Publicystyka - ngo.pl

Pierwszą prezentację wygłosiła Karolina Szlasa z Forum Odpowiedzialnego Biznesu, która podjęła próbę zdefiniowania terminu odpowiedzialna turystyka i przedstawiła najważniejsze światowe trendy w tej dziedzinie. Odpowiedzialna turystyka jest jedną z gałęzi turystyki, która jako całość stanowi 10% światowego przemysłu i systematycznie zwiększa ten udział. Turystyka odpowiedzialna dotyczy zarówno branży turystycznej, gdzie związana jest ze sposobem prowadzenia biznesu, jak i samych podróżujących. Głównym jej celem jest zrównoważony rozwój w 3 obszarach:

• środowisko przyrodnicze
• podłoże społeczno kulturowe
• relacje ekonomiczne (głównie handlowe)

Dwa najważniejsze kodeksy, które zbierają zasady odpowiedzialnej turystyki, to: globalny kodeks etyki w turystyce, stworzony przez Światową Organizację Handlu (United Nations World Tourism Organization - UNWTO)  oraz Zasady odpowiedzialnej turystyki (Deklaracja z Kapsztadu, 2002 r.).

Biznesowy kontekst odpowiedzialnej turystyki rozpatrzony został poprzez przyjrzenie się zasadom CSR, które obowiązywać powinny w branży turystycznej. Są to: odpowiedzialne zarządzanie wewnętrzne; wspieranie lokalnej społeczności; relacje z dostawcami (a więc np. promowanie dostawców lokalnych, czy tych certyfikowanych znakiem Fair Trade); kontakty z klientami (szanowanie ich praw); angażowanie interesariuszy.

Wskazane zostały również najciekawsze rozwiązania CSRowe w branży turystycznej:

• wyjazdy incentive – wyjazdy integracyjne połączone z wolontariatem
• wdrażanie proekologicznych rozwiązań przez hotele
• proekologiczne rozwiązania linii lotniczych, które generują 2% emisji CO2 na świecie. Podany został tu przykład linii Nature Air z Kostaryki, która jest pierwszą zeroemisyjną linią na świecie
• odpowiedzialne praktyki biur podróży - wybieranie ekologicznego transportu, umożliwianie offsetowania CO2 wygenerowanego podczas podróży, edukowanie klientów.

Do najbardziej aktualnych trendów w turystyce należą:

• Slam tourism/ Poverty tourism/ Poorism – zwiedzanie dzielnic nędzy wokół dużych miast Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej
• Turystyka charytatywna/ Wolonturystyka – połączenie turystyki i wolontariatu
• Community Based Ecotourism – turystyka, z której korzyści czerpią lokalni mieszkańcy.

Prezentację "Odpowiedzialna turystyka" Karoliny Szlasy można obejrzeć tutaj >>.

Kolejne wystąpienie wygłosił Jacek Pałkiewicz, dziennikarz, znany podróżnik-eksplorator, gość specjalny konferencji. Stwierdził on, iż przekonanie turystów do odpowiedzialnej turystyki jest kwestią trudną, również ze względu na ich liczbę i różnorodność.

Istotnym zjawiskiem wg Pałkiewicza jest również „kurczenie się” świata, którego następstwem jest to, że coraz łatwiej dotrzeć do miejsc wcześniej niedostępnych. Z jednej strony zwiększa to ich dostępność dla turystów, ale z drugiej strony wiele z nich jest „zadeptywanych”. Przykładem są miejsca wybrane jako nowe „7 cudów świata”, które przeżywają teraz prawdziwy najazd turystów. Innym wyrazistym przykładem tego procesu są rdzenni mieszkańcy Ameryki Południowej, tak zwani Indianie „niekontaktowani” – czyli ci, którzy nie mieli kontaktu z naszą cywilizacją. Kontakt z białym człowiekiem kończy się dla nich najczęściej nieszczęśliwie – przemocą, alkoholizmem, wykluczeniem.

