Publicystyka - ngo.pl

Zniesienie ograniczenia zasiadania w radzie działalności pożytku publicznego przez dłużej niż dwie kadencje; wprowadzenie możliwości bardziej elastycznego kształtowania składu osobowego rady, w tym zasiadania w niej większej niż dotychczas liczby przedstawicieli trzeciego sektora; obowiązkowe tworzenie rad, gdy z takim wnioskiem wystąpią organizacje; przyznanie powiatowej lub gminnej radzie uprawnień do ograniczenia ustawowego zakresu spraw podlegających jej opiniowaniu – nad takimi propozycjami, dotyczącymi zmian w przepisach o radach działalności pożytku publicznego, pracują posłowie ze stałej sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Podkomisja na razie spotkała się raz, ale jej przewodniczący, poseł Tadeusz Tomaszewski zapowiada intensywną pracę nad przedłożonymi propozycjami do końca roku. Tak, aby w styczniu 2015 roku przybrały one formę już oficjalnego projektu nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego.

Niektóre z proponowanych zmian pokrywają się z opracowywanymi właśnie standardami działania rad pożytku, a także rekomendacjami dotyczącymi rad wypracowanymi na potrzeby Strategii rozwoju sektora obywatelskiego.

O tym, czym mają być rady, jakie powinny być ich zadania i rola, i jak powinny pracować dyskutują obecnie nie tylko posłowie, ale także uczestnicy projektów realizowanych w całej Polsce przez ośrodki Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT oraz kielecki ośrodek Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej we współpracy z samorządami wojewódzkimi. Jednym z celów tych projektów jest wypracowanie standardów, które mają pomóc w organizacji prac radom pożytku publicznego. Więcej można dowiedzieć się ze strony: http://radypozytku.ngo.pl.

Ostatnio o założeniach do standardów i o samych standardach rozmawiano podczas II Ponadregionalnego Forum Rad Działalności Pożytku Publicznego, które odbyło się w Warszawie. Przybyli na nie przedstawiciele rad z województw mazowieckiego, podlaskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego.

– Wiemy, że tworzenie standardów dla rad pożytku nie zawsze spotyka się ze zrozumieniem działaczy społecznych i urzędników – przyznaje Katarzyna Łotowska z białostockiego Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych, która uczestnikom II Ponadregionalnego Forum przedstawiała wypracowany w projekcie materiał roboczy i zbierała opinie o nim. Podczas tego i innych spotkań, na których prezentowane i konsultowane są założenia do standardów i propozycje samych standardów przedstawiciele organizacji pozarządowych często mówią, że to jest niepotrzebne, ograniczające i że rady powinny działać jak chcą.

– Naszym zdaniem jednak jest to potrzebne, ponieważ Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie bardzo enigmatycznie mówi o radzie i trybie jej pracy – przekonuje Łotowska. – Standardy to nie są nowe przepisy prawa, ale minimum tego, co trzeba wiedzieć zanim zacznie się organizować radę lub w niej pracować. Lepszy standard niż zapisywanie wszystkich szczegółów w ustawie.

Ośrodki Sieci SPLOT pracują nad standardami powoływania rad, ich pracy (np. częstotliwość spotkań, zakres praw i obowiązków, sposób wyboru aktów prawnych do konsultacji, sposób pracy nad tymi aktami), komunikacji (wewnętrznej, z organizacjami z terenu działania rady oraz pomiędzy radami), a także monitoringu i ewaluacji prac rad.

Podczas warszawskiego spotkania żywo dyskutowano np. nad tym, czy w radzie pożytku powinna być przewaga przedstawicieli organizacji nad przedstawicielami samorządu. SPLOT proponuje, aby proporcja ta wynosiła co najmniej 50% plus jedna osoba ze strony organizacji lub – w standardzie optymalnym – 2/3 członków z organizacji. Część uczestników spotkania zgadzała się z tą propozycją, argumentując, że taka przewaga przyda się organizacjom szczególnie w trudnych sytuacjach, np. aby przegłosować niekorzystne dla nich rozwiązania, które chciałby wprowadzić samorząd. Inni z kolei przekonywali, że byłoby to złamanie zasady partnerstwa. Ich zdaniem rada pożytku powinna być miejscem, w którym strony się dogadują, uzgadniają swoje stanowiska, a nie się przegłosowują.

Opinie były także podzielone podczas rozmowy o tym, czy i jak opisać w standardach sytuację, gdy członek rady pożytku publicznego reprezentujący organizacje, w wyniku wyborów samorządowych zostaje radnym. Czy powinien zrezygnować z udziału w pracach rady, czy może w niej pozostać jako przedstawiciel organizacji?

