NGO jako lek na całe zło. Dualizm NGO: między utopijnym marzeniem a twardą rzeczywistością
Według najnowszego raportu Badań Klon/Jawor „Ufamy, ale… Polki i Polacy o organizacjach pozarządowych. Raport z badań 2023”, polskie społeczeństwo ma w głowach wyidealizowany obraz organizacji pozarządowych. Ta przepaść między oczekiwaniami a rzeczywistością jest szczególnie widoczna wśród dwóch grup klientów naszej kancelarii – tych, którzy zakładają nowe NGO oraz tych, którzy działają w nich od lat i borykają się z różnymi kryzysami.
Dwie perspektywy
Z jednej strony, mamy osoby pełne entuzjazmu, z wielkimi planami na przyszłość, które podchodzą do zakładania organizacji pozarządowej z przekonaniem, że sukces jest na wyciągnięcie ręki. Są one natchnione utopijnym obrazem NGO, w którym jedno spotkanie lub jedna decyzja mogą odmienić losy całej organizacji. Mają wrażenie, że organizacje pozarządowe rządzą się innymi prawami niż inne organizacje, że nie wymagają tyle ciężkiej pracy, co komercyjne firmy, że większość z nich osiąga sukces, że są one magicznym rozwiązaniem na wszystkie problemy.
Z drugiej strony, mamy doświadczonych działaczy, którzy po wielu latach walki w trzecim sektorze są zniechęceni i działają już bardziej z rozpędu niż z pasji. Ci „weterani” często mają o wiele bardziej realistyczny obraz sektora NGO, z jego wyzwaniami i problemami, takimi jak niskie wynagrodzenia, brak prestiżu zawodu, niska motywacja personelu, konflikty, wypalenie zawodowe. Wiele z tych osób daje nam wrażenie, że działają już trochę z rozpędu, z przyzwyczajenia. Stawiają czoła codziennym trudnościom zarządzania, finansowania, koordynowania wolontariuszy i projektów. Ich codzienność daleka jest od wyidealizowanego obrazu NGO.
Ta dualistyczna natura sektora NGO, gdzie idealizm i entuzjazm nowych członków zderza się z pragmatyzmem i doświadczeniem bardziej doświadczonych osób, jest jednym z najważniejszych wyzwań dla rozwoju sektora w Polsce.
A prawda leży gdzieś pośrodku. Tak, organizacje pozarządowe mają ogromny potencjał do wprowadzania pozytywnych zmian w społeczeństwie. Ale jak każda inna organizacja, muszą one również mierzyć się z problemami związanymi z zarządzaniem, finansowaniem i utrzymaniem zaangażowania członków.
CZY WIESZ, ŻE…
63% Polek i Polaków ufa organizacjom pozarządowym. Równocześnie wizerunek NGO jest bardzo uproszczony. Dlaczego?
Człowiek – serce działalności NGO
Często zapominamy, że największą wartością każdej organizacji, niezależnie od sektora, są ludzie. To oni wyznaczają kierunek rozwoju, wykonują zadania, tworzą misje i wprowadzają zmiany. W przypadku organizacji pozarządowych, ten aspekt jest szczególnie ważny. Bez zaangażowanych wolontariuszy, pracowników i członków zarządu, żadne działania nie byłyby możliwe.
Jednak by zaangażowanie to utrzymać, organizacje muszą dbać o swoje społeczności.
Szacunek, uczciwość, transparentność, a przede wszystkim dbałość o dobrostan każdego członka, są kluczowe. Zaspokojenie podstawowych potrzeb, takich jak bezpieczeństwo, godne zarobki, a także rozwijanie umiejętności i pasji, to podstawa, którą NGO powinny kierować się, projektując swoją działalność.
Promocja pracy w NGO jako alternatywy
Jednocześnie, warto promować pracę w NGO jako realną alternatywę dla sektora prywatnego i publicznego. Praca w NGO to nie tylko okazja do realizacji swoich pasji, ale również możliwość rozwoju zawodowego i zdobycia cennego doświadczenia. Współpraca z różnorodnymi grupami ludzi, zarządzanie projektami, pozyskiwanie funduszy – to wszystko to umiejętności, które są cenione na rynku pracy.
Promocja pracy w NGO powinna być skierowana zarówno do młodych ludzi, którzy dopiero zaczynają swoją karierę zawodową, jak i do osób z doświadczeniem, które mogą wnosić do organizacji cenne umiejętności i wiedzę. Dobrze skonstruowana kampania promocyjna powinna pokazywać, że praca w sektorze NGO to nie tylko misja społeczna, ale także realne korzyści dla pracowników.
Pamiętajmy – ludzie są sercem każdej organizacji. To oni wprowadzają zmiany i to dla nich powinniśmy stworzyć jak najlepsze warunki pracy. Bez nich żadna misja nie zostanie zrealizowana.
Dlaczego badania są ważne?
Podsumowując, klucz do sukcesu w działalności pozarządowej leży w zdolności do utrzymania realistycznego spojrzenia na tę działalność, równocześnie podtrzymując entuzjazm i zaangażowanie. W tym kontekście edukacja społeczeństwa na temat realiów działania organizacji pozarządowych może być pierwszym krokiem do zrozumienia i poprawy kondycji NGO w Polsce.
O autorze
Jacek Olejarz – doradza organizacjom pozarządowym, jak działać efektywnie i zgodnie z prawem. Założyciel kancelarii Legalden i Fundacji LawForGood, adwokat, laureat nagrody specjalnej Rising Stars 2022, dla którego najważniejsze jest to, by jego praca miała pozytywny wpływ na społeczeństwo. Tylko w 2022 założona przez niego kancelaria założyła niemal 50 nowych organizacji pozarządowych. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (prawo) oraz Uniwersytetu Warszawskiego (MBA). Wolny czas spędza na rozwijaniu się jako tata i partner najfajniejszej rodziny pod słońcem. Niekiedy ma czas na inne zainteresowania – na granie w gry strategiczne czy zgłębianie tajemnic historii (najchętniej łączy te dwie pasje – grając w gry firmy Paradox Interactive).