3 kwietnia tego roku miały miejsce negocjacje Związku Powiatów Polskich (ZPP) z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) dotyczące planowanej reformy działania Powiatowych Urzędów Pracy (PUP) oraz w ogóle – systemu walki z bezrobociem i wspierania zatrudnienia. Co ustalono?
Marek Tramś, prezes Związku Powiatów Polskich. Fot. ZPP
Czas na takie negocjacje był najwyższy: ustawa o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy (oraz szereg ustaw towarzyszących) powinny zostać uchwalone jeszcze w tym roku. A to dlatego, że z końcem bieżącego roku przestaną obowiązywać dotychczasowe przepisy, za sprawą których część pracowników PUP-ów jest wynagradzana środkami z Funduszu Pracy. Przeciągnięcie reformy oznaczać by mogło dezorganizację pracy urzędów pracy – i to na progu sporych zmian, jakie się tam szykują.
Jakie to będą zmiany? Warto prześledzić poszczególne elementy w wersji dotychczas proponowanej przez resort pracy i w tej po zmianach wynikających z negocjacji.
|
Pierwotne propozycje |
Uzgodnione korekty |
| Kompetencja samorządu województwa: badanie przez WUP poziomu satysfakcji klientów powiatowych urzędów pracy (bezrobotnych, poszukujących pracy i pracodawców) z obszaru województwa. |
Odstąpiono od rozwiązań przewidujących nadrzędność samorządu województwa nad samorządem powiatowym. Wykreśla się tę kompetencję z ustawy, zarówno po stronie samorządu województwa jak i WUP. |
| Proponuje się wprowadzenie nowych narzędzi wspierających tworzenie miejsc pracy i powrót do zatrudnienia osób bezrobotnych, w tym dla powracających na rynek pracy po przerwie związanej z wychowaniem dziecka (urlop wychowawczy lub bierność zawodowa), tj. grant na telepracę, świadczenie aktywizacyjne, poręczenia zobowiązań finansowych, szkolenia organizowane w ramach trójstronnych umów szkoleniowych zawieranych pomiędzy starostą, pracodawcą i instytucją szkoleniową, dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnionego długotrwale bezrobotnego w wieku 50+, programy regionalne i poszerzenie dostępu do ofert pracy. | Rozszerzono katalog osób objętych tymi wymaganiami o osoby opiekujące się osobą niepełnosprawną (dotyczy zarówno tych osób, które pobierały lub nie pobierały świadczenia rodzinnego z tego tytułu). |
|
Na poziomie powiatów będzie realizowana lokalna promocja Krajowego Funduszu Szkoleniowego, świadczone usługi doradczo-konsultacyjne dla pracodawców, opracowywane powiatowe plany wydatków na podstawie zapotrzebowania (wniosków) pracodawców, rozpatrywane wnioski pracodawców o dofinansowanie projektów szkoleniowych, zawierane umowy z pracodawcami, obsługa finansowo-księgowa umów oraz kontrola realizacji umów. Prowadzona też będzie ocena efektywności udzielonego wsparcia i sprawozdawczość. Nie planuje się zatrudnienia nowych pracowników w WUP i PUP. |
Przewidziano możliwość dofinasowania z rezerw Funduszu Pracy, będących w dyspozycji resortu, zatrudnienia dodatkowych osób zajmujących się realizacją zadań dotyczących Krajowego Funduszu Szkoleniowego (na takich zasadach jak dotyczących obecnie rezerwy na pracowników kluczowych). |
| Zmiany w zakresie dostępu cudzoziemców do rynku pracy. | Resort czynił będzie starania o wykreślnie tych zmian z projektu założeń. |
|
2% kwoty środków (limitu) Funduszu Pracy ustalonej na rok poprzedni na realizację programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, z wyłączeniem kwot przyznanych z rezerwy dysponenta Funduszu Pracy, naliczane będzie dla wszystkich samorządów na nagrody doradców klienta i kadry kierowniczej urzędu pracy. Podstawą przyznania tych środków byłoby osiągniecie proponowanych wskaźników efektywności na poziomie powyżej średniej krajowej dla wszystkich powiatowych urzędów pracy. Przyjęcie tego rozwiązania oznaczałoby, że już od 2014 roku około 170 powiatowych urzędów pracy nie otrzymałoby tych 2% środków na wynagrodzenia. |
Ustalono, że w pierwszym roku działania ustawy dodatkowe 2% środków z Funduszu Pracy otrzyma co najmniej 75% powiatowych urzędów pracy. Oczywiście oprócz tych 2% wszystkie urzędy pracy otrzymają na wynagrodzenia 5% środków z Funduszu Pracy. W trakcie dalszych prac legislacyjnych nad ustawą przygotowany zostanie projekt rozporządzenia oraz informacja o skutkach wprowadzenia nowego algorytmu rozdysponowania środków na urzędy pracy (75% podstawy rozdysponowania opierać się będzie na dotychczasowych wskaźnikach bezrobocia i stopie bezrobocia, a pozostałe 25%, na innych wskaźnikach określonych w rozporządzeniu) |
| Środki niewykorzystane przez urzędy pracy niespełniające warunków efektywności działania, pozostałyby w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy z przeznaczeniem na sfinansowanie zadań ustawowych, w tym dodatkowych wydatków finansowanych w ramach innych fakultatywnych zadań, lub dla PUP osiągających najwyższą efektywność z przeznaczeniem na nagrody specjalne dla pracowników przyczyniających się do osiągnięcia tej efektywności. | Ustalono, że wszystkie środki pozostające z tego tytułu trafią do powiatowych urzędów pracy spełniających warunki efektywności. |