Opierając się również na własnych doświadczeniach, Pałkiewicz stwierdził, iż podróżowanie powinno być spotkaniem z miejscową kulturą, realnymi ludźmi, a niekoniecznie „zamknięciem w hotelu”. Odpowiedzialny turysta powinien również ściśle stosować się do przepisów prawa, które zabraniają np. przewożenie określonych gatunków roślin, bądź zwierząt.

Magdalena Krukowska, dziennikarka Forbes, opowiedziała o własnych doświadczeniach związanych z odpowiedzialnym podróżowaniem. Punktem wyjścia było stwierdzenie, że turystyka może stanowić doskonałe wsparcie lokalnej społeczności, jeśli tylko turysta będzie przestrzegał kilku prostych zasad. Jest to przede wszystkim korzystanie z usług lokalnej społeczności, a unikanie wszelkiego rodzaju sieciówek – zarówno jeśli chodzi o nocleg, jak i posiłki, czy usługi turystyczne (wycieczki, przewodnicy). Odpowiedzialny turysta może być też źródłem wiedzy dla społeczności lokalnych na temat tego, w jaki sposób czerpać zyski z turystyki, czego unikać w kontaktach z turystami. Wszystko to zawiera się w sformułowaniu „community-based travelling”, które jednak niejednokrotnie jest utrudnione – w państwach niedemokratycznych (np. Kuba) branża turystyczna jest kontrolowana przez administrację i to państwo czerpie z niej zyski. W takim wypadku jedynym rozwiązaniem są podróże indywidualne, które pozwalają na większą elastyczność i korzystanie w większym stopniu z usług lokalnej społeczności.

Innym przykładem odpowiedzialnej turystyki jest zatrzymywanie się w hotelach, które prowadzą swoją działalność zgodnie z zasadami CSR. Takim hotelem jest np. Buckingham Place na Sri Lance, który zatrudnia lokalnych mieszkańców, kupuje od lokalnych dostawców, i stosuje proekologiczne rozwiązania.

Prezentacja Natalii Ćwik z Forum Odpowiedzialnego Biznesu dotyczyła korzyści, jakie może odnieść biznes z odpowiedzialnej turystyki. Odpowiedzialna turystyka w rozumieniu prelegentki to zmiana perspektywy, odejście od stereotypów, utartych przekonań, w tym europocentryzmu. Innymi słowy to świadome podróżowanie, faktyczne poznanie odwiedzanych miejsc, jak również odkrywanie samego siebie. To także próba współuczestnictwa w tym nowo poznawanym świecie.

Współczesny biznes charakteryzują nieustanne zmiany i konieczność szybkiego dostosowywania się. Nowe czynniki sukcesu, które decydują o przewadze konkurencyjnej w dzisiejszym świecie to m.in. aktywa niematerialne, umiejętność tworzenia innowacji. Cechy nowych, kreatywnych liderów, którzy mogą zapewnić przedsiębiorstwu sukces, to: akceptacja ryzyka, niestandardowe myślenie, umiejętność zarządzania wiedzą. Wszystkie te cechy doskonale można wykształcić podczas odpowiedzialnego podróżowania.

„Journeys for change” jest projektem, który wspomaga rozwój liderów poprzez odpowiedzialną turystykę. W jego ramach menedżerowie, liderzy zachodnich korporacji poznają liderów z innych kultur, wspólnie pracują nad projektami społecznymi, tworzą innowacyjne projekty, odkrywają świat i samych siebie. Pozwala to na rozwój kompetencji, powstawanie nowych pomysłów strategicznych, w tym otwarcie na nowe rynki.

Również teoria CSR zauważa możliwości tak rozumianej odpowiedzialnej turystyki. Do koncepcji, które wykorzystują jej potencjał zaliczyć można: Creating Shared Value, Bottom of Pyramid oraz Frugal innovation.

Prezentację Natalii Ćwik "Na styku turystyki i biznesu. \u000B\u000BKorzyści z odpowiedzialnego podróżowania\u000B" mogą Państwo pobrać tutaj.

