Publicystyka - ngo.pl

Celem nazwy jest odróżnienie się od innych podmiotów, działających na tym samym terytorium, w tym samym czasie, oraz oferujących podobne produkty lub usługi. Na przykład jeżeli istnieje „Stowarzyszenie Przyjaciół Gminy Lipnica” to powołanie „Fundacji Przyjaciół Gminy Lipnica” będzie wprowadzało w błąd – pod tą nazwą organizacja nie powinna zostać zarejestrowana. Natomiast, jeżeli w nazwach (i działaniach) pojawią się dwie różne miejscowości, nie powinno być problemu.

Nazwa może mieć charakter osobowy, to znaczy odnosić się do imienia, nazwiska lub pseudonimu jakiegoś człowieka. Przykładem może być Fundacja imienia Stefana Batorego czy Fundacja imienia Zbigniewa Herberta. Należy pamiętać, że imię i nazwisko jest dobrem osobistym i nie można z niego korzystać bez zgody zainteresowanej osoby. W przypadku jej śmierci zgodę taką trzeba uzyskać u małżonka i dzieci osoby zmarłej (art. 43(8)§1 Kodeksu cywilnego).

Jeżeli chcemy korzystać z nazwiska osoby historycznej, a nie ma możliwości uzyskania zgody spadkobierców takiej osoby, można ją wykorzystać. Zalecałbym jednak ostrożność i przygotowanie dowodów na to, że podjęliśmy działania w celu ustalenia osób, które mogą wyrazić zgodę.

Innym rodzajem nazw są nazwy rzeczowe, czyli takie, które wskazują zakres działania organizacji. Na przykład Fundacja Pomocy Dzieciom z Chorobą Nowotworową lub Stowarzyszenie na rzecz Spółdzielni Socjalnych.

W literaturze wskazuje się, że nazwa nie powinna zupełnie abstrahować od zakresu działania. Moim zdaniem nie ma obowiązku stosowania się do tej zasady. Nazwa może być dowolnie wybrana i nie determinuje celów organizacji i sposobów ich realizacji. Te zależą od postanowień statutu i decyzji organów, a nie wybranej nazwy. Zatem zmiana celów działania nie wymaga zmiany nazwy organizacji.

Dopuszczalne są również nazwy mieszane, na przykład: Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć lub Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego. Do takich nazw stosujemy zastrzeżenia jak powyżej.

Nazwa może mieć charakter fantazyjny, to znaczy składać się z neologizmów, lub mieć charakter symboliczny. Na przykład Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT lub Stowarzyszenie Klon/Jawor. Można używać również cyfr lub oznaczeń literowo-cyfrowych czy akronimów.

Możliwe jest używanie nazw obcojęzycznych, takich jak Kulczyk Foundation. Tutaj należy zwrócić uwagę, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach, do rejestru może zostać wpisana tylko nazwa zawierające określone w załączniku do rozporządzenia znaki. Dlatego nie zostanie wpisana nazwa zapisana cyrylicą lub przy pomocy hieroglifów.

Dozwolone jest wykorzystanie w nazwie określeń jak „instytut” lub „naukowy”. Podobnie można ocenić takie określenia jak „kancelaria” czy „gabinet” – ich użycie nie jest zabronione.

Sporne pozostaje, czy w nazwie organizacji trzeba odnosić się do jej formy prawnej (czyli czy musi wystąpić określenie „fundacja”, „stowarzyszenie”). Uważam, że w przypadku organizacji nieprowadzących działalności gospodarczej nie ma takiego obowiązku, ponieważ nie wynika on bezpośrednio z przepisów prawa. Natomiast w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą obowiązek taki wynika z art. 43(5)§ 2 Kodeksu cywilnego.

W praktyce bardzo dużo zależy od referendarza, który będzie oceniał nazwę w sądzie rejestrowym (przy rejestracji organizacji lub podczas zgłaszania zmian w nazwie). Zdarza się bowiem, że są odrzucane wnioski organizacji, które nie zawarły formy prawnej w nazwie, pomimo że nie prowadzą działalności gospodarczej. W takim przypadku warto rozważyć złożenie skargi.

Można odmówić rejestracji, gdy zakaz używania pewnych określeń wynika z przepisów prawa. Chodzi tu np. o nazwy zbliżone lub powtarzające nazwy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, obcego państwa lub organizacji międzynarodowej, o ile wprowadza to w błąd. Na przykład niedozwolona byłaby nazwa organizacji „Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej”, ale możliwa „Jan Kowalski Prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej”, pod warunkiem, że taka organizacja działałaby na rzecz wyboru tej osoby na prezydenta.

Zakaz może wynikać też z ustaw szczególnych. Na przykład ustawa o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina wskazuje, że nazwisko Fryderyka Chopina jest chronione na zasadach dotyczących dóbr osobistych. Zatem trzeba uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw kultury, który sprawuje pieczę nad tymi dobrami.

Kolejnym ograniczeniem jest długość nazwy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów nie może ona przekraczać 2000 znaków. W praktyce bardzo trudno przekroczyć ten limit, ale jeżeli się to uda, to referendarz nie może samodzielnie skrócić nazwy. O tym mogą zadecydować tylko osoby składające wniosek.

„Firma” to nazwa podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą (art. 43(5)§1 Kodeksu cywilnego). Z chwilą wpisu organizacji do rejestru przedsiębiorców jej NAZWA staje się jej FIRMĄ. Nie są konieczne żadne dodatkowe formalności, ale nie można również sprzeciwić się powstaniu firmy.

W przypadku firmy są bardziej rygorystyczne reguły dotyczące wprowadzania w błąd. Należy brać w szczególności pod uwagę ryzyko błędu co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. To co zostało zaakceptowane jako nazwa organizacji (utworzona wg. zasad opisanych na początku materiału) może więc nie być dobre jako nazwa przedsiębiorcy czyli jako jego firma.

Inne są reguły ochrony nazwy i firmy. Nazwa osoby prawnej jest jej dobrem osobistym. Zatem w przypadku naruszenia można żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych przewidzianych w Kodeksie cywilnym (w szczególności art. 361§2). Sąd może również przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny.

W przypadku gdy organizacja prowadzi działalność gospodarczą, może wybrać dowolną formę ochrony, ponieważ ma prawo zarówno do nazwy, jak i firmy. Jeżeli dysponujemy jedynie nazwą, pozostaje nam tylko jedna forma ochrony.

Sporne jest od kiedy nazwa i firma podlegają ochronie. W pierwszym przypadku należy uznać, że nazwa jest chroniona od momentu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Wpis ten ma charakter konstytutywny, a więc wywołuje skutki prawne od momentu jego dokonania. Ma to szczególne znaczenie dla organizacji, które zmieniają nazwę, ponieważ do momentu wpisu trzeba również posługiwać się starą nazwą.

Firma może uzyskać ochronę wcześniej. Jest to możliwe już w momencie, gdy przedsiębiorca zaczął się nią posługiwać na przykład poprzez publiczne ogłoszenie o zamiarze zmiany (nadania) nazwy. Na pewno jednak uzyska ochronę w momencie wpisu do rejestru.

• Nazwa może być w zasadzie dowolna, o ile nie wprowadza w błąd lub zakaz jej używania wynika z przepisów prawa
• Nazwa to nie firma, ale firma jest zawsze nazwą
• Nazwa i firma są chronione jako dobro osobiste
• Nazwa jest chroniona od momentu wpisu do KRS, a firma może być chroniona od momentu rozpoczęcia używania

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.