Fundacja Aktywizacja realizuje obecnie projekt „Od Konwencji ONZ do Społecznej Inwencji”, którego celem jest wzmacnianie wdrażania w Polsce konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, przede wszystkim w obszarach dostępności, edukacji włączającej oraz aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami.
Działania przewidziane w projekcie przyczynić się mają do zainicjowania na poziomie lokalnym kształtowania skutecznych polityk publicznych i strategii na rzecz aktywizacji osób niepełnosprawnych oraz zidentyfikowania problemów wdrożeniowych Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Skierowane są do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych oraz osób niepełnosprawnych.
Chcielibyśmy również zachęcić Państwa do lektury Społecznego Raportu Alternatywnego z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami w Polsce.
W najbliższych tygodniach będziemy zapoznawać Państwa z wybranymi artykułami dotyczącymi obszarów dostępności, edukacji włączającej oraz aktywizacji zawodowej.
Artykuł 9 – Dostępność
38. Dostępność architektoniczna opisana jest w polskim prawie budowlanym, które obowiązuje od 1995 roku. Nakazuje ono tworzenie budynków dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich. Pomimo istnienia tych przepisów wiele budynków, w tym o charakterze publicznym, nie jest dostępnych. W przepisach budowlanych brakuje sankcji, które zmusiłyby do stosowania zasad dostępnego budownictwa, poza uniemożliwieniem odbioru gotowego budynku, co zdarza się bardzo rzadko. Sankcje takie powinny być nakładane na nadzór budowlany, jeżeli dopuści do eksploatacji niedostępny budynek. W procesy dużych inwestycji publicznych powinno się angażować osoby z niepełnosprawnościami oraz ich organizacje. Zdarza się też, że nawet w teoretycznie dostosowanym budynku dostępność jest ograniczona ze względów organizacyjnych, np. zamknięte na klucz toalety i wejścia.
39. W wypadku transportu jest jeszcze gorzej, bo nie ma żadnych przepisów zobowiązujących przewoźników do zakupu i użytkowania dostępnego taboru. Enigmatyczny zapis z ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie opisuje w żadnym stopniu, jak taki dostępny tabor powinien wyglądać i czym się cechować. Organizatorzy transportu publicznego mają obowiązek tworzenia planów transportowych, które mają uwzględniać potrzeby pasażerów z niepełnosprawnościami, jednak proces ten dopiero trwa i nie wiadomo, czy przyniesie pozytywne efekty. Mimo to część przewoźników stara się kupować dostępne pojazdy, np. warszawskie Miejskie Zakłady Autobusowe i Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni. Jednak większość przewoźników, w szczególności zamiejscowy transport autobusowy, nie ma dostępnego taboru i nie ponosi z tego tytułu żadnych konsekwencji.
40. Dostępność informacji i komunikacji to przede wszystkim rozwiązania nakierowane na dostępność stron internetowych oraz aplikacji. Od kwietnia 2012 roku obowiązuje w Polsce rozporządzenie Rady Ministrów o Krajowych Ramach Interoperacyjności, które zobowiązuje podmioty realizujące zadania publiczne do publikowania informacji elektronicznej zgodnej z wymaganiami WCAG 2.0.W rozporządzeniu wprowadzono okres przejściowy do końca maja 2015 roku, po którym wszystkie serwisy internetowe podmiotów realizujących zadania publiczne muszą być zgodne z WCAG 2.0. Jest to ambitny cel, który prawdopodobnie nie zostanie osiągnięty, na co wskazują badania organizacji pozarządowych zajmujących się dostępnością. Podobnie jak w wypadku dostępności architektonicznej i transportowej – ustawodawca nie wprowadził kar finansowych ani innych sankcji za naruszenie prawa. Obowiązek stosowania WCAG 2.0 nałożono także na operatorów telekomunikacyjnych z dwuletnim okresem przejściowym. Tutaj jednak możliwe są sankcje finansowe w postaci kary nakładanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. Poza firmami telekomunikacyjnymi nie zobowiązano innych podmiotów świadczących usługi publiczne do stosowania zasad dostępności.
41. Problemem jest także brak norm technicznych opisujących dostępność architektoniczną i transportową. Brakuje także informacji o dostępności i uniwersalnym projektowaniu w programach studiów architektonicznych, projektanckich i informatycznych. Pozytywnie należy ocenić coraz częstszą, chociaż nie powszechną, praktykę zamieszczania wymagań co do dostępności w opisach zamówień publicznych i konkursów grantowych. W wypadku dostępności informacji stosowana jest globalna norma, jaką jest WCAG 2.0. Należy zauważyć, że już istniejące przepisy dotyczące dostępności nie są przestrzegane, ponieważ nikt nie kontroluje ich realizacji i nie nakłada kar pieniężnych.
Fragment pochodzi ze Społecznego Raportu Alternatywnego z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami w Polsce współtworzonego przez przedstawicieli środowiska pozarządowego oraz osoby z niepełnosprawnościami. Cały Raport dostępny pod poniższym linkiem
Projekt realizowany jest w ramach Programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego ze środków Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