| Prowadzony będzie ranking urzędów pracy. | Odstępuje się od prowadzenie rankingu urzędów pracy. |
| Proponuje się wprowadzenie nowego instrumentu rynku pracy, jakim będzie pożyczka udzielana na podstawie umowy zawieranej przez ministra właściwego do spraw pracy z BGK. Zakłada się, że o pożyczkę na podjęcie działalności gospodarczej będą mogły ubiegać się następujące osoby fizyczne: poszukujący pracy absolwenci szkół i wyższych uczelni w okresie 24 miesięcy od dnia otrzymania dyplomu; bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy; studenci ostatniego roku uczelni wyższych. | Wprowadzone zostaną mechanizmy pomocy dla osób uprawnionych do ubiegania się o pożyczkę, w przygotowaniu wniosków do BGK. |
| W miejsce dotychczasowych wojewódzkich i powiatowych rad zatrudnienia utworzone zostaną wojewódzkie i powiatowe rady rynku pracy. Przewodniczącymi tych rad będą odpowiednio marszałek województwa i starosta. Członkami tych rad będą przedstawiciele reprezentatywnych organizacji pracodawców oraz organizacji związkowych w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 roku o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. W skład rad będą powołani również skarbnik albo inna osoba odpowiedzialna za finanse w województwie i powiecie. | Nierozstrzygnięta pozostała sprawa utrzymania nazwy rad zatrudnienia (zgodnie z projektem mają to być rady rynku pracy). ZPP postuluje pozostawienie dotychczasowej nazwy, zgadzając się na propozycje dotyczące zmian w liczbie członków rad i ich strukturze (z zachowaniem większości dla strony samorządowej). |
| W związku ze zmianami roli i zadań WUP oraz innymi zmianami wprowadzanymi ustawą, przewiduje się także zmiany dotyczące zakresu zadań Centrów Informacji i Planowania Kariery Zawodowej działających w ramach wojewódzkich urzędów pracy. Podstawowe założenia przewidują, m.in. że CIiPKZ koordynować będą działania w zakresie rozwoju poradnictwa zawodowego w powiatowych urzędach pracy na terenie województwa. | W miejsce koordynacji prowadzonej przez WUP, wprowadzone zostaną mechanizmy partnerstwa WUP i PUP w realizacji zadań Centrów Informacji i Planowania Kariery Zawodowej. |
| Poziom zatrudnienia w urzędach pracy, jakkolwiek systematycznie wzrasta, to nadal niewystarczająca pozostaje liczba tzw. pracowników kluczowych. Od początku tego stulecia liczba pracowników wojewódzkich urzędów pracy zwiększyła się ponad 3-krotnie (z 1 101 osób w końcu 2000 roku do 3 726 osób w końcu 2012 roku). W tym samym czasie liczba pracowników powiatowych urzędów pracy wzrosła z 16 061 osób do 19 331 osób, tj. o 20,4%. | Resort zmodyfikuje tę treść uzasadnienia do założeń, poprzez wskazanie, że to dodatkowe zatrudnienie to było wynikiem zwiększonych zdań przekazywanych urzędom pracy od 2001 roku (np. tymi dotyczącymi wdrażania projektów z EFS). |
|
Nowe propozycje ZPP: Ustalono, że minister pracy i polityki społecznej wystąpi do ministra rozwoju regionalnego o zgodę na objecie kwalifikowalności wydatków placowych dotyczących osób realizujących w powiatowych urzędach pracy projekty systemowe z EFS oraz o udzielenie wsparcia z Pomocy Technicznej na sfinansowanie tego typu wydatków. |
Spośród proponowanych propozycji w oczy rzuca się m.in. fakt, że w porównaniu do pierwotnych propozycji osłabiono narzędzia mające pobudzać konkurencyjność działania PUP-ów. Dodatkowe środki w wysokości 2% środków z Funduszu Pracy (na nagrody dla kadry zarządzającej i doradców klienta) w pierwszym roku reformy ma otrzymać nie 50% ale co najmniej 75% urzędów pracy. Co więcej, rozmywa się gdzieś metoda wskazywania tej „wyróżnionej większości” urzędów. Dodatkowo, ZPP wywalczył także to, by nowy algorytm podziału środków pomiędzy PUP-y w 3/4 jak dotąd opierał się będzie na dotychczasowych wskaźnikach bezrobocia, a tylko w 1/4 – na innych miarach, w tym: efektywności działania.
Całkowicie usunięto też koncepcję tworzenia rankingu PUP-ów (bez podania powodu) oraz badania satysfakcji klientów urzędów pracy, jakie miałby być prowadzone przez WUP-y (wprowadzony w ten sposób nadzór WUP-ów nad PUP-ami byłby rodzajem zamachu władzy centralnej i kontrolowanej przez nią województw na autonomię samorządów, czyli powiatów i ich urzędów pracy). Idea wprowadzenia elementów rynkowych i konkurencyjnych do pracy urzędów pracy była jedną z częściej chwalonych przez zewnętrznych ekspertów oceniających projekt. Wygląda jednak na to, że z pomysłów tych zostają nędzne ogryzki…
Cieszyć może za to koncepcja ZPP przyjęta przez MPiPS, by do 30 czerwca 2016 roku resort zobowiązany był do przygotowania sprawozdania z efektów działania reformy oraz do przedstawienia potencjalnych propozycji zmian. Wbudowanie w ustawę mechanizmu korekty – najlepiej nie za częstej, ale regularnej – to bardzo użyteczna praktyka. O ile będzie wdrażana konsekwentnie i traktowana poważnie przez każdą ze stron: Ministerstwo, powiaty i pracodawców.
Łukasz Komuda, lkomuda@fise.org.pl
Źródło: FISE
