Publicystyka - ngo.pl

„Kapitalny pomysł i szok, że dopiero ludzie z boku muszą to podpowiadać radnym” – komentuje inicjatywę „Necik” na lokalnym portalu internetowym (www.NaszaKalwaria.pl). „Zawracanie Wisły kijkiem” – pisze z kolei inny mieszkaniec Kalwarii Zebrzydowskiej. Tomasza Balusia, Jerzego Rojka i Rafała Łęczyńskiego nie zniechęca jednak nawet skrajny sceptycyzm. Chcą zmian, które pozwolą mieszkańcom 20-tysięcznej gminy stale zabierać głos podczas obrad rady miasta.

By było to możliwe, niezbędna okazuje się zmiana statutu gminy, konkretnie paragrafu 18 – stąd nazwa inicjatywy. Mówi on o tym, jak powinny przebiegać posiedzenia rady. Społecznicy chcą do paragrafu dopisać pkt. 6 „wolne wnioski i interpelacje mieszkańców”. W ten sposób czas na wystąpienia mieszkańców byłby stałym i obligatoryjnym punktem każdego posiedzenia rady.

Sesje rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku wojewódzkiego są jawne i dostępne dla wszystkich obywateli. Każdy może przyjść i obserwować ich przebieg. Zabranie głosu jednak nie wszędzie jest możliwe. W wielu gminach to przewodniczący rady dopuszcza gości z sali do wypowiedzi i to od jego woli zależy, kto będzie mógł zabrać głos. W Kalwarii Zebrzydowskiej jeszcze do niedawna potrzebna była do tego zgoda i głosowanie radnych. – Prowadziło to do kuriozalnych sytuacji, a i z uzyskaniem zgody czasem bywał problem – mówi Tomasz Baluś, pomysłodawca inicjatywy.

Mieszkańcy skierowali pismo do przewodniczącego rady w sprawie „Inicjatywy §18”. Ten na jednej z komisji o opinię zwrócił się do pozostałych radnych. Okazało się, że wola polityczna jest, jednak zmiana statutu gminy wymaga czasu i nie należy podchodzić do niej zbyt pochopnie. Radni zgodzili się na razie na rozwiązanie tymczasowe. Od najbliższej sesji mieszkańcy, którzy przed rozpoczęciem obrad poinformują przewodniczącego rady o chęci zabrania głosu, będą mieli taką możliwość. Dla osób skupionych wokół „Inicjatywy §18” to częściowy sukces. Społecznicy nie dają jednak za wygraną. Chcą trwałej zmiany w statucie gminy. – Dziś przewodniczący i cała rada są nam przychylni. Co, jeśli za kilka lat nowym radnym nasze rozwiązanie nie przypadnie do gustu? – pyta retorycznie Tomasz Baluś.

– Zmiana statutu gminy to niełatwe i niepopularne zadanie. Pomysłodawcy „Inicjatywy §18” są jednymi z nielicznych, którzy próbują tego dokonać – mówi Iwona Ciećwierz ze Szkoły Liderów. – Gdyby im się udało, byłby to jeden z nielicznych wyjątków w całej Polsce. Pomysłodawcy inicjatywy byliby przykładem dla innych, którzy także mogliby wyjść z podobną inicjatywą do swoich samorządów.

Możliwość zabierania głosu podczas obrad rady miasta z pewnością przełoży się na społeczną aktywność mieszkańców. Praktyka pokazuje jednak, że na drodze do społecznego zaangażowania znajduje się jeszcze wiele, czasem bardzo prozaicznych, przeszkód. Jedna z nich to godziny obrad, które rzadko są dostosowane do potrzeb mieszkańców. Najbliższa sesja rady miasta w Rzeszowie odbędzie się o godzinie 8.30, w Piotrkowie Trybunalskim o 9.00, w Legnicy o 10.00. Niektóre miasta przesuwają posiedzenia na godziny popołudniowe, przykładem jest chociażby Kalwaria Zebrzydowska, gdzie najbliższe obrady rozpoczną się o godzinie 13.00.

– Prawda jest taka, że nigdy nie dogodzimy wszystkim, ale powinniśmy przynajmniej próbować zadowolić większość. Jeśli sesja rady odbywa się w środę o 9 rano, to nawet jeśli byłabym bardzo zainteresowana tematem, nie uda mi się na niej pojawić. Musiałabym specjalnie wziąć urlop w pracy – mówi Iwona Ciećwierz. – Dobrym rozwiązaniem jest zapytanie mieszkańców, o której chcieliby, aby rozpoczynały się obrady. Można to zrobić na przykład w porozumieniu z lokalną gazetą. Odpowiedzą ci najbardziej zainteresowani. Wówczas uda się dopasować godziny tak, aby przynajmniej część mieszkańców mogła skorzystać z tego udogodnienia.

Ważne są jednak nie tylko godziny sesji, ale także godziny otwarcia samego urzędu. W Polsce urzędy miasta zamykane są dość wcześnie. – Dobrze byłoby, aby chociaż jednego dnia godziny otwarcia urzędu zostały wydłużone, tak aby ci, którzy pracują dłużej, również mogli z nich korzystać – mówi Joanna Pieśluk z Fundacji im. Stefana Batorego.

Interesującym ułatwieniem dla mieszkańców może być także transmitowanie sesji online (takie rozwiązanie wprowadziła m.in. Warszawa), a także archiwizowanie posiedzeń na przykład w formie klipów wideo zamieszczanych na stronie internetowej urzędu miasta. – Takie rozwiązanie nie tylko zwiększa dostęp mieszkańców do informacji, ale także mobilizuje radnych do pracy – zauważa Joanna Pieśluk.

„Inicjatywa §18” wspierana jest przez akcję "Masz Głos, Masz Wybór". To ogólnopolski program Fundacji im. Stefana Batorego oraz Stowarzyszenia Szkoła Liderów realizowany od 2006 r. W tej edycji przystąpiło do niego 157 wspólnot lokalnych z całej Polski. Wśród nich: organizacje pozarządowe, przedstawiciele szkół, bibliotek, domów kultury, urzędów, a także nieformalne grupy mieszkańców, takie jak społecznicy z Kalwarii Zebrzydowskiej.

Uczestnicy akcji prowadzą w swojej okolicy szereg działań, które usprawniają relacje pomiędzy władzą a mieszkańcami oraz poprawiają jakość życia społecznego. Działania te monitorują organizatorzy akcji. Spośród wszystkich inicjatyw wybiorą te najskuteczniejsze. Na najlepszych czeka honorowy tytuł Super Samorządu.

Społecznicy z Kalwarii Zebrzydowskiej nie po raz pierwszy angażują się w działania na rzecz obywateli. Rok temu, przed wyborami samorządowymi robili wszystko, by zwiększyć frekwencję wyborczą wśród mieszkańców. Zorganizowali m.in. debatę kandydatów na burmistrza. – Takich spotkań nie było w naszym mieście już od dawna – opowiada Tomasz Baluś. – Na debatę przyszło około 120 osób, co na nasze miasto jest całkiem niezłym wynikiem. Zabrakło jednak… jednego z kandydatów – ówczesnego burmistrza. Była to więc jednostronna debata. Mimo wszystko nasze działania zakończyły się sukcesem, ponieważ frekwencja podczas wyborów była wyższa niż zwykle. W jednym z okręgów wyniosła prawie 60 procent, podczas gdy wcześniej było to jakieś 45 procent.