Publicystyka - ngo.pl

Hipoteza postawiona w opracowaniu jest następująca: pod wpływem wystąpienia siły wyższej jaką w tym przypadku jest wybuch pandemii, następuje zjawisko tzw. oszczędzania wymuszonego, które jest niezależne od nawyków ekonomicznych związanych z oszczędzaniem osoby, która pod wpływem wystąpienia siły wyższej poddaje się ww. zjawisku. Artykuł jest dalszym etapem badania zachowania Polaków podczas pandemii koronawirusa SARS-Cov-2, który to przeformuował zachowania i zmobilizował do życia, które nie jest nacechowane konsumpcjonizmem. Jest uporządkowane i brak w nim symptomów działań chaotycznych. A to z kolei wpływa pozytywnie na sytuację związaną z zobowiązaniami kredytowymi i ich regularniejszą spłatę.

Zastosowana metoda badawcza to metoda obserwacji bezpośredniej. Obserwowano kształtowanie się zadłużenia Polaków, na podstawie danych publikowanych przez Biuro Informacji Gospodarczej, Biuro Informacji Kredytowej i Krajowy Rejestr Długów. Przedział czasowy stanowiło porównanie kwartałów  IV 2020 roku (pełny lockdown) do II 2021 roku (początki wychodzenia z lockdownu), a także obserwacja okresu sprzed wybuchu pandemii tj. QI 2018 i 2019 i porównanie ich do QIII 2018 i 2019.

Koronawirusy powszechnie występują na świecie. To patogeny wywołujące zakażenia u człowieka, oraz u wielu zwierząt. Należą one do wirusów zawierających pojedynczą nić RNA (ssRNA), mają także osłonkę. Do wybuchu obecnej epidemii znano już sześć koronawirusów wywołujących zakażenia u ludzi. Większość z nich nie powoduje poważniejszych objawów, ponad infekcje górnych dróg oddechowych albo zapalenie oskrzeli (Abramczuk, 2020). Jednak dwa pozostałe: zidentyfikowany w 2002r. koronawirus zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS-CoV), a także wykryty w 2012r. koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego (MERS-CoV), mogą prowadzić nie tylko do poważnych infekcji, ale także do zaburzeń oddechowych i w konsekwencji również do śmierci (Dąsal, 2018, s.118). 

Obecna pandemia wybuchła pod koniec 2019r. i już na początku stycznia 2020r. nowy czynnik zakaźny został zidentyfikowany. Okazał się nim wirus zaliczany do rodziny Coronaviridae. To on spowodował wybuch epidemii wirusowego zapalenia płuc w mieście Wuhan w Chinach. Początkowo nazwano go roboczo 2019-nCoV, jednak obecnie znany jest już pod właściwą nazwą: SARS-CoV-2 (Sun i inni, 2020, s.11).

W okresie od listopada 2019 do stycznia 2020 zachorowania pojawiały się głównie w mieście Wuhan, w środkowej części Chin, ale już w połowie stycznia wirus rozprzestrzenił się w całych Chinach. W drugiej połowie lutego ogniska zakażeń z setkami chorych wybuchły w Korei Południowej, we Włoszech oraz w Iranie. Od marca 2020 r. są notowane zakażenia wirusem SARS-CoV-2 również w Polsce. 13 marca 2020 WHO podała, że centrum pandemii koronawirusa stała się Europa. Chorych zarejestrowano na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.

Do 10 grudnia 2020r. odnotowano ponad 71 mln przypadków zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w 191 państwach i terytoriach, z czego ponad 20 mln to aktywne przypadki, ponad 49 mln przypadków to ozdrowieńcy, a zgonów prawie 1,6 mln. Rok 2021 to mutacje koronawirusa pod postaciami Delta, oraz Omnikrona, oraz ponad 362 mln zachorowań i ponad 5,6 mln przypadków śmiertelnych.

W skali międzynarodowej zostały podjęte działania w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa, tj. ograniczono podróże, wprowadzone zostały kwarantanny, oraz godziny policyjne, odroczono, lub odwołano szereg wydarzeń sportowych, religijnych, oraz kulturalnych. Zostały zamknięte uczelnie wyższe i szkoły.

Rozwój pandemii wpłynął na gospodarkę, wzrost liczby rozwodów, przemoc domową, przestępczość, kulturę, wydarzenia sportowe, religijność, wzrost zachowań ksenofobicznych i rasistowskich. Pozytywny aspekt to m.in. zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych.

