Publicystyka - ngo.pl

Schron powstał w okresie „zimnej wojny” jako schronienie dla pracowników Zakładów Cegielskiego przed spodziewanymi nalotami „zachodnich imperialistów”. Pomysłodawcą przekształcenia bunkru na ośrodek kultury dostępny dla pobliskich mieszkańców był Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej „Rolna”.

Ośrodek swoją nazwę zawdzięcza dużemu wydarzeniu, jakim było wstąpienie Polski do Unii Europejskiej właśnie w 2004 roku, a także utożsamianie miejsca z takimi ideami, jak integracja społeczeństwa, prawo do wolności oraz budowa wspólnoty mieszkających w pobliżu ludzi.

Decyzja Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej o powstaniu w tym miejscu ośrodka kulturalnego była podyktowana kilkoma aspektami. Między innymi założenie w tym miejscu ośrodka kultury miało stanowić próbę zmniejszenia skali dewastacji odbywających się na terenie zarządzanych nieruchomości, jednocześnie gwarantując alternatywną możliwość spędzania wolnego czasu przez dzieci, młodzież, dorosłych, a także seniorów.

– W pierwszym roku istnienia miejsce miało charakter świetlicy, w której pod okiem opiekunów (najczęściej rodziców – mieszkańców Spółdzielni) dzieci oraz młodzież miała organizowane zajęcia teatralne – mówi Roman Kawecki, prezes Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej „Rolna”.

– Pozytywne opinie mieszkańców na temat nowej przestrzeni dla dzieci i młodzieży, były sygnałem i jednocześnie przyzwoleniem na dalszy rozwój – infrastrukturalny, jak i ideowy – tego ośrodka. W ramach dużej inwestycji Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa „Rolna” doprowadziła do gruntownego remontu pomieszczeń znajdujących się pod poziomem piwnic, a także do wyposażenia tej przestrzeni w zaplecze sanitarne i kuchenne. W późniejszym czasie, za sprawą darowizn od prywatnych przedsiębiorstw, wsparcia finansoweego Rady Osiedla 28 Czerwca 1956 roku, a następnie po reorganizacji struktur samorządowych Poznania – Rady Osiedla Wilda oraz współpracy z Wydziałem Zarządzania Kryzysowego i Bezpieczeństwa Miasta Poznania, udało się wyposażyć tę przestrzeń między innymi w profesjonalne nagłośnienie sceniczne, sprzęt komputerowy, elektronikę oraz sprzęt rehabilitacyjny – dodaje R. Kawecki.

– Kolejnym etapem było znalezienie osoby, który nada temu miejscu wymiar artystyczny, ale także zapewni swoją osobą bezpieczeństwo dla przebywających w tej przestrzeni osób nieletnich. Do tej roli Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa „Rolna” zatrudniła Jerzego Łuczaka – artystę malarza, byłego zapaśnika, a także osobę posiadającą wykształcenie pedagogiczne. W 2007 roku powołano także Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Przystań”, którego członkami w głównej mierze byli (i do tej pory stanowią) tutejsi mieszkańcy – uzupełnia Janina Stachowiak, prezes Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Przystań”..

– Powstanie organizacji pozarządowej umożliwiło oddzielenie działalności statutowej Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej „Rolna” od organizacji wydarzeń kulturalnych, społecznych oraz edukacyjnych prowadzonej w Schronie Kultury Europa. Innym atutem powołania stowarzyszenia była możliwość składania wniosków w otwartych konkursach ofert i ubiegania się o granty – dodaje J. Stachowiak.

– Pierwszym dużym projektem, który realizowano w latach 2008-2012 był Festiwal Artystyczny „Mimo wszystko… w Przystani”. Przedsięwzięcie polegało na promocji twórczości artystycznej osób z niepełnosprawnościami i integracji środowiska osób z niepełnosprawnościami z osobami pełnosprawnymi poprzez organizację cyklu koncertów i wystaw w przestrzeni Schronu Kultury Europa. Stowarzyszenie ten projekt realizowało przy ścisłej współpracy z podopiecznymi Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”. Zawiązane wówczas przyjaźnie skutkują zapraszaniem artystów z kręgu „Zaczarowanej Piosenki”, również do udziału w obecnie realizowanych projektach. Muszę też podkreślić bardzo ważny mecenat nad tym projektem ówczesnego Wydziału Kultury i Dziedzictwa Urzędu Miasta Poznania – komentuje J. Stachowiak.

Na przestrzeni lat miejsce wciąż się rozwijało, czego efektem było powstanie tematycznych pomieszczeń. Dzisiaj w Schronie Kultury Europa funkcjonuje kawiarenka, sala koncertowa, salka gimnastyczna, siłownia, pracownia malarska oraz studio nagrań. Każde z tych pomieszczeń staje się inspiracją do realizacji kolejnych projektów.

