Publicystyka - ngo.pl

Do lokalu przy ulicy Andersa 29 można przyjść na kawę i obiad, popracować w przyjaznej przestrzeni i – przede wszystkim – porozmawiać o tym, co dotyczy dobra wspólnego w państwie i w mieście. Miejsce istnieje od pierwszych dni stycznia 2013 roku, a zostało zorganizowane przez Stowarzyszenie Projekt: Polska (ponad 300 członków w 21 oddziałach w całej Polsce), które w 2007 roku powołało fundację o tej samej nazwie, aby w strukturze wydzielić podmiot odpowiedzialny za sprawy prawne i finansowe.

– Chcieliśmy mieć taką przestrzeń w biurze, która umożliwiałaby organizację wydarzeń dla liczniejszej publiczności. To miejsce zostało nam przyznane przez Urząd Dzielnicy Warszawa Śródmieście w konkursie „Lokal na kulturę”. Płacimy za niego stawkę typową dla organizacji pozarządowych. Powierzchnia kawiarni jest z tego wyłączona i za nią płacimy stawkę wskazaną przez dzielnicę jako zbliżoną do komercyjnych w tym rejonie. Jest to dla nas comiesięcznie bardzo duża kwota – przyznaje Wiktor Jędrzejewski, dyrektor Fundacji Projekt: Polska i szef jej projektu „Państwomiasto”.

Do tej pory nie udaje się zarobić na sprzedaży w kawiarni wystarczająco dużo, by utrzymać cały projekt „Państwomiasto”. – Jest to pewnie suma naszych błędów. Nikt z nas nie miał wcześniej do czynienia z gastronomią, ze sposobem działania tym na rynku, podobno trudnym. Musimy się wszystkiego nauczyć i to robimy. Na dzień dzisiejszy mamy kłopot, bo częściej liczymy straty  niż zyski, ale z miesiąca na miesiąc jest coraz lepiej. Jeszcze chwila i się nam uda – mówi z optymizmem Wiktor. Mają to szczęście, że samo powstanie tego lokalu wsparł grantem Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe, co pozwala w tej chwili „dokładać” do projektu.

Z nazwą lokalu zmierzali się długo jako z pewnego rodzaju „kłopotem”. Dyskusji było wiele. – Ta nazwa oddaje nasze pola zainteresowań. Jesteśmy zainteresowani działaniem i organizowaniem się państwa – w Polsce Polską, także Polską dostrzeganą na tle Europy i całego świata. Interesuje nas przede wszystkim Warszawa – bo to nasze miejsce – wