Jest 24 października 1945 r. II wojna światowa zakończyła się niespełna dwa miesiące temu kapitulacją Japonii. Świat dopiero zaczyna odbudowywać się ze zniszczeń wojennych. Jednak w tym dniu oczy całego świata zwrócone są na Londyn. To właśnie tutaj rozpoczęła się pierwsza w historii sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ – organizacji, której działania mają sprawić, aby tak krwawy konflikt, jaki dopiero co się zakończył, nigdy więcej się nie powtórzył.
Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała na miejsce przedwojennej Ligi Narodów, której działalność nie zdołała zapobiec wybuchowi kolejnego globalnego konfliktu. Przygotowania do utworzenia organizacji rozpoczęły się jeszcze w czasie wojny. 1 stycznia 1942 r. państwa sojusznicze walczące z państwami „osi” podpisały w Waszyngtonie Deklarację Narodów Zjednoczonych. 26 czerwca 1945 r. podczas konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco przedstawiciele 50 państw-założycieli podpisali Kartę Narodów Zjednoczonych – dokument zawierający cele i zasady jej funkcjonowania. Polska podpisała dokument 15 października 1945 r. stając się tym samym 51 państwem-założycielem.
Głównymi celami działania Organizacji Narodów Zjednoczonych wymienionymi w Preambule Karty Narodów Zjednoczonych są:
- ochrona przyszłych pokoleń przed klęską wojny
- propagowanie podstawowych praw człowieka, godności i wartości jednostki, równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz równości wszystkich narodów bez względu na ich wielkość
- stworzenie warunków umożliwiających utrzymanie sprawiedliwości i poszanowanie zobowiązań, wynikających ze źródeł prawa międzynarodowego.
- popieranie postępu społecznego i poprawy warunków życia ludności całego świata
- zjednoczenie sił dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
- zapewnienie użycia siły zbrojnej tylko we wspólnym interesie i na rzecz utrzymania pokoju
- korzystanie z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego rozwoju wszystkich narodów.
Obecnie Organizacja Narodów Zjednoczonych skupia 192 kraje członkowskie.
Głównym organem ONZ jest Rada Bezpieczeństwa, w skład której wchodzą przedstawiciele 5 stałych członków (Chiny, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania) oraz 10 niestałych wybieranych na dwuletnią kadencję. Organem „parlamentarnym” jest Zgromadzenie Ogólne, w którego skład wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. Każdy kraj może posiadać w ZO nie więcej niż 5 przedstawicieli z zastrzeżeniem jednak, że każdemu państwu podczas głosowania przysługuje tylko 1 głos. Pozostałymi organami ONZ są: Rada Gospodarcza i Społeczna, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Sekretariat pełniący funkcje wykonawcze pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego.
Organizacja Narodów Zjednoczonych ściśle współpracuje z wieloma międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi, które mimo że są samodzielne, działają jakby w ramach ONZ i są nazywane Organizacjami Wyspecjalizowanymi ONZ. Do głównych organizacji wyspecjalizowanych należą m.in. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) czy Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Organizacje Wyspecjalizowane realizują szereg programów społecznych mających na celu poprawę jakości życia mieszkańców świata.
FAO skupia się przede wszystkim na pomocy żywnościowej krajom rozwijającym się oraz dotkniętym klęskami żywiołowymi. Dodatkowo realizuje wiele programów polegających na walce z głodem oraz prowadzi badania na temat produkcji w rolnictwie, hodowli zwierzęcej, rybołówstwie i leśnictwie oraz dystrybucji i konsumpcji surowców i produktów.
Do podstawowych celów UNESCO należy przede wszystkim działalność na rzecz kultury, sztuki i nauki oraz szeroko pojętych praw człowieka. Jednym z programów tej organizacji jest prowadzona Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego zawierająca obiekty o unikatowej wartości zabytkowej i przyrodniczej. Obecnie znajduje się na niej 890 obiektów ze 148 państw. Lista zawiera 13 polskich obiektów, m.in. Zamek Krzyżacki w Malborku, Stare Miasto w Krakowie i Warszawie, Kopalnię Soli w Wieliczce, Puszczę Białowieską czy Obóz Koncentracyjny w Oświęcimiu. Dwa dolnośląskie obiekty również znalazły się na tej Liście, a są nimi Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy oraz Hala Stulecia we Wrocławiu. UNESCO to nie tylko działalność na rzecz kultury. To również propagowanie szeroko pojętej tolerancji i poszanowania dla praw człowieka. Realizacja tych celów odbywa się poprzez działalność edukacyjną i informacyjną.
Głównym zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności całego świata oraz prowadzi oficjalną Międzynarodową Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych zawierającą wykaz wszystkich występujących na świecie chorób.
Działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Organizacji Wyspecjalizowanych to zatem szerokie spektrum zadań wspierających rozwój gospodarczo-społeczny całego świata. Mimo, że nadal głównym zadaniem ONZ jest walka o utrzymanie światowego pokoju, wiele innych programów stało się dla niej dodatkowymi priorytetami. Każdy problem społeczny noszący znamiona problemu globalnego stara się być przez ONZ rozwiązywany. Szczególnie ważne są walka z głodem, pomoc ofiarom klęsk żywiołowych oraz działalność na rzecz ochrony i poszanowania praw człowieka. Organizacja Narodów Zjednoczonych uchwaliła do tej pory szereg aktów prawa międzynarodowego dotyczących spraw gospodarczych, praw człowieka czy pokoju.
Jednak sukces osiągnięty przez ONZ do tej pory nie byłby możliwy bez społecznego zaangażowania nas wszystkich, czyli ludności świata. Bowiem żadne prawo międzynarodowe nie pozwoli nam żyć w pokoju, jeżeli my sami nie będziemy tego pragnąć i do tego dążyć. I choć wciąż w różnych rejonach świata wybuchają lokalne konflikty wciąż jest nadzieja, że światowy pokój wypracowany z takim wysiłkiem przez 65 lat zostanie wciąż utrzymany. Bo przecież nie jesteśmy nikim innym jak Zjednoczonymi Narodami Świata i warto o tym pamiętać nie tylko 24 października w Dzień Narodów Zjednoczonych, ale przez cały okrągły rok.
