Publicystyka - ngo.pl

Robert Wciseł: – Zacznijmy od hakerów. Można powiedzieć, że krąży stereotyp, że haker to cyberprzestępca. Ktoś, kto włamuje się do sieci banków, do firm czy kradnie poprzez internet nagie zdjęcia z komputerów celebrytów. Tylko trzeba pamiętać jedną rzecz. Na początku lat 60., kiedy nie było jeszcze internetu, kiedy komputery zajmowały całe pomieszczenia, a naukowcy starali się znaleźć tym komputerom jakieś zajęcie, hakerzy już działali. W takim razie kim jest „haker”? Historycznie można powiedzieć, że hakerzy narodzili się w środowiskach akademickich amerykańskich uczelni. Sam termin „hack” odnosi się do dowcipów robionych na uczelniach i w ich kampusach. Jednak aby dowcip można było nazwać „hackiem”, tutaj cytat: „musi być pełen innowacji, stylu i technicznej wirtuozerii”. MIT, Stanford, Berkeley, to te miejsca, gdzie grupy entuzjastów łącząc różne dziedziny nauki w pracowniach komputerowych, wyhaczyli „cyfrowy świat”, jakim znamy go teraz.

Prawdziwa ekspansja zaczęła się wraz z rokiem 1969 i początkami Arpanet – sieci, która później przerodziła się w globalny Internet. Hakerzy to byli specjaliści w różnych dziedzinach związanych z matematyką, elektroniką, programowaniem, którzy czerpali przyjemność z wymyślania i pisania programów, uwzględniając ich piękno i funkcjonalność i robiąc to z dużym poczuciem humoru i ponad przeciętną pomysłowością.

Internet i idąca za nim globalna wymiana wiedzy, sieci społecznościowe i sami ludzie doprowadzili do tego, że powstała społeczność hakerów, która z czasem przerodziła się w szerszy ruch makerów (wytwórców). W tym kontekście „haker” to ktoś, kto modyfikuje oprogramowanie albo sprzęt w swoim osobistym komputerze. Czyli buduje, przebudowuje, modyfikuje jego części i tworzy oprogramowanie. Działa również w obszarze elektroniki, podkręcając podzespoły, modując je. Po co? Aby zrobić coś lepiej, przyspieszyć, dodać nowe funkcje, zrobić coś, co oryginalnie nie było planowane. Ten typ hackingu powstał w ramach hobbystycznych kółek komputerowych w USA. Ale chyba w każdym z nas jest żyłka hakera. Takimi hakerami byli między innymi Steve Jobs i Steve Wozniak, którzy pierwszy komputer osobisty złożyli w garażu.

R.W.: – Na samym początku są ludzie. Żeby wymyślić to w Lublinie, trzeba było to podpatrzeć gdzieś indziej. Ten ruch jest bardzo aktywny na całym świecie od 2000 roku. W Polsce zaczęło się od grupy Cohabitat z Łodzi, która zorganizowała wydarzenie Cohabitat Gathering w 2012 roku. Tam wystąpił między innymi przedstawiciel Fab Labu z Amsterdamu. Stwierdziłem, że takie miejsce byłoby idealne do eksplorowania własnych umiejętności i dzielenia się nimi z innymi. Zacząłem szukać podobnych mi osób na Facebooku. Utworzyła się z tego mała społeczność, i stwierdziliśmy w pewnym momencie, że trzeba to sformalizować, stworzyć jakąś organizację.

W tym sam momencie inna grupa osób, w tym przypadku zainteresowana bardziej technologiami komputerowymi, postanowiła założyć w Lublinie hackerspace. Stwierdziliśmy, że warto połączyć siły. Warto było zrobić coś razem dlatego, że Lublin nie jest wielki, a w ten sposób łatwiej przebić się do większej grupy odbiorców. Problemem jest to, że społeczeństwo często nie widzi wokół siebie nowoczesnych technologii, bo wiele osób kreuje je gdzieś w podziemiu. Często robią to same dla siebie, w bardzo małych grupkach, albo czysto komercyjnie, nie mając w zamiarze podzielenia się tym.

R.W.: – No właśnie, w Polsce mieliśmy na przykład Adama Słodowego, który to pokazywał. Widać, że u nas duch „zrób to sam” zawsze był obecny. Z tym nie ma problemu, ale robi się trudno, gdy mowa o dzieleniu się. To są ideały, którymi szczycą się miejsca takie, jak hackerspace i makerspace. Dzielimy się narzędziami, przestrzenią, pomysłami, tak naprawdę wszystkim. Kiedy zaczynamy siedzieć w jednej przestrzeni i oddychamy tym samym powietrzem, to już łączy nas bardzo dużo. I wtedy trzeba tylko znaleźć wspólny mianownik – i to jest właśnie „robienie czegoś”. Każdy z nas chce „być przez to, co zrobi”.