Opracowanie dotyczy różnych grup wiekowych, albowiem każda z nich funkcjonuje w życiu na bazie różnych mechanizmów i kieruje się różnymi priorytetami i tak:

• 19-24 to osoby młode, kształcące się (uczące i studiujące), przeważnie nie posiadające rodzin, wynajmujące mieszkania, lub mieszkające ze swoimi rodzicami;
• 25-34 to świeżo upieczeni absolwenci szkół wyższych, zaczynających zawodową przygodę, czasem świeżo upieczeni małżonkowie;
• 35-44 osoby mające rodziny, dzieci, pracujące kilka lat zawodowo;
• 45-54 osoby z długim stażem zawodowym, mające wymagania związane z życiem i utrzymujące jego standard;
• 55-64 osoby z długim stażem zawodowym, żyjące na odpowiednim poziomie życia, często z dorosłymi dziećmi, które idą na studia lub już studiują;
• 65+ osoby w wieku poprodukcyjnym, starsze.

Badano wysokość zadłużenia, średnią wartość zaległego zobowiązania z podziałem na zobowiązanie kredytowe i pozakredytowe, oraz liczbę zadłużonych osób, obserwując okres sprzed wybuchem pandemii tj. QI 2018 i 2019 i porównanie ich do QIII 2018 i 2019.

Z obserwowanych danych wynika, że zadłużenie Polaków w okresie sprzed wybuchu pandemii cały czas sukcesywnie rośnie. Nie ma tutaj szczególnej grupy wiekowej, która by się wyróżniała tempem wzrostu zaległości w terminowych płatnościach. Wspólnym mianownikiem jest stabilne tempo wzrostu zadłużenia, które jest podobne dla każdej grupy wiekowej i nie zmienia się na przestrzeni czasu.

Jak pokazują dane, można zauważyć że najmniejszą grupę z najmniejszym średnim zadłużeniem stanowią dłużnicy najmłodsi i seniorzy z uwagi na utrudniony dostęp do kredytów, co z kolei przekłada się na ograniczone możliwości finansowania swoich potrzeb. Na drugim końcu bieguna są osoby z najbardziej rozwiniętym potencjałem zawodowymi największym dostępem do środków z rynku finansowego. Każda grupa odnotowuje stabilny, przewidywalny wzrost dla każdej, charakterystyczny dla danej grupy wiekowej populacji w aspekcie wysokości zadłużenia, średniej wartości zaległego zobowiązania z podziałem na zobowiązanie kredytowe i pozakredytowe, oraz liczby zadłużonych osób. Nie daje się zauważyć żadnych anomalii w postaci nagłych zmian, które by spowodowały konieczność przeformatowania powyższych interpretacji.

Dla celów porównawczych badając zadłużenie w czasie pandemii uwzględnił te same grupy wiekowe oraz badał te same wielkości: wysokość zadłużenia, średnią wartość zaległego zobowiązania z podziałem na zobowiązanie kredytowe i pozakredytowe, oraz liczbę zadłużonych osób, porównując kwartał IV 2020r. (pełny lockdown) do kwartału II 2021r. (powolne wychodzenie z lockdownu).

Z obserwowanych danych wynika, że zwiększyła się wartość średniego zaległego zobowiązania w każdej badanej grupie, jednak jeśli spojrzymy na nie przez pryzmat liczby dłużników, pandemia spowodowała, że liczba osób zadłużonych ulega zmniejszeniu. Największe zmiany są w grupie osób najmłodszych (18-24 i 25-34), ale też minimalne w grupach 35-44, oraz 55-64. Osoby z przedziału wiekowego 18-24 to osoby uczące się. Wpływ pandemii spowodował, że ograniczyły wyjścia z uwagi na lockdown branży HoReCa co przełożyło się na życie towarzyskie, zdalne nauczanie, oraz trudności związane z reżimem sanitarnym w przemieszczaniu się środkami transportu publicznego. Dzięki temu środki pozostały w domowym budżecie, z uwagi na brak możliwości ich wydatkowania.

