O odpowiedzialnym kupowaniu, świadomych wyborach konsumenckich i celach Fair Trade mówi Krzysztof Gorczyca, prezes Towarzystwa dla Natury i Człowieka.
Marcel Wandas, lublin.ngo.pl: – Co to znaczy kupować świadomie?
Krzysztof Gorczyca: – Osobiście wolę określenie "odpowiedzialne kupowanie" – czyli takie wybory konsumenckie, które uwzględniają skutki dla ludzi, środowiska, dla zwierząt.
Kupując towary, przy których produkcji pracowali niewolnicy, sponsorujemy niewolnictwo. Kupując produkty, dla których wykonania stosowano okrutne praktyki hodowli zwierząt (tucz przemysłowy, chów kur w klatkach, fermy futrzarskie, testy laboratoryjne produktów kosmetycznych), łamano prawa pracownicze (praca dzieci na plantacjach, wynagrodzenie niepozwalające na utrzymanie, represje za organizację związków zawodowych) czy innego rodzaju prawa człowieka (grabież ziemi na rzecz wielkich plantacji, przymusowe wysiedlenia, zniszczenie terenów rdzennych mieszkańców) – sponsorujemy tego typu praktyki.
Kupując od firm, które dopuszczają się takich praktyk – dziś duża część towarów pochodzi od firm działających globalnie – wspieramy ich w przekonaniu, że kwestie etyczne się nie liczą, liczy się tylko zysk, nawet kosztem cierpienia ludzi i dewastacji środowiska.
Czy jest jakiś zbiór zasad, którymi powinien kierować się świadomy konsument?
K.G.: – Po pierwsze, warto kupować jak najmniej albo choć trochę mniej! Każdy zbędny, dyktowany nudą bądź zmienną modą zakup wydatnie zwiększa nasz ślad ekologiczny – zużycie energii i surowców, zanieczyszczenia, ilość odpadów. Rzeczy o długiej trwałości, drugie życie przedmiotów, rzeczy współużytkowane, wykonane samemu – to wybory odpowiedzialnego "kupowacza".
Zachęcamy też do kupowania produktów lokalnych, które nie wędrowały do nas dookoła globu oraz produktów bez nadmiernych opakowań lub w opakowaniach zwrotnych, preferowania żywności roślinnej, której produkcja nie była związana ze śmiercią i cierpieniem zwierząt.
Wybór certyfikowanych produktów ekologicznych czy Sprawiedliwego Handlu to także istotne składniki "dobrych zakupów". Więcej konkretnych wskazówek znaleźć można na stronie
www.ekonsument.pl.
Jakie cele ma rozpowszechnianie zasad Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade)?
K.G.: – Sprawiedliwy Handel to będący pod ścisłą kontrolą segment światowego handlu, który gwarantuje ubogim producentom – rolnikom w grajach Południa, wynagrodzenie pozwalające na utrzymanie rodzin, a cały łańcuch produkcji i sprzedaży odbywa się przy zachowaniu standardów humanitarnych i środowiskowych. Wyklucza pracę dzieci, nadużywanie pestycydów i wiele innych praktyk, których nie chcielibyśmy wspierać.
Czy Sprawiedliwy Handel rzeczywiście pomaga ludziom z biednych części Ziemi?
K.G.: – Rynek Sprawiedliwego Handlu rośnie bardzo szybko, a tym samym ilość osób w Afryce, Azji czy Ameryce Łacińskiej, które zostają objęte wpływem tego mechanizmu również stale rośnie. Część środków ze sprzedaży tych produktów inwestowanych jest także w rozwój lokalnych społeczności – edukację, opiekę zdrowotną.
Niektórzy ekonomiści twierdzą, że Fair Trade psuje wolny rynek. Jak Pan to ocenia?
K.G.: – Oczywiście, że psuje, jeśli mamy na myśli rynek, gdzie podstawą zysku są niskie koszty produkcji bazujące na głodowych wynagrodzeniach, braku jakichkolwiek zabezpieczeń socjalnych, zatrudnianiu dzieci do oprysków plantacji ponadnormatywnymi dawkami pestycydów, dyktowaniu rolnikom niskich cen przez lokalnych monopolistów.
Tego wszystkiego unika Sprawiedliwy Handel i w ten sposób psuje rynek. Rynek Fair Trade to część wolnego rynku, opiera się na świadomych decyzjach konsumentów, nie wprowadza nieuczciwej konkurencji czy dyskryminacji.
Czy w Lublinie da się przygotować przedświąteczne zakupy kupując produkty tylko z logo Fair Trade?
K.G.: – Nie widziałem kiszonej kapusty, suszonych jabłek, choinek czy sianka z logiem Fair Trade, ale możliwości są duże. SH to głównie produkty z krajów egzotycznych – kawa, herbata, owoce południowe, tekstylia itp. Warto pytać o produkty Fair Trade w sklepach – jest ich coraz więcej zarówno w "ekologicznych" sklepikach, jak i w marketach oraz sklepach internetowych. Wybór też jest coraz większy. Warto kupować produkty od lokalnych rolników, rzemieślników, rękodzielników, wyroby ze spółdzielni socjalnych. Jest ich sporo na przedświątecznych kiermaszach.
Polecamy również
prezentację, przygotowaną przez Zbigniewa Szalbota, która wyjaśnia, dlaczego Fair Trade powinien być dla nas ważny.
