Publicystyka - ngo.pl

Konkurs „Lider Dostępności”, który odbył się po raz pierwszy w 2015 r., to jedno z najważniejszych wydarzeń promujących w Polsce ideę projektowania uniwersalnego, czyli zapewniającego komfort i bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom budynków lub miejsc, także osobom ze szczególnymi potrzebami.  

– Pięć lat temu wręczyliśmy po raz pierwszy te bardzo ważne nagrody, bo dotyczące przestrzeni publicznej. A  zatem takiej, która z samego założenia ma być dostępna dla każdego. Jeśli ma być przestrzenią publiczną, to każdy musi mieć możliwość wejścia i skorzystania z niej. Jeśli tak nie jest, to przestrzeń ta traci walor publiczności – powiedział prezydent Andrzej Duda, otwierając galę rozdania nagród w konkursie Integracji „Lider Dostępności 2021”, która odbyła 13 października w Pałacu Prezydenckim.

– Marzenia o pełnej dostępności architektonicznej i użytkowej świata wyrosły z barier, które od lat pokonują m.in. osoby z różnymi niepełnosprawnościami, rodzice z dziećmi w wózkach czy osoby starsze. Wymagania projektowania uniwersalnego pozwalają im na niezależne życie, śmiałe podróżowanie, udział w kulturze, naukę i pracę oraz dobrą organizację życia codziennego. A laur Lidera Dostępności przyznajemy tym, którzy tworzą budynki i przestrzenie modelowe, warte naśladowania w idei, projekcie i wykonawstwie – tłumaczy Ewa Pawłowska, Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. To właśnie Integracja, wraz z jej założycielem, zmarłym w 2018 r. Piotrem Pawłowskim, który w wieku 18 lat, po niefortunnym skoku do wody doznał urazu rdzenia kręgowego i paraliżu czterech kończyn, jest inicjatorem konkursu „Lider Dostępności”.

Konkurs „Lider Dostępności” od początku organizowany jest we współpracy z Towarzystwem Urbanistów Polskich, pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy a jest współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Do konkursu „Lider Dostępności 2021” zgłoszono blisko 40 obiektów. Kapituła konkursu przyznała 8 nagród i 2 wyróżnienia.

– Aby otrzymać tę nagrodę musi być „coś” więcej w projektowanych budynkach, nie tylko spełnienie przepisów i wymagań – zaznaczył podczas finałowej gali konkursu Prezydent  Andrzej Duda.

Z powodu pandemii Covid-19, tegoroczna gala finałowa konkursu „Lider Dostępności” odbyła się z udziałem gości specjalnych – m.in. Pierwszej damy Rzeczypospolitej Polskiej Agaty Kornhauser-Dudy, minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg oraz wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak, a także przedstawicieli nagrodzonych instytucji, ale przy minimalnym udziale szerszej publiczności. Bezpośrednią transmisję z uroczystości można było jednak oglądać na profilu Kancelarii Prezydenta na portalu Facebook.

Podczas gali finałowej konkursu „Lider Dostępności“, Ewa Pawłowska, Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji wspomniała także o nowym przedsięwzięciu związanym z uniwersalaną przestrzenią publiczną.

– Chcę zaprosić do naszego następnego konkursu na plac zabaw dostępny nie tylko dla wszystloch dzieci, ale i dla całych rodzin. O szczegółach konkursu poinformujemy już wkrótce – zapowiedziała prezes Integracji.

Tegoroczny laureat jest jednym z pionierów projektowania uniwersalnego w Polsce, a także wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Architektów Polskich. Był inicjatorem powołania w 1996 r., a następnie przewodniczącym, Polskiej Rady Architektury. Zasiadał też m.in. w Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej i Radzie Dostępności Urzędu Transportu Kolejowego. Wraz ze swoją małżonką, Bożenną Turant-Chwalibóg zainicjował konkurs Międzynarodowej Unii Architektów „Przestrzenie przyjazne i dostępne”.

