50 szkół z całej Polski otrzymało prestiżowy tytuł Szkoły Demokracji przyznawany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, z czego 4 na Dolnym Śląsku. Placówki muszą wykazać, że odbywają się u nich demokratyczne wybory do SU, samorząd ma uchwalony regulamin, uczniowie mogą swobodnie działać, SU i dyrekcja komunikują się z młodzieżą, wspólnie podejmuje się ważne decyzje, uczniowie znają kryteria nauczania, a szkoła jest otwarta na różne wartości.
Szkoły Demokracji na Dolnym Śląsku
W kwietniu 2017 r. na mapie Dolnego Śląska pojawiły się 4 nowe Szkoły Demokracji: Gimnazjum im. Odkrywców Polskiej Miedzi w Chocianowie, Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Górze, Technikum nr 15 im. Marii Curie-Skłodowskiej we Wrocławiu oraz Gimnazjum nr 24 im. Janusza Korczaka we Wrocławiu.
Efekty, jakie widać w szkołach, które otrzymały tytuł Szkoły Demokracji, są imponujące. Przykładowo w Szkole Podstawowej im. Janusza Korczaka w Górze pierwszy krok, jakim jest przyjrzenie się wszystkim wymaganym kryteriom, odbywał się z zaangażowanie nauczycieli, uczniów i dyrekcji. O sile uczniowskiego głosu świadczy też fakt, że uczestniczyli oni w modyfikacji Statutu Szkoły i współdecydowali o wycofaniu ujemnych punktów za brak stroju galowego na uroczystości szkolnej. Dzieci miały też wpływ na dobór zajęć dodatkowych i tytuły książek zamawianych do biblioteki. – W ten sposób młodzież uczy się słuchania innych racji, szanowania partnerów w dyskusji, szukania rozwiązań. Kształtuje u siebie cechy bardzo pożądane na rynku pracy – dodaje Michał Tragarz z Centrum Edukacji Obywatelskiej, koordynator programu Szkoła Demokracji.
Natomiast w Gimnazjum im. Odkrywców Polskiej Miedzi w Chocianowie dopracowywano sposób komunikowania się z samorządem uczniowskim i dyrekcją. Tam uczniowie prowadzą radio „Kleks”, profil na Facebooku, gdzie każdy może się wypowiedzieć, wisi także skrzynka na pomysły. Przed przystąpieniem do programu uczniowie mogli się komunikować z dyrekcją na wcześniej umówionych spotkaniach. Eksperci CEO zarekomendowali, by takie spotkania odbywały się systematycznie, bez konieczności wcześniejszego ich ustalania. Pomysł otwartego gabinetu dyrekcji dla uczniów zyskał aprobatę, dzięki czemu każdy w określonym dniu może wejść i porozmawiać z panią dyrektor. – W procesie zdobywania tytułu w szkołach zachodzą realne zmiany, które czynią placówkę bardziej demokratyczną – przyznaje Michał Tragarz.
W Technikum nr 15 im. Marii Curie-Skłodowskiej we Wrocławiu mocno angażują się na rzecz swojej otwartości. Uczniowie wraz z nauczycielami włączyli się m.in. w akcję „Stop mowie nienawiści”. Aktywnie działają też Rzecznicy Praw Ucznia, którzy są wybierani przez uczniów (jeden rzecznik jest uczniem, drugi rzecznik jest nauczycielem). – Zachęcamy uczestników, by zwalczali u siebie nietolerancję i agresję, respektowali prawa innych i szanowali odmienne poglądy – dodaje Michał Tragarz.
W Gimnazjum nr 24 im. Janusza Korczaka we Wrocławiu przeprowadzono konsultacje wewnątrzszkolnego systemu oceniania, które odbywały się na wielu poziomach: nauczyciele przedmiotowi, nauczyciele uczący w danej klasie, nauczyciele – dyrekcja, wychowawcy uczniowie. Każdy miał więc prawo wypowiedzieć się, jak chce oceniać i być oceniany. – Uczenie się i nauczanie jest newralgicznym obszarem, bo dotyczy podstawowej funkcji szkoły. Dlatego ogólnoszkolne konsultacje właśnie w tym zakresie są dla nas takim papierkiem lakmusowym demokratyzacji życia szkoły i potwierdzeniem, że można przy odpowiednim nastawieniu wprowadzić zasady szkoły demokracji w każde mury – twierdzi Michał Tragarz.
Jak zostaje się Szkołą Demokracji?
Program realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) jest dostępny dla każdej szkoły, a także dla ośrodków szkolno-wychowawczych. Wszystkie placówki, które chcą wziąć w nim udział, na samym początku przeprowadzają diagnozę funkcjonowania swojej szkoły w obszarach: komunikacja i media, działania uczniów, otwarta szkoła, współdecydowanie uczniów, uczenie się i nauczania, wybór reprezentacji oraz zasoby i kwestie formalne. Aby otrzymać ten prestiżowy tytuł, trzeba spełnić kryteria w każdym z tych zakresów. Wszystkie zespoły mają wsparcie mentora, który przez cały czas towarzyszy im w procesie zmian. Eksperci CEO przygotowali również obszerne materiały ułatwiające spełnienie wszystkich wymaganych kryteriów. – Otrzymanie wyróżnienia Szkoła Demokracji często jest zwieńczeniem wieloletniej pracy nad demokratyzacją życia szkoły – twierdzi Michał Tragarz. – Bez dwóch zdań, samo podjęcie się tego wyzwania jest cenną lekcją dla całej społeczności i nawet jak komuś zabrakło jakiegoś certyfikatu (a trzeba zdobyć wszystkie siedem), to i tak większość szkół w Polsce może im pozazdrościć atmosfery, świadomości, czym jest partnerstwo, poczucia wspólnoty i dbania o potrzeby wszystkich zainteresowanych – dodaje Michał Tragarz. W roku szkolnym 2016/2017 zgłosiły się do programu 72 szkoły, z czego 50 otrzymało prestiżowy tytuł.
