować Unia Europejska w swoich działaniach, opierając się na takich zasadach jak: wzajemne zależności między działaniami z zakresu gospodarki, polityki społecznej i polityki zatrudnienia, działanie na rzecz jakości w miejscu pracy, unowocześnianie systemów zabezpieczeń społecznych i uwzględnienie kosztów braku polityki społecznej.
W związku z
takimi priorytetami KE proponuje strategię składającą się z dwóch
elementów:
-
zwiększenie
zaufania obywateli do przemian społecznych (w tym obszarze
proponuje się trzy konkretne działania: Zielona księga w sprawie
przemian demograficznych i wkładu w europejską inicjatywę na rzecz
młodzieży; partnerstwo na rzecz przemian poprzez coroczne forum
organizowane w celu oceny agendy społecznej; wdrażanie
europejskiego modelu społecznego do międzynarodowych stosunków
pracy),
-
ustalenie
priorytetów w obszarach: wspieranie zatrudnienia i
rozwiązanie problemu przemian strukturalnych, społeczeństwo
solidarne i równość szans.
Agenda
Społeczna - ważna, ale za mało konkretna
Generalnie EKES
z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie Agendy
Społecznej oraz widzi w nim próbę podkreślenia znaczenia polityki
społecznej dla osiągnięcia celów z Lizbony. Jest jednak
zdania, że pomimo swych strategicznych zamierzeń nie oddaje on
odpowiednio szczególnych oczekiwań związanych z średniookresowym
przeglądem Strategii Lizbońskiej. EKES jest zdania, że polityka
społeczna nie powinna być podporządkowana polityce gospodarczej,
lecz stać z nią na równi.
EKES zauważa
jednak z dezaprobatą, że nowa Agenda Społeczna zawiera mniej
konkretnych środków niż poprzednie. Dotyczy to zwłaszcza
prawodawstwa w zakresie społecznym, gdzie KE ogranicza się do
przeglądu obowiązujących dyrektyw i nie czyni właściwie nowych
propozycji. EKES oczekuje zatem, że strategiczne ramy zostaną
wypełnione konkretnymi działaniami.
Finansowanie polityki
społecznej
W tym kontekście
EKES chciałby poruszyć również zagadnienie finansowania polityki
społecznej, gdyż pozycja "Konkurencyjność na rzecz wzrostu
i zatrudnienia" obejmuje wprawdzie podwyższone kwoty, ale
dotyczą one przede wszystkim środków mających na celu zwiększanie
konkurencyjności i wspieranie przedsiębiorczości. Porównanie z
obecnymi wydatkami w obszarze społecznym i zatrudnienia
pokazuje, że w tym przypadku nie zostało przewidziane w przyszłej
polityce społecznej żadne realne zwiększenie środków. EKES żąda
zatem, by odpowiednio zwiększyć środki proponowane dla polityki
społecznej, analogicznie do pozostałych środków w ramach tytułu
wzrost i zatrudnienie.
Zwiększyć zaufanie obywateli do integracji
europejskiej
Ponadto, EKES
zgadza się, że niezbędne jest zwiększenie zaufania obywateli w
stosunku do integracji europejskiej i rozwoju społecznego ogółem.
Jednak może się to udać tylko wtedy, kiedy polityka europejska
faktycznie będzie prowadzić do poprawy położenia społecznego
ludności. EKES wyraża pogląd, że równie ważna jest pogłębiona
analiza społecznych konsekwencji przemian demograficznych i z
zadowoleniem przyjmuje zapowiedzianą Zieloną księgę, która umożliwi
szeroko zakrojoną europejską debatę. Jeśli chodzi o politykę
adresowaną do wszystkich pokoleń, to szczególną uwagę należy
zwrócić na jej efekty wśród młodych ludzi. Tymczasem propozycja
Komisji nie wyjaśnia, co ma ona na myśli przy wkładzie w europejską
inicjatywę na rzecz młodzieży i jak wyobraża ona sobie w tym swoją
własną rolę.
EKES popiera
dążenia Komisji na rzecz czynnego wdrażania europejskiego modelu
społecznego do międzynarodowych stosunków pracy oraz zaangażowania
się w walkę o godne warunki pracy na całym świecie, zgodnie z
normami Międzynarodowej Organizacji Pracy.
EKES negatywnie
ocenia fakt, że KE pomija funkcję EFS-u jako ważnego instrumentu
wsparcia dla rozwoju zasobów ludzkich oraz jako instrumentu
kształcenia i doskonalenia zawodowego odpowiadającego na potrzeby
rynku pracy. Zdaniem EKES-u niedostatecznie wskazano na funkcję,
jaką pełni EFS w zakresie kształcenia ustawicznego. EKES popiera
jednak zamierzenie, aby wzmocnić synergię działań politycznych
i instrumentów finansowych, w szczególności EFS-u. Niejasne
jest jednak, co KE dokładnie ma na myśli.
KE
pomija społeczne konsekwencje restrukturyzacji
przedsiębiorstw
Ogólnie rzecz
biorąc, EKES pozytywnie ocenia wnioski zawarte w Agendzie
Społecznej dotyczące ekonomicznych aspektów przemian
strukturalnych. Nie sposób jednak nie zauważyć, że Komisja
Europejska pomija społeczne konsekwencje restrukturyzacji
przedsiębiorstw. Tymczasem to właśnie problemom społecznym powinno
się stawić czoła i to w taki sposób, aby sprawiedliwie
wypośrodkować cele ekonomiczne i interesy pracowników.