Jest także znany z aktywnego działania na rzecz dostępności architektonicznej za granicą m.in. w Turcji, gdzie stworzył projekt koncepcyjny ośrodka rehabilitacyjno-rekreacyjnego dla osób z niepełnosprawnością w mieście Mahmutlar, i w Chinach, gdzie otrzymał honorową profesurę Uniwersytetu Architektury i Technologii w Xi’an.

Wśród jego najważniejszych dokonań warto wymienić szereg audytów dostępności obiektów użyteczności publicznej w tym m.in. Pałacu Prezydenckiego, Kancelarii Premiera, Belwederu i Kancelarii Prezydenta, a także projekt i realizację dostępności Sejmu RP. Za swoje zasługi Krzysztof Chwalibóg był wielokrotnie wyróżniany, m.in. w 2012 r. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Wyróżniony za czytelny układ parkowej kompozycji oraz dostępność wejść, ścieżek i tarasów widokowych dla osób ze specjalnymi potrzebami. Park Miejski w Starogardzie Gdańskim to miejsce, w którym bezpiecznie i z przyjemnością może poruszać się każda osoba poszukująca spokoju i relaksu.

Nagrodzony jako wzór w projektowaniu, budowie i aranżacji wnętrz dla wszystkich podobnych obiektów komunikacji publicznej. Stacja Młynów udowadnia, że tego typu obiekty mogą być maksymalnie dostępne i bezpieczne dla pasażerów ze wszystkimi potrzebami, zachowując jednocześnie wysoki poziom estetyczny przestrzeni.

Udogodnienia zastosowane na stacji to m.in. tyflograficzne mapy opisane alfabetem Braille’a, ścieżki prowadzące dla osób niewidomych i niedowidzących, informacje w alfabecie Braille’a na poręczach schodów , nowy rodzaj bramek wejściowych wygodniejszych dla osób poruszających się na wózkach.

W tej kategorii, dwie równorzędne nagrody otrzymali: 

Przedszkole Miejskie nr 20 im. Smoka Felusia w Mielcu
Za to, że jest miejscem tworzonym z myślą o każdym dziecku jako niezależnej jednostce. Przedszkole im. Smoka Felusia doskonale łączy kolorową estetykę z dbałością o potrzeby małych użytkowników o różnych rodzajach i stopniach niepełnosprawności. W placówce zastosowano m.in. tyflomapę, która za pomocą dotyku ułatwia dostanie się do poszczególnych części przedszkola, ścieżki dotykowe i nazwy grup w alfabecie Braille’a oraz plac zabaw z huśtawkami dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową. Mieleckie przedszkole pokazuje dzieciom, że świat jest dla wszystkich ludzi, bez względu na ich ograniczenia.

Szkoła Podstawowa nr 174 z Oddziałami Integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Warszawie Wesołej 
Za pokazanie, że dzięki kreatywności i wspólnemu działaniu można stworzyć miejsce do komfortowej nauki i poznawania świata przez uczniów o wszystkich potrzebach. W placówce zastosowano m.in. wewnętrzną pochylnię niwelującą różnicę poziomów między parterem starej i nowej części szkoły, salę do terapii sensorycznej, biurka dla uczniów poruszających się na wózkach, krzesła lub pufy dla dzieci z ADHD. Nowe skrzydło budynku w Warszawie Wesołej to prawdziwa szkoła różnorodności, która łączy stare z nowym, wykorzystując przy tym naturalne ukształtowania terenu i ocalając drzewostan. 

 Wyróżnienie w kategorii obiekt usług lokalnych przyznano zaś budynkowi terapeutyczno-edukacyjnemu w Mikoszowie. 
Jury doceniło przemianę zabytkowej gorzelni w placówkę o nowych celach edukacyjnych, zdrowotnych i społecznych. Budynek w Mikoszowie, w którym działają warsztaty terapii zajęciowej to istotna część wzorcowego kompleksu aktywizacji zawodowej, chroniącego lokalną społeczność osób z niepełnosprawnościami przed wykluczeniem z rynku pracy.