Ostatnim punktem programu konferencji był panel dyskusyjny, w którym wzięli udział: Mateusz Czerwiński (Warsaw Convention Bureau), Aleksandra Gutowska (Fundacja Kultury Świata), Mateusz Karasiński (biuro podróży MK Tramping), oraz Roman Stanek (biuro podróży Aventura). Panel poprowadził Adam Leszczyński z Gazety Wyborczej.

Mateusz Karasiński stwierdził, że polski rynek nie jest gotowy na odpowiedzialną turystykę. Dla polskiego klienta zdecydowanie najważniejszym czynnikiem decydującym o wyborze biura podróży lub konkretnej formy spędzenia wakacji jest nadal cena. Przykładem jest tu jego własna firma, która daje klientom możliwość offsetowania wykupionego wyjazdu wakacyjnego, lecz od 3 lat nie znalazła się ani jedna osoba zainteresowana tym rozwiązaniem. Zupełnie odmienna sytuacja jest np. w Wielkiej Brytanii, gdzie odpowiedzialna turystyka stanowi już dużą część całej branży. Sytuacja może ewoluować dzięki edukacji turystów prowadzonej przez biura podróży, ale także dzięki odpowiednim przepisom wprowadzanym przez administrację publiczną.

Aleksandra Gutowska uznała, że  o odpowiedzialność można pokusić się w każdym rodzaju turystyki, również w turystyce masowej, gdzie należy położyć większy nacisk na edukację (o pomocy rozwojowej, o kulturze). Biura podróży powinny również np. wymagać wprowadzania ekologicznych rozwiązań przez hotele, z którymi współpracują.

Mateusz Czerwiński podkreślił, że w pełni odpowiedzialną turystykę realizować można jedynie w krajach, w których rozwinięta jest struktura odpowiedzialnego biznesu. W krajach rozwijających się ciężko znaleźć dostawców spełniających wyśrubowane kryteria np. ekologiczne. Zaznaczył ponadto, iż w przypadku odpowiedzialnej turystyki ważna jest podaż, jeśli pojawią się wycieczki przygotowane zgodnie z tymi zasadami oraz moda na nie, to znajdą się również klienci chcący za nie płacić.

Duża część dyskusji poświęcona została zjawisku poorismu i jego potencjalnych konsekwencji dla lokalnych społeczności. A. Gutowska podkreśliła, iż najważniejsza powinna tu być decyzja i świadomość samych mieszkańców, to czy wiedzą oni co oznacza dla nich ingerencja turystów, jakie są z tego zyski i straty i czy świadomie godzą się na ich przyjazd.

Jako przykłady umiejętnego godzenia wymagań turystycznych z potrzebą ochrony własnej przyrody i dziedzictwa kulturowego wymienione zostały: Madagaskar, Bhutan i Botswana – wszystkie one ograniczają ilość turystów, a zyski z turystyki przeznaczają na rozwój.

W dyskusji poruszony został również temat wyjazdów do krajów opresyjnych, takich jak Chiny, Malediwy, bądź Kuba. Czy odwiedzanie tych krajów jest zgodne z zasadami odpowiedzialnej turystyki? Stwierdzono, iż jeśli już ktoś zdecyduje się na taki wyjazd, powinien próbować wspierać ludność lokalną, a nie reżim; niejednokrotnie jest to jednak bardzo trudne.

Przedstawicielka Polskiej Izby Turystyki zapowiedziała, iż organizacja ta pracuje nad kodeksem dobrych praktyk zrównoważonej turystyki, ogłoszony ma on zostać jeszcze w tym roku.

Podsumowaniem panelu było stwierdzenie, że sytuacja w kontekście odpowiedzialnej turystyki na pewno nie jest jeszcze dobra, ale zmierza ku lepszemu. Za przykład posłużyły tu rozwiązania wprowadzane przez wiele hoteli, które stają się coraz bardziej przyjazne osobom niepełnosprawnym lub starszym.

Patronem medialnym konferencji był National Geographic Traveler i Rynek Podróży.

Wydarzenie było współfinansowane przez Unię Europejską.