Grupa osób w wieku 25-34 to także młode osoby, które są na początku drogi zawodowej. To także grupa młodych rodziców, lub potencjalnie młodych rodziców. Lockdown branży HoReCa podobnie jak w przypadku poprzedniej grupy, spowodował ograniczenie życia towarzyskiego. Praca zdalna to także zaoszczędzone dodatkowe środki pozostające w budżecie domowym, zamiast ich wydatkowania na zakup paliwa, opłatę za taksówki i bilety parkingowe.

Jedynie grupa 45-54 niewiele się powiększyła, oraz grupa osób najstarszych 65+, które są najbardziej ubogie i z uwagi na swój wiek, zostały wykluczone przez banki z krwioobiegu finansowego. To niestety przekłada się korzystanie z usług firm para bankowych, u których koszt kredytu jest o wiele wyższy niż ma to miejsce w bankach.

Powyższe opracowanie potwierdza, że podczas wystąpienia siły wyższej jaką jest wybuch pandemii koronawirusa SARS-coV-2, u osób zadłużonych pojawia się zjawisko tzw. oszczędzania wymuszonego. Polega ono na odkładaniu wolnych środków, które zostałyby wydane, gdyby nie pojawiła się siła zewnętrzna, która to uniemożliwiła. Mechanizm tego typu zachowania nie jest mechanizmem wyuczonym w aspekcie ekonomicznym, ale koniecznością powstałą jako substytut braku wydania środków na dobra związane z przyjemnościami.

Mechanizm oszczędzania wymuszonego jest naturalnie skorelowany z charakterystyką badanej grupy, a także możliwościami nabywczymi, oraz aktualną sytuacją ekonomiczną. Dlatego jedne grupy oszczędzają bardziej, a inne mniej. Wszystko jest uwarunkowane wieloma składowymi, które kształtują daną grupę i nadają jej indywidualny charakter.            

Z danych przedstawionych powyżej wynika, że osobny z grypy wiekowej tj. 18-24 i 25-34 najbardziej ograniczyły swoje wydatki, co przełożyło się na spadek dłużników. Lockdown branży HoReCA, która jest najczęściej wybieraną przez ww. grupę wiekową spowodował „zahamowanie” środków przeznaczonych na przyjemności i przeznaczenie ich na spłatę swoich zobowiązań. Dodatkowo zdalne nauczanie, oraz brak konieczności wynajmowania lokum, dojazdy do szkół i uczelni, dodatkowo spowodował zatrzymanie środków, które w czasie poza pandemicznym byłyby spożytkowane na ww. cele. Mniejsze zjawisko wymuszonego oszczędzania jest w grupie wiekowej 35-44, oraz 55-64.

Powstanie siły wyższej zawsze jest nagłe i nikt nie jest w stanie jej przewidzieć, zarówno miejsca jak i czasu powstania. Nie jest także w stanie przewidzieć jak długo będzie trwała i jakie niesie ze sobą konsekwencje. Wiadomo na pewno, że jest to zawsze zjawisko o zabarwieniu pejoratywnym, które niesie ze sobą niepewność, oraz strach przed nieznaną przyszłością. Czasem jednak niesie ze sobą także subtelne, pozytywne przesłanie, które powoduje powstawanie zjawisk i zachowań, które nie wydarzyłyby się w warunkach normalnej egzystencji ekonomicznej.

BIG (maj 2018), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (listopad 2018), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (maj 2019), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (listopad 2019), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (marzec 2020), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (czerwiec 2020), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (listopad 2020), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (marzec 2021), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIG (czerwiec 2021), Raport BIG InfoMonitor, Warszawa.

BIK (listopad 2018), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (maj 2018), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (listopad 2019), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (maj 2019), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (listopad 2020), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (maj 2020), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

BIK (maj 2021), Newsletter BIK o rynku pożyczkowym, Warszawa.

Dąsal M. (red.), (2018), Acta Uroboroi. W kręgu epidemii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław.

KRD (2018), Portfel statystycznego Polaka – kondycja finansowa Polaków 2018, Wrocław.

KRD (2019), Dlaczego Polacy się zadłużają? Wrocław.

KRD (2020), Raport zadłużenia Polaków, Wrocław.

KRD (2021), Młodzi Polacy świadomi zagrożeń i przygotowani do ochrony danych osobowych w czasie pandemii 2021, Wrocław.

Sun P., Lu X., Xu C., Sun W., Pan B. (2020), Understanding of COVID-19 based on current evidence, J Med Virol, no. 7, s. 15-56