50 szkół z całej Polski otrzymało prestiżowy tytuł Szkoły Demokracji przyznawany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, z czego 4 w Wielkopolsce. Placówki muszą wykazać, że odbywają się u nich demokratyczne wybory do SU, samorząd ma uchwalony regulamin, uczniowie mogą swobodnie działać, SU i dyrekcja komunikują się z młodzieżą, wspólnie podejmuje się ważne decyzje, uczniowie znają kryteria nauczania, a szkoła jest otwarta na różne wartości.
Szkoły Demokracji w Wielkopolsce
W kwietniu 2017 r. na mapie regionu pojawiły się 4 nowe Szkoły Demokracji: Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wyrzysku, Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Jana Brzechwy w Dopiewie, Gimnazjum nr 4 im. Marii Dąbrowskiej w Kaliszu i Zespół Szkół Samorządowych nr 1 w Kruszwicy.
Efekty, jakie widać w szkołach, które otrzymały tytuł Szkoły Demokracji, są imponujące. Przykładowo w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wyrzysku uczniowie często konsultują sprawy, decyzje, które ich dotyczą. Współdecydowali m.in. o wyborze przedmiotów rozszerzonych dla poszczególnych typów klas, terminach praktyk zawodowych, czy nawet skreśleniu z listy uczniów. – W ten sposób młodzież uczy się, że jej głos jest ważny i wypowiedzenie własnego zdania jest niezbędne, by móc kształtować swoje otoczenie – mówi Michał Tragarz z Centrum Edukacji Obywatelskiej, koordynator programu Szkoła Demokracji.
W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Dopiewie mocno angażują się na rzecz swojej otwartości. Szkoła w tej kwestii działa na kilku płaszczyznach: są szkolenia i warsztaty dla nauczycieli (np. "Spójrz inaczej"), dla rodziców (np. dotyczące cyberprzemocy) oraz liczne zajęcia dla uczniów (np. cyberprzemoc, stop agresji). W bieżącym roku placówka uczestniczyła w projekcie "Bezpieczna +", który miał na celu zwiększenie bezpieczeństwa uczniów w szkole i poza nią, jak również przeciwdziałanie szeroko pojętej przemocy zarówno tej fizycznej, jak i psychicznej. – Zachęcamy uczestników, by zwalczali u siebie nietolerancję i agresję, respektowali prawa innych i szanowali odmienne poglądy – mówi Michał Tragarz z Centrum Edukacji Obywatelskiej, koordynator programu Szkoła Demokracji.
W Gimnazjum nr 4 im. Marii Dąbrowskiej w Kaliszu uczniowie prowadzą bieżącą dokumentację wydarzeń z życia szkoły. Dbają o to, aby gazetka SU była zawsze aktualna. Umieszczają ważne informacje bieżące na Gadającej Ścianie utworzonej przez dyrekcję na potrzeby uczniów. Samorząd Uczniowski wytypował uczniów odpowiedzialnych za prowadzenie radiowęzła szkolnego i czuwa nad ich działaniami zgodnie z życzeniami społeczności uczniowskiej. Powstała skrzynka „szkolna playlista” w celu gromadzenia propozycji muzycznych emitowanych podczas przerw międzylekcyjnych. Raz w tygodniu podczas dwóch przerw uczniowie słuchają audiobooków w związku z promowaniem czytelnictwa wśród gimnazjalistów. – Komunikacja w szkole jest szalenie istotnym elementem. To od niej zależy, jak postrzegany jest samorząd uczniowski, dyrekcja, czy w ogóle sama szkoła. Trudno sobie wyobrazić demokratyzację bez możliwości szybkiego i otwartego komunikowania – dodaje Michał Tragarz.
W Zespole Szkół Samorządowych nr 1 w Kruszwicy zamieszczono na tablicy samorządowej pytania skierowane do uczniów dotyczące Zasad Wewnątrzszkolnego Oceniania Uczniów. Brzmiały one następująco: Czy znasz cele lekcji i wiesz, czego powinieneś się nauczyć? Czy zawsze otrzymujesz od nauczyciela informację zwrotną? Czy znasz i rozumiesz kryteria oceniania?. Uczniowie mogli wypowiadać się na poszczególne zagadnienia podczas specjalnie przygotowanych godzin wychowawczych. Zajęcia te prowadzone były przez liderów szkoły demokracji, a więc uczniów, co dodawało rozmówcom śmiałości, a ich wypowiedzi były nieskrępowane i szczere. – Uczenie się i nauczanie jest newralgicznym obszarem, bo dotyczy podstawowej funkcji szkoły. Dlatego ogólnoszkolne konsultacje właśnie w tym zakresie są dla nas takim papierkiem lakmusowym demokratyzacji życia szkoły i potwierdzeniem, że można przy odpowiednim nastawieniu wprowadzić zasady szkoły demokracji w każde mury – twierdzi Michał Tragarz.
Jak zostaje się Szkołą Demokracji?
Program realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) jest dostępny dla każdej szkoły, a także dla ośrodków szkolno-wychowawczych. Wszystkie placówki, które chcą wziąć w nim udział, na samym początku przeprowadzają diagnozę funkcjonowania swojej szkoły w obszarach: komunikacja i media, działania uczniów, otwarta szkoła, współdecydowanie uczniów, uczenie się i nauczania, wybór reprezentacji oraz zasoby i kwestie formalne. Aby otrzymać ten prestiżowy tytuł, trzeba spełnić kryteria w każdym z tych zakresów. Wszystkie zespoły mają wsparcie mentora, który przez cały czas towarzyszy im w procesie zmian. Eksperci CEO przygotowali również obszerne materiały ułatwiające spełnienie wszystkich wymaganych kryteriów. – Otrzymanie wyróżnienia Szkoła Demokracji często jest zwieńczeniem wieloletniej pracy nad demokratyzacją życia szkoły – twierdzi Michał Tragarz. – Bez dwóch zdań, samo podjęcie się tego wyzwania jest cenną lekcją dla całej społeczności i nawet jak komuś zabrakło jakiegoś certyfikatu (a trzeba zdobyć wszystkie siedem), to i tak większość szkół w Polsce może im pozazdrościć atmosfery, świadomości, czym jest partnerstwo, poczucia wspólnoty i dbania o potrzeby wszystkich zainteresowanych – dodaje Michał Tragarz. W roku szkolnym 2016/2017 zgłosiły się do programu 72 szkoły, z czego 50 otrzymało prestiżowy tytuł.
