Publicystyka - ngo.pl

Jako Fundusz Feministyczny działamy od 2018 roku na rzecz bardziej sprawiedliwego i bezpiecznego świata. Regularnie konfrontujemy nasze przekonania o feministycznej walce z rzeczywistymi potrzebami ruchu, które różnią się w zależności od tego, gdzie dane osoby mieszkają, jaki mają dostęp do dóbr i usług, jakich wykluczeń doświadczają, jakie mają zasoby. Podobnie różnią się wybierane przez te grupy strategie oporu. W 2022 roku opublikowałyśmy badanie ruchu feministycznego w Polsce pt. „Jest opresja – jest opór” i chcemy się do wniosków z tego badania odnieść też dzisiaj.

„Feministyczny aktywizm jest bezpośrednią odpowiedzią na przemoc, nierówne, lekceważące traktowanie i codzienną opresję, których doświadczają setki kobiet, osób transpłciowych i niebinarnych w Polsce” – czytamy w raporcie „Jest opresja – jest opór”.

Feminizm postrzegamy jako walkę z opresją, która nie jest podejmowana tylko i wyłącznie przez kobiety na rzecz kobiet. Płeć, kolor skóry, klasa, stopień edukacji, orientacja psychoseksualna, tożsamość płciowa, sprawność i wiele innych czynników determinuje patriarchalną opresję.

Co mamy na myśli, gdy mówimy „patriarchalna opresja” i co konkretnie oznacza dla różnych grup w Polse? W badaniu, na podstawie którego powstała publikacja „Jest opresja – jest opór”, uczestniczyło ponad 600 grup i organizacji ubiegających się o granty Funduszu Feministycznego. Zebrane dane pokazują, że opresja ma nieskończenie wiele form i towarzyszy kobietom oraz osobom queerowym w codziennym życiu, przez co często staje się znormalizowana i powszechna. 

W raporcie wyróżniono cztery główne rodzaje patriarchalnej opresji:

1. nierówne traktowanie (w tym przemoc fizyczna, ekonomiczna, seksualna i słowna),
2. ograniczony dostęp lub brak dostępu do usług publicznych (zdrowie, edukacja, wsparcie socjalne, transport),
3. ograniczony dostęp do feminizmu, rozumianego jako zbiór wiedzy, informacji oraz sieci wsparcia, 
4. wypalenie i zmęczenie wynikające z doświadczanej opresji i/lub aktywizmu.

Każdy z nich został szczegółowo przeanalizowany w naszym raporcie, do którego serdecznie zapraszamy po więcej.

Z raportu wynika, że duża część działań realizowanych przez Grantobiorczynie Funduszu to działania „tu i teraz”, blisko ludzi i ich problemów. Lokalne aktywistki obserwują problemy i luki w otaczającym ich świecie i zbierają zasoby, aby je uzupełnić.

Jak to robią? Organizują warsztaty, spotkania, zapewniają dostęp do usług i edukacji, których nie daje system. Tematy podejmowane przez Grantobiorczynie dotyczą często obszarów mocno stabuizowanych i niezaopiekowanych w edukacji formalnej czy poprzez usługi publiczne.

I tak np. Koło Gospodyń Wiejskich w Bystrzycy zaprasza swoje członkinie na zajęcia WenDo, podczas których kobiety uczą się asertywności i podstaw samoobrony. Dziewczyńskie Centrum Mocy w Ełku prowadzi zajęcia menstruacyjne dla dziewczynek, które nie mają dostępu do takiej wiedzy w szkołach. Tranzycja.pl robi kampanię edukacyjną o bezpiecznym podawaniu hormonów, bo zdrowie osób trans nadal jest objęte tabu. A Ciotki Klotki z Głuchołazów organizują w swojej wsi badania cytologiczne dla kobiet powyżej 60. r.ż., do których normalnie nie mają dostępu. To wszystko robią osoby, które widzą opresję, same jej doświadczają i decydują się jej przeciwdziałać. 

Opisane doświadczenia należą do grup i organizacji dopiero od niedawna aktywnych w ruchu feministycznym. 30 procent z tych grup działa na wsi lub w małych miejscowościach, a ponad 80 procent z nich podejmuje działania bez żadnego budżetu i finansowania z zewnątrz!

Wierzymy w feminizm intersekcjonalny, czyli taki, który bierze pod uwagę złożoność doświadczanej opresji. To nurt, który ma swoje korzenie w czarnym aktywizmie i rozpowszechniony został w latach 80. przez Kimberlé Crenshaw, która zwróciła uwagę na to, że dyskryminacja nie dotyczy tylko jednej części tożsamości np. płci, a raczej składa się z wielu przeplatających się czynników, które wspólnie potęgują dyskryminację. Czarna lesbijka pracująca za pensję minimalną nie doświadcza osobno seksizmu, rasizmu, homofobii i wyzysku ekonomicznego. A homofobia, która ją dotyka, jest najpewniej zupełnie inna niż ta, z którą mierzy się np. biały gej z klasy średniej. 

Potrzebę intersekcjonalnego podejścia do nierówności zauważamy wśród Grantobiorczyń Funduszu. Co roku spływają do nas setki wniosków o dofinansowanie. Możemy w nich przeczytać o najróżniejszych formach patriarchalnej opresji, z którymi zmagają się kobiety, osoby transpłciowe i niebinarne, osoby niepełnosprawne, kobiety mieszkające na wsi, mamy, kobiety 60+, osoby uchodźcze itd.

A jaką zmianę my realnie wprowadzamy? Od 2018 roku finansujemy działania nastolatek, kobiet 60+, mam, kobiet mieszkających na wsi, kobiet doświadczających przemocy, kobiet z niepełnosprawnościami, uchodźczyń, osób transpłciowych i queerowych. Dotychczas wsparłyśmy już 337 inicjatyw kobiecych i feministycznych ze 115 miejscowości, którym przekazałyśmy łącznie ponad 5 milionów złotych.

Kasa z Funduszu pozwala osobom brać sprawy w swoje ręce i oddaje im decyzje co do tego, czego potrzebują i co chcą zrobić. Działamy regularnie i udzielamy wsparcia odpowiadającego na różne potrzeby – od szybkich grantów na pilne działania, poprzez małe granty – bardziej projektowe – po wsparcie instytucjonalne.

W tekście powołujemy się na dane z raportu „Jest opresja – jest opór”, który przygotowały Magdalena Grabowska i Marta Rawłuszko, a jego pełną wersję możecie znaleźć na femfund.pl/raport/.