Publicystyka - ngo.pl

Oblicze polskiej biblioteki

Sieć polskich bibliotek publicznych liczy 8489 placówek, z czego 6560 znajduje się na wsi i w małych miejscowościach. Biblioteki rzadko prowadzą działalność wychodzącą poza standardowe obowiązki, głównie ze względu na małe zasoby finansowe i bardzo złe warunki lokalowe. Bibliotekarze (wśród których przytłaczającą większość stanowią kobiety) to osoby wykształcone i cieszące się zaufaniem lokalnych społeczności. Dzięki ich nowatorskim pomysłom i chęci do nauki biblioteki mogą stać się centrami aktywności kulturalnej i obywatelskiej.

– Chodzi o zmianę funkcji bibliotek. Biblioteki mogą być miejscami spotkań, nauki, szeroko rozumianego dostępu do wiedzy. Zależy nam integracji środowiska bibliotekarzy, a także zachęceniu do nawiązywania współpracy z innymi podmiotami działającymi lokalnie – na przykład organizacjami pozarządowymi. Chcemy przekazać impuls do rozwoju – mówi Sebastian Wierzbicki, wicedyrektor Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy

Program trwać będzie 5 lat, a na jego realizację przeznaczono 28 milionów dolarów. Do pierwszej rundy w całej Polsce zakwalifikowało się 1867 placówek bibliotecznych, z czego 105 w województwie mazowieckim. W ramach Programu odbędą się m.in. specjalistyczne szkolenia dla bibliotekarzy, dostarczony zostanie sprzęt informatyczny.

– Biblioteki muszą stanąć na własnych nogach, chcemy im w tym pomóc – nauczyć pozyskiwania środków, promocji. Chcemy zachęcić aby bibliotekarze walczyli o swoje sprawy w gminach. Nierzadko niestety jest tak, że samorządy hamują nowatorskie rozwiązania. Chcemy żeby samorządowcy „poczuli klimat”, dlatego ich także zaprosiliśmy do udziału w Programie – dodaje Małgorzata Dąbrowska z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Cyfrowe wykluczenie

Mimo że ponad połowa gminnych bibliotek ma dostęp do internetu, to nie jest on funkcjonalny ze względu na niską przepływowość łączy i złą jakość sprzętu komputerowego. Polaryzacja w dostępnie do technologii staje się w Polsce coraz poważniejszym problemem. Wykluczenie informacyjne (inaczej: cyfrowe) dzieli społeczeństwo na osoby z dostępem do sieci internetowej i nowoczesnych form komunikacji oraz na osoby bez takich możliwości. „Obecnie można nawet mówić o nowym rodzaju stratyfikacji społecznej, gdzie podział przebiega między połączonymi i niepołączonymi z siecią. Termin wykluczenia cyfrowego nie sprowadza się jednak tylko do możliwości dostępu do Internetu, oprócz tego ważne są czynniki takie jak: umiejętności posługiwania się Internetem, jakości połączenia, wymiar językowy (brak znajomości języka, w którym potrzebne informacje występują)” – czytamy na stronie Programu Rozwoju Bibliotek. Polska znajduje się w grupie 8 krajów o najniższym procencie osób regularnie korzystających z nowoczesnych form komunikacji. Co więcej stale pogłębiają się wewnętrzne różnice, dotyczące dostępu i korzystania z nich, między dużymi ośrodkami miejskimi a małymi miastami i wsiami.

Jednak fizyczny dostęp do Internetu to tylko jeden z aspektów problemu. Równie ważne, jeśli nie ważniejsze, jest pozyskiwanie umiejętności mądrego wykorzystywania technologii informatycznych. Jednym z celów Programu, obok dostarczenia do bibliotek sprzętu komputerowego, jest zmotywowanie osób wykluczonych cyfrowo do korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych i przekazywanie im odpowiednich umiejętności, koniecznych do swobodnego poruszania się w „cyfrowym świecie”.

Jak można pomóc?

Jednym z celów Programu jest zainicjowanie współpracy między bibliotekami a organizacjami pozarządowymi. Walka z wykluczeniem czy promocja aktywności obywatelskiej na poziomie lokalnym – to tylko przykładowe obszary, na których taka współpraca może się rozwijać. W ramach programu dotacji, który jest komponentem Programu Rozwoju Bibliotek, NGOs przygotowują autorskie projekty wsparcia dla bibliotek. Będą to między innymi wizyty studyjne, pomoc w digitalizacji zasobów i szkolenia.  

– Wsparcie planowane na lata 2009-2013 może mieć różne formy, jednak musi wpisywać się w funkcje zmodernizowanych bibliotek oraz przyczyniać się do rozwoju instytucjonalnego bibliotek i lokalnego know-how. Organizacje pozarządowe realizują swoje działania w ograniczonej skali i na ogół pomijają biblioteki jako potencjalnych beneficjentów. Celem programu dotacji jest zapoczątkowanie transferu dobrych praktyk z organizacji pozarządowych do systemu bibliotecznego. Zakładamy, że dzięki ścisłej, partnerskiej współpracy z lokalnym trzecim sektorem, biblioteki będą lepiej pełnić swoje funkcje i odpowiadać na zapotrzebowanie mieszkańców – wyjaśnia Noemi Gryczko z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.