Podobne dyskusje mają już za sobą także przedstawiciele organizacji i samorządów z woj. pomorskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego i lubuskiego oraz woj. dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego i łódzkiego.

– Opinie są bardzo różne i będzie sporo pracy z ułożeniem tego w spójny i sensowny dokument – mówi Katarzyna Łotowska.

Na razie poszczególne ośrodki SPLOT zbierają jeszcze opinie od uczestników organizowanych w ramach projektów spotkań.

– Ostatecznie wypracowaną wersję standardów organizacje pozarządowe i samorządy z całej Polski poznają na początku grudnia. Wtedy mają się rozpocząć konsultacje społeczne tego dokumentu – zapowiada Katarzyna Łotowska. – A od stycznia chcemy zająć się już ich wdrażaniem.

O standardach będą także rozmawiały organizacje z województw południowo-wschodnich. W tej części Polski prace nad nimi prowadzi kielecki ośrodek Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, który na początku listopada organizuje w Sandomierzu Forum Rad Działalności Pożytku Publicznego Polski Południowo-Wschodniej.

SPLOT monitoruje prace prowadzone w sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zwłaszcza te dotyczące rad pożytku. Póki co jednak wydaje się, że zaproponowane dotychczas zmiany w przepisach nie wpłyną zasadniczo na standardy, ani też wdrożenie tych ostatnich nie będzie wymagało zmian ustawowych.

– Jesteśmy umówieni z posłem Tomaszewskim, że jeśli z naszych prac wynikną jakieś wnioski, które należałoby „ubrać” w formę przepisów, to jeszcze na początku przyszłego roku będziemy mogli takie poprawki do ustawy sformułować. Na razie nie wydaje się to koniecznie, chociaż być może zaproponujemy zmianę dotyczącą trwania kadencji rad, ponieważ dwa lata to za krótko, aby przeprowadzić jakiś proces – mówi Katarzyna Łotowska.

Temat długości trwania kadencji i jej zbieżności z pracą rady gminy lub powiatu pojawił się także wśród rekomendacji dla rad pożytku publicznego wypracowanych na potrzeby powstającej Strategii rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Pracowali nad nimi przedstawiciele organizacji pozarządowych z woj. opolskiego, którzy na zaproszenie Opolskiego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych (OCWIP), brali udział w Regionalnym Panelu Ekspertów (RPE) oraz lokalnym Forum Inicjatyw Pozarządowych.

Efekt ich dyskusji poznaliśmy podczas VII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych, można się z nim zapoznać także na stronie: http://nowastrategiasektora.ngo.pl/x/983714. W skrócie: opolscy działacze pozarządowi uznali m.in., że rady działalności pożytku publicznego są ważnym mechanizmem rozwijania dialogu i współpracy międzysektorowej, że powinny współpracować z federacjami, ale nie zabiegać o prawo do reprezentacji całego sektora oraz że powinny również współpracować z innymi radami działającymi na danym terenie, np. z radami młodzieży czy radami seniorów. A regulamin ich prac powinien uwzględniać specyfikę lokalnego samorządu i sektora pozarządowego.

Co dalej będzie się działo z tymi rekomendacjami? Podczas dyskusji o Strategii na VII OFIP-ie pojawił się pomysł, aby poszczególne tematy zostały objęte opieką organizacji szczególnie zainteresowanych danymi zagadnieniami. Również członkowie Regionalnych Paneli Ekspertów deklarowali, że przynajmniej niektóre województwa są gotowe do pilotowania swoich tematów. Na początku listopada w Warszawie ma się odbyć Krajowy Panel Ekspertów, na którym obecni będą także przedstawiciele RPE. Podczas tego spotkania zostanie określone, na czym w praktyce ma polegać rola opiekuna tematu. Wówczas organizacje lub ich koalicje będą mogły zgłaszać chęć podjęcia tych zadań.

OCWIP jest zainteresowane kontynuowaniem prac dotyczących rad działalności pożytku publicznego, ale ostatecznej decyzji jeszcze nie podjął.

– Podczas ostatniego posiedzenia Regionalnego Panelu Ekspertów rozmawialiśmy na ten temat – mówi Dorota Piechowicz-Witoń, prezes OCWIP. – Ta decyzja należy jednak nie tylko do OCWIP. Nie wyobrażamy sobie, aby wdrażaniem wypracowanych rozwiązań miał się zająć tylko jeden podmiot. Dlatego jeszcze nie mamy ostatecznych ustaleń. Liczę, że listopadowe spotkanie Krajowego Panelu Ekspertów wyjaśni pewne kwestie i wtedy będziemy mogli podjąć decyzję.