Od 2014 roku koordynatorem i autorem realizowanych przedsięwzięć w przestrzeni ośrodka jest Tomasz Szwałek. Odpowiada między innymi za realizację dwóch międzypokoleniowych słuchowisk na podstawie sztuk teatralnych. Jest autorem pomysłu cyklu koncertów multisensorycznych, które promowały twórczość artystów niepełnosprawnych oraz edukowały w zakresie komunikacji osób niepełnosprawnych. Nadzorował realizację projektu skupionego wokół dźwięków, gdzie przeprowadzono warsztaty z techniki foley oraz zorganizowano cykl koncertów muzyki klasycznej w wykonaniu studentów/absolwentów Akademii Muzycznej w Poznaniu. W chwili obecnej odpowiada za realizację Centrum Inicjatyw Lokalnych „WIL.DA.SIĘ”, które opiera się na działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych.

– Najważniejszym sukcesem Schronu Kultury Europa było i jest zintegrowanie społeczności lokalnej. W chwili obecnej mieszkańcy nie są już aż tak anonimowi. Wspólna działalność lub tylko uczestnictwo w organizowanych przedsięwzięciach prowadzi do budowania pozytywnych relacji między sąsiadami. Obecnie rola Stowarzyszenia i moja ogranicza się do roli koordynatora, a realizatorami działań są mieszkańcy. To oni odpowiadają za cykliczne zajęcia (takie jak śpiewanki seniorów, gimnastyka dla seniorów), większe wydarzenia (organizacja zajęć języka migowego, spotkania przy grach lub spotkania z podróżnikami) oraz podpowiadają nam, czego oczekują i potrzebują w pierwszej kolejności – mówi Tomasz Szwałek.

– Schron Kultury Europa stał się miejscem otwartym na społeczność lokalną. Stanowi punkt wolnej strefy pracy dla artystów, animatorów, innych organizacji pozarządowych, które działają i tworzą dla mieszkańców – dodaje T. Szwałek.

Należy wspomnieć, że również obecnie mecenat Wydziału Kultury oraz Sekretariatu Prezydenta Miasta Poznania wyrażany w grantach przyznawanych SSK „Przystań” w wyniku wygrywanych konkursów jest bazą materialną codziennego funkcjonowania Schronu Kultury „Europa”. Podobnie jak nieprzerwany mecenat SM „Rolna”, która dba z własnych środków o stan techniczny obiektu i bezpłatnie dostarcza do niego ciepło, energię elektryczną i wodę.

Schron Kultury „Europa” przez cały czas ma formułę ośrodka „non profit”, czyli nie zarabia na prowadzonej działalności – lecz występuje w roli organizatora lub submecenasa różnych projektów składanych przez pomysłodawców przedsięwzięć w nim realizowanych.

Być może taka formuła spowodowała, że w 2015 roku kapituła konkursu „Inicjatory” przyznała Schronowi Kultury Europa I miejsce i statuetkę w kategorii „Najlepsza inicjatywa kulturalna” wśród organizacji pozarządowych, działających w Poznaniu, a w roku 2017 Stowarzyszeniu Społeczno-Kulturalnemu „Przystań” został przyznany grant na prowadzenie Centrum Inicjatyw Lokalnych właśnie w Schronie Kultury „Europa”, w ramach projektu „Centrum Inicjatyw Lokalnych WIL.DA.SIĘ”.

Trzynaście lat funkcjonowania Schronu Kultury „Europa” to niewątpliwy wspólny sukces kilkuset działaczy i artystów, którzy przewinęli się przez SKE. Wśród nich wielu to profesjonaliści z różnych dziedzin kultury i sztuki. Setki koncertów, dziesiątki wystaw plastycznych, wielka liczba przedsięwzięć edukacyjnych i społecznych (także ogólnopoznańskich – na przykład systematyczny udział w kolejnych „Nocach Muzeów” i „Tygodniach Organizacji Pozarządowych”) nie byłyby możliwe bez wspomnianych mecenasów i przyjaciół SSK „Przystań” i SK „Europa”, a przede wszystkim i bez niezliczonej liczby godzin bezinteresownie poświęconych przez lokalnych wolontariuszy i liderów społecznych – wylicza T. Szwałek.

– Udana współpraca i otwartość na nowe pomysły między wspomnianymi podmiotami pozwala na dobrą komunikację z mieszkańcami, realizację przedsięwzięć lokalnych oraz tworzenie udanego programu animowania czasu wolnego. Schron Kultury „Europa” zgodnie z marzeniami jego założycieli, rzeczywiście stał się miejscem „schronienia” dla wszystkich, którzy chcą realizować swoje artystyczne i społeczne zamierzenia – podsumowuje T. Szwałek.

Artykuł współfinansowany ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.