Rozpoznawalność rad działalności pożytku publicznego pozostawia wiele do życzenia. Jak można to zmienić?
Pod nazwą „rada działalności pożytku publicznego” rozumie się grono doradcze, którego zadaniem jest konsultowanie i opiniowanie dokumentów dla organu jednostki administracyjnej, przy której ta rada działa. Szczególna wartość takiej rady polega na tym, iż składa się ona nie tylko z przedstawicieli organizacji pozarządowych, ale również z reprezentantów administracji publicznej. Właśnie dzięki temu na forum rady prezentuje się poglądy obu partnerów i istnieje większa szansa na wypracowanie porozumienia uwzględniającego racje stron. Co więcej, spojrzenie z kilku punktów widzenia, a także dostęp do większych zasobów powodują, że decyzje wypracowane w trakcie dyskusji mają większe szanse na efektywne wdrożenie.
Jednak rozpoznawalność rad wśród lokalnych społeczności nadal pozostawia wiele do życzenia. Z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor z 2012 roku wynika, że aż 36% organizacji zadeklarowało brak wiedzy na temat obecności w gminie lub mieście lokalnej Rady czy innego zespołu do spraw stałej współpracy między NGO a JST. Dla przykładu w województwie dolnośląskim zgodnie z wynikami badań wśród 123 JST, powodami nieistnienia rad są: brak złożenia wniosku (35,8%), brak potrzeby, brak zainteresowania NGO (35,8%).
Wśród członków społeczności lokalnych brak wiedzy o istnieniu rad jest jeszcze większy. Zwykle wymienia się kilka powodów tego stanu rzeczy. Przede wszystkim ustawowe kompetencje rad są niewystarczające, aby podmioty te realnie wpływały na społeczną rzeczywistość i jakość współpracy między JST a NGO. Ustawa nie doprecyzowuje ich oddziaływania – są one organem, który opiniuje, jednak to wcale nie znaczy, że ktoś musi się do tych opinii zastosować. To zaś wzbudza obawy potencjalnych członków rad, że ich zaangażowanie może być niewspółmierne do efektów. Co więcej, rady są często traktowane jako ciało powielające kompetencje innych podmiotów np. federacji lub komisji dialogu i stąd też nie przypisuje się wielkiej wagi temu, co dzięki nim można by zyskać.
Nie ma również wymogu ich istnienia, a skoro nie ma takiego wymogu i zasiadanie w nich jest nieodpłatne, mało osób decyduje się zaangażować w ich działalność, jeśli zaś już to robią, często nie posiadają odpowiednich kompetencji. Na niską rozpoznawalność rad wpływa też ich krótka, dwuletnia kadencyjność, mała częstotliwość spotkań, brak klarownego i jasnego regulaminu pracy oraz planu pracy, brak wymiany doświadczeń z innymi radami, a także brak szerszej informacji na temat tego, czym się zajmują.
Aby wzmocnić pozycję rad i tym samym zwiększyć ich rozpoznawalność, oprócz uporania się z wyżej wymienionymi problemami, należy pokazać środowisku III sektora i lokalnym społecznościom korzyści wypływające z ich powoływania właśnie poprzez promocję podejmowanych przez nie działań. Promocja powinna wykorzystywać jak najszerszy katalog form komunikacji, począwszy od internetowych platform informacyjnych (lokalnych i ogólnokrajowej), na których zamieszczano by informacje na temat członków rady, regulaminu rady, zakresu poruszanych tematów, aktualnych wydarzeń, spotkań, protokołów posiedzeń rady, poprzez audycje radiowe, artykuły prasowe, reportaże telewizyjne, otwarte debaty na temat dialogu i współpracy międzysektorowej z udziałem lokalnej społeczności, a skończywszy na popularyzacji rad w środowisku posłów i senatorów RP oraz podczas konwentów marszałków.
Rada może również pełnić rolę łącznika między podmiotami konsultacyjnymi i innymi radami np. radami seniorów, radami młodzieżowymi oraz może współpracować z federacjami, tak by nie była oskarżana o uzurpowanie sobie prawa do reprezentacji całego sektora pozarządowego.
Ważne jest też swoiste wyjście rad do organizacji, a więc szkolenia skierowane do NGO czy spotkania w siedzibach lokalnych organizacji pozarządowych. Istnieje też możliwość zapraszania na posiedzenia rad członków lokalnej społeczności oraz specjalistów z różnych dziedzin, a także możliwość organizowania wojewódzkich Forów Rad wszystkich szczebli.
Wszystkie te działania mogą sprawić, że rady staną się nie tylko rozpoznawalne, ale zaczną funkcjonować jako doskonałe narzędzie budowania dialogu obywatelskiego, kształtowania decyzji w sprawach społecznych, a przede wszystkim przyczynią się do efektywnej realizacji polityki lokalnej.
Artykuł powstał w ramach projektu „Modelowe Rady Działalności Pożytku Publicznego” współfinansowanego z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