W tej kategorii również przyznano dwie równorzędne nagrody obiektom:

  „Nowy Targ” we Wrocławiu

Za stworzenie budynku, który jest żywą częścią miasta i jego mieszkańców o każdej porze dnia. „Nowy Targ” to przykład eleganckiej, wielkomiejskiej architektury, dostosowanej do stylu okolicznej przestrzeni. „Nowy Targ” to wzorcowe rozwiązania, (m.in. ciągi piesze wokół obiektu o równej, antypoślizgowej nawierzchni, nisko lub bezprogowe wejścia, czytniki kart dostępu i domofonu na niskiej wysokości), które pozwalają użytkownikom ze specjalnymi potrzebami w pełni korzystać ze wszystkich usług w obiekcie.

 Varso Place w Warszawie

Za ożywienie centrum Warszawy obiektami użyteczności publicznej, z których mogą swobodnie korzystać osoby z różnymi niepełnosprawnościami i potrzebami, m.in. osoby niewidome, słabowidzące, niesłyszące, poruszające się na wózkach i o kulach, osoby starsze, rodzice z dziećmi albo osoby z nieporęcznym bagażem czy nieznające języka polskiego. Budynki Varso Place mają czytelny układ komunikacyjny oraz detale, które ułatwiają użytkownikom poruszanie się po budynkach i korzystanie z ich usług. Twórcy zadbali również o to, aby fragment ul. Chmielnej, gdzie zlokalizowane są budynki, był bardziej zielony i wygodniejszy dla pieszych.

Jury konkursu nagrodziło ten obiekt za doskonałe powiązanie rozwiązań projektowania uniwersalnego oraz stworzenie modelowej przestrzeni mieszkalnej, idealnej do życia indywidualnego i we wspólnocie. „Dom Marzeń” to również twórcze połączenie w jednym projekcie funkcji mieszkalnej z komercyjną i społeczną. Na pierwszym piętrze budynku znajduje się środowiskowy dom samopomocy typu B prowadzony dla 30 osób z niepełnosprawnością (tym sprzężoną), II i III piętro zajmują mieszkania chronione, a na każdym z tych pięter może zamieszkać 7-10 osób z niepełnosprawnością. W piwnicy budynku znajduje się przestrzeń wielofunkcyjna, m.in. sala rehabilitacyjna, pracownia muzyczna, sala warsztatowa, a na parterze zlokalizowane jest przedszkole, które współfinansuje utrzymanie „Domu Marzeń”, ale także integruje jego mieszkańców ze społecznością lokalną.

Warto dodać, że gdyński „Dom Marzeń” posiada również komfortkę, czyli pomieszczenie z leżanką/przewijakiem, z którego korzystają dorosłe osoby z niepełnosprawnością, aby w godnych, higienicznych warunkach, z pomocą opiekunów zmienić pieluchomajtki. O utworzenie w całym kraju sieci komfortek  walczy koalicja pięciu organizacji pozarządowych: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „Żurawinka”, Fundacja Mali Siłacze, Fundacja NieOdkładalni, Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki oraz Fundacja Integracja realizując wspólnie akcję społeczną pod nazwą „Przewijamy Polskę”.

Tytuł „Lidera Dostępności 2021” przyznano za stworzenie w historycznym budynku Dworca Morskiego miejsca pamięci o wszystkich Polakach wyruszających w świat. Muzeum Emigracji to przykład modelowej współpracy projektantów i budowniczych ze środowiskami osób ze specjalnymi potrzebami. Gdyńskie muzeum to wzorcowa placówka kultury, w której wszyscy użytkownicy z niepełnosprawnościami, także ze spektrum autyzmu i niepełnosprawnością intelektualną, mogą swobodnie i bezpiecznie korzystać z interesujących treści.

„Lider Dostępności 2021“

Honorowy Patronat Prezydenta RP Andrzeja Dudy

Organizator: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji

Współorganizator: Towarzystwo Urbanistów Polskich

Partner instytucjonalny: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Patronat medialny: Jedynka Polskie Radio, Architektura Murator, Eurobuild CEE, Property Design, Property News, Urbnews, Architektura & Biznes, Builder, Magazyn Miasta, Niepelnosprawni.pl