Już w maju 2016 r. 7 osób – a nie jak dziś 15 – zarejestruje stowarzyszenie. I zrobi to szybko, w kilka dni. Taką możliwość daje eliminacja nadzoru starosty oraz wykreślenie z ustawy Prawo o stowarzyszeniach trzymiesięcznego terminu na rozpatrzenie wniosku o rejestrację. Czy sądy naprawdę przyspieszą?
Rejestracja – bez recenzowania statutów
Po wejściu w życie nowelizacji starosta straci dzisiejszą możliwość ingerowania w kształt statutów nowych stowarzyszeń. Dziś takie uprawnienie opisuje art. 13 ust. 2. Prawa o stowarzyszeniach. Sąd wysyła dokumenty rejestrowe nowo powstającego stowarzyszenia do organu nadzoru, a ten nierzadko zgłasza zastrzeżenia do zapisów statutu. Już sama procedura wymiany dokumentów jest długotrwała. Ponadto sąd zmuszony jest do analizowania zastrzeżeń nadzoru. Ustawa daje więc sądowi aż trzy miesiące na rozpoznanie wniosku o rejestrację. Ale wejście przez stowarzyszenie w polemikę ze starostą w sprawie statutu (za pośrednictwem sądu) może spowodować, że rejestracja będzie trwała znacznie dłużej. Znane są przypadki, że nawet dwa lata.
Nowelizacja odbiera staroście opisane wyżej uprawnienie. Sąd rejestrowy, zanim rozpatrzy wniosek, nie będzie musiał wysyłać do starosty dokumentów, czekać na odesłane uwagi, nie będzie musiał uwag nadzoru analizować. Sam zajmie się oceną statutu stowarzyszenia.
Procedurę rejestracji będzie opisywać zmieniony artykuł 16. Prawa o stowarzyszeniach
Art. 16.
1. Sąd rejestrowy wydaje postanowienie o wpisie stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego po stwierdzeniu, że jego statut jest zgodny z przepisami prawa i założyciele spełniają wymagania określone ustawą.
2. Sąd rejestrowy przed wydaniem postanowienia o wpisie, jeżeli uzna za niezbędne dokonanie dodatkowych ustaleń, wyznacza w tym celu posiedzenie wyjaśniające.
3. Sąd rejestrowy oddala wniosek o wpis stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego, jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w przepisach prawa.
4. O wpisie stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego sąd zawiadamia właściwy organ nadzorujący, przesyłając mu jednocześnie odpis postanowienia o wpisie, statut stowarzyszenia, listę założycieli i podjęte uchwały.
5. O wykreśleniu stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego sąd zawiadamia właściwy organ nadzorujący, przesyłając mu odpis postanowienia o wykreśleniu.
Artykuł 16 Prawa o stowarzyszeniach nakłada na sąd obowiązek przesłania do organu nadzoru statutu nowej organizacji (ust. 4). Starosta będzie więc poinformowany, ale nie będzie miał wpływu na to, czy nowe stowarzyszenie zostanie zarejestrowane i w jakim kształcie (z jakim statutem).
7 dni na rejestrację. Termin z ustawy o KRS
W maju 2016 r. z ustawy Prawo o stowarzyszeniach zniknie 3-miesięczny termin na rozpoznanie wniosku o rejestrację. Prawo o stowarzyszeniach w ogóle nie wspomni o terminie, co oznacza, że zastosowanie będzie miał termin ogólny zapisany w innej ustawie – w ustawie z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Wniosek o wpis sąd rejestrowy rozpoznaje nie później niż w terminie 7 dni od daty jego wpływu do sądu.
Autorzy nowelizacji chcieli ułatwić i przyspieszyć rejestrację stowarzyszeń. Wydaje się, że z ustawy znikają te formalne ograniczenia, które do tej pory utrudniały i spowalniały proces. Sprawność sądów rejestrowych przyjdzie ocenić dopiero po wejściu w życie nowych przepisów.
Może się więc okazać, że sądy rejestrowe nie przyspieszą tak bardzo, jakbyśmy tego oczekiwali. Jednak rejestracje ciągnące się miesiącami powinny być już raczej wyjątkiem.
Zmiany statutów - również bez udziału starosty
Przepisy dotyczące postępowania podczas rejestracji, mają zastosowanie również w przypadku zgłaszania do sądu rejestrowego zmian w statucie stowarzyszenia. Chociaż mówiący o tym artykuł 21 Prawa o stowarzyszeniach, został przez nowelizację zmieniony, zasada stosowania tego samego trybu do rejestracji i zgłaszania zmian pozostanie utrzymana. To oznacza, że nie tylko statut nowo rejestrowanego stowarzyszenia będzie "chroniony" przed starostą. Zgłaszane sądowi zmiany w statutach również nie będą podlegały jego kontroli. Podobnie jak w przypadku rejestracji, sąd wyśle do nadzoru informację o dokonanej zmianie.
Nadzór nad działającym stowarzyszeniem
Odebranie staroście tzw. nadzoru prewencyjnego, czyli udziału w rejestracji stowarzyszenia, to tylko połowa zmian dotyczących nadzoru. Jego zliberalizowanie dotyczy też kontroli przez organ już działających stowarzyszeń.
Nowelizacja wprowadza dwa ograniczenia, których będzie przestrzegał organ nadzoru. Starosta – tak jak obecnie – może zażądać dostarczenia odpisów uchwał walnego zebrania oraz niezbędnych wyjaśnień. Jednak żądanie będzie musiał uzasadnić. Ponadto zakres nadzoru został doprecyzowany. Sprawowany będzie "wyłącznie w zakresie zgodności ich (stowarzyszeń) działania z przepisami prawa i postanowieniami statutu".
Art. 25. 1. Organ nadzorujący sprawuje nadzór nad działalnością stowarzyszeń wyłącznie w zakresie zgodności ich działania z przepisami prawa i postanowieniami statutu.
2. Organ nadzorujący ma prawo w wyznaczonym terminie żądać:
1) dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów),
2) niezbędnych wyjaśnień od władz stowarzyszenia.
3. Organ nadzorujący jest obowiązany wskazać uzasadnienie żądań, o których mowa w ust. 2.
(STARY NADZÓR)
Art. 25. Organ nadzorujący ma prawo:
1) żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów);
2) (uchylony)
3) żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień.
Wszystkie opisane w tym artykule przepisy wchodzą w życie 6 miesięcy od opublikowania ustawy - 20 maja 2016 r.
Źródło: inf. własna (poradnik.ngo.pl)