Dobre
propozycje w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy
EKES zgadza się
z propozycjami Komisji w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
a zwłaszcza ze szczególnym zaakcentowaniem zagadnienia
prewencji w odniesieniu do zapowiedzianych inicjatyw. Komitet uważa
jednak, że należałoby przede wszystkim zanalizować nowe zagrożenia
dla zdrowia, uwzględnić potrzebę ochrony pomijanych dotąd grup
pracowników i rozważyć, w jaki sposób można wesprzeć i
poprawić wdrażanie istniejących już przepisów w tym zakresie w
nowych Państwach Członkowskich.
KE chce
rozwijać dialog społeczny
EKES z
zadowoleniem przyjmuje także zamiar Komisji, aby w dalszym ciągu
rozwijać dialog społeczny zarówno na szczeblu ponadsektorowym, jak
i w poszczególnych branżach.
Równie ważny
jest dialog w ramach społeczeństwa obywatelskiego. Szczególnie w
nowych Państwach Członkowskich potrzebne jest wsparcie KE dla
tworzenia dialogu w ramach społeczeństwa obywatelskiego.
Zwiększenie odpowiedzialności społecznej
przedsiębiorstw
Jak wynika z
Komunikatu, KE ma w planach kolejne inicjatywy w zakresie
zwiększenia odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw,
przyczyniając się do zdefiniowania jej podstawowych zasad. EKES
uważa, że dobrym wzorcem są tu liczne przykłady kodeksów
postępowania i innych dobrowolnych działań mających na celu
przyjmowanie przez przedsiębiorstwa odpowiedzialności społecznej.
Powinno się w to włączyć także inicjatywy na rzecz kształcenia
ustawicznego. Dlatego też EKES popiera inicjatywy KE dla wsparcia
rozwoju i przejrzystości ustanawiania zasad odpowiedzialności
społecznej przedsiębiorstw na szczeblu europejskim.
Jak wspomina
Komisja, swoboda przemieszczania się jest jedną z podstawowych
swobód w Europie. Z tego też powodu istniejące instrumenty
powinny być, zdaniem EKES‑u, ciągle udoskonalane. W związku z tym
EKES uważa, że zasadne byłoby powołanie jeszcze w 2005 r. grupy
wysokiego szczebla, która zajęłaby się oddziaływaniem rozszerzenia
UE na mobilność oraz funkcjonowaniem okresów przejściowych i
przedstawiła raport na ten temat w 2006 roku. EKES zwraca uwagę, że
partnerzy społeczni i organizacje pozarządowe mają w tej
dziedzinie ogromne doświadczenie. I dlatego apeluje do Komisji, aby
w składzie takiej grupy ekspertów znaleźli się przedstawiciele
partnerów społecznych i organizacji pozarządowych.
Społeczeństwo solidarne i równe szanse dla
wszystkich
W odniesieniu do
zagadnienia solidarnego społeczeństwa i równych szans dla
wszystkich Komisja ponawia swoją propozycję racjonalizacji i
uproszczenia koordynacji w dziedzinie integracji społecznej,
emerytur i opieki zdrowotnej. Komitet jest zdania, że w
szczególności bardzo już zaawansowane wykorzystanie otwartej
koordynacji w dziedzinie integracji społecznej powinno być
kontynuowane w rytmie dwuletnim wraz z działaniami narodowymi i
raportami. Jest to konieczne choćby dlatego, że mimo wspólnych
wysiłków nie udało się na terenie UE w stopniu znaczącym
ograniczyć ubóstwa. Dlatego nieodzowne są zwiększone wysiłki dla
zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego.
Jak wynika z
dokumentu, KE chce kontynuować debatę o narodowych uregulowaniach
dotyczących płac minimalnych i w 2005 r. rozpocząć konsultacje na
ten temat. EKES jest zdania, że to Państwom Członkowskim należy
pozostawić zadanie udzielenia każdemu obywatelowi w potrzebie
pomocy w postaci minimalnej płacy, która umożliwiałaby godna
egzystencję. EKES stawia sobie również pytanie, czy nie byłoby
lepiej ogłosić Europejskiego Roku Zwalczania Ubóstwa
i Wykluczenia Społecznego wcześniej niż w roku 2010, jako że
problem ten jest tak palący.
Równe
traktowanie kobiet i mężczyzn
Generalnie, EKES
popiera działania KE na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn
i przeciw dyskryminacji. EKES wskazuje przy tym na fakt, że
dyrektywy przeciw dyskryminacji w wielu Państwach Członkowskich
dopiero niedawno zostały transponowane do prawa krajowego lub że
proces ten nadal trwa. Jest zatem zdania, że przydatne byłoby
sporządzenie raportu o postępach w realizacji tych dyrektyw i
podejmowanie dalszych działań na tej podstawie. Zapowiedziane
działania w zakresie równego traktowania kobiet i mężczyzn,
a w szczególności stworzenie europejskiego instytutu ds.
społeczno-kulturowej tożsamości płci oraz zapoczątkowanie planu
działań na rzecz równości szans dla osób niepełnosprawnych cieszą
się poparciem Komitetu.
EKES z żalem
zauważa, że Komisja nie uwzględnia roli usług socjalnych dla dobra
publicznego w dziedzinie zatrudnienia i spójności społecznej.
Usługi socjalne pozwalają wszak zaspokoić potrzeby w zakresie
edukacji, opieki społecznej i zdrowotnej, integracji społecznej
oraz zmniejszają różnice w społeczeństwie. Organizacje pozarządowe
przyczyniają się do rozpoznania i wyraźnego zdefiniowania potrzeb
socjalnych przede wszystkim tych najbardziej poszkodowanych warstw
społecznych.