R.W.: – Ja cię jeszcze spytam o jedną rzecz. Jak stary jest według ciebie druk 3D?

R.W.: – No to dziesięć, piętnaście?

R.W.: – No dobrze. Najpierw wyjaśnijmy. Druk 3D jest metodą wytwarzania przedmiotów, która odwraca typowy proces produkcji. Do tej pory trzeba było mieć duży kawałek materiału, powiedzmy drewna, który się w jakiś sposób obrabiało, zazwyczaj pozbywając się niepotrzebnej jego części– na przykład rzeźbiąc. To była tak zwana metoda subtraktywna. Druk 3D to metoda addytywna. Żeby wytworzyć przedmiot, nakłada się materiał warstwa po warstwie. Często w ten sposób obiekty bardzo dokładnie odzwierciedlają projekt, powstając z precyzją, która nie jest dostępna w metodach tradycyjnych. Pierwszy cyfrowy wydruk powstał 31 lat temu.

R.W.: – No tak, technologia jest więc dostępna już od bardzo dawna, ale przez długi czas praktycznie nikt o niej nie wiedział. To głównie przez to, że od razu ją opatentowano – z tego powodu najtańsze drukarki kosztowały 200 tysięcy dolarów. Bardzo długo więc nikt nie zawracał sobie głowy tą technologią, ale do czasu. W 2005 roku na Uniwersytecie Bath w Wielkiej Brytanii powstał projekt samoreplikującej się maszyny do szybkiego prototypowania. Z angielskich słów skraca się to do „rep-rap”.

Cały projekt „rep-rap” od razu trafił do internetu, już w fazie projektowania jego twórcy chwalili się tam wynikami, więc wszystko powstawało w domenie publicznej. Na stronie RepRap.org opublikowano wyniki eksploracji jednej z technologii druku 3D, której patent akurat wygasł. Był to więc hacking technologii druku 3D, do którego przyłączyli się internauci, współtworzący nowe rozwiązania. A więc w 2009 roku mieliśmy już na rynku drukarki, które, co ciekawe, same powstały w technologii druku 3D.

My w Makerspace Lublin również mamy taką drukarkę. Pokazujemy więc, co można zrobić z takim urządzeniem. Oprócz tworzenia całych przedmiotów, można użyć go też do naprawy różnych urządzeń. Ostatnio na międzynarodową stację kosmiczną wysłano projekt druku klucza nasadowego, a panowie na stacji ten klucz sobie wydrukowali, dzięki czemu naprawa niektórych urządzeń jest o wiele łatwiejsza.

Ja przedstawiam druk 3D jako kolejną rewolucję przemysłową, bo widzę jej rozwój. Po dziesięciu latach obecności tej technologii na rynku można mieć ją w domu za dwa tysiące złotych – lub nawet mniej, składając urządzenie samemu. Można sobie więc wyobrazić, że dobra zaczynamy dystrybuować tylko cyfrowo. Jeśli na przykład potrzebujesz pokrowca na telefon komórkowy, to wystarczy, że odpalisz komputer, w sieci kupisz projekt takiego pokrowca, i wydrukujesz sobie go w domu lub miejscu, gdzie ktoś zrobi to dla ciebie. Zamiast więc czekać, aż ktoś to zaprojektuje, zamówi milion sztuk w Chinach i odbierze dostawę, która po miesiącu będzie w Polsce, będzie można produkować rzeczy, które są naprawdę potrzebne, zgodnie z naszymi oczekiwaniami, i robić to natychmiastowo.

Produkty druku 3D można też idealnie dopasować do naszych potrzeb. Załóżmy, że uprawiamy nordic walking i kijki, których używamy mają niepasujące do naszych dłoni końcówki. W takiej sytuacji drukujemy nowe, idealnie dopasowane. Dzięki drukowi 3D wiele osób produkuje dla siebie protezy kończyn. To naprawdę jest kolejna rewolucja przemysłowa, może na razie nie aż tak funkcjonalna, ale trzeba pamiętać, że na tym etapie potrafimy już wyprodukować w ten sposób silniki rakietowe do sond kosmicznych. To napawa optymizmem.

R.W.: –  Zajmujemy się głównie edukacją związaną z technologiami, zwłaszcza programowaniem, drukiem 3D i open sourcem. Makerspace jest przede wszystkim fundacją, której głównym celem jest stworzenie fizycznej przestrzeni. Na razie takiego miejsca nie mamy, korzystamy z miejsc udostępnianych nam przez różne instytucje. Prowadzimy cykle warsztatowe – na przykład budując drukarkę 3D, której potem będziemy używać, korzystając z projektów osób uczęszczających na zajęcia. W ten sposób uczymy wszystkiego od początku do końca – i budowania drukarek, i projektowania, i samej produkcji. W ten sposób pokazujemy, o co chodzi z open sourcem – każdy może przyjść, nauczyć się technologii, poznać ludzi i wynieść coś dla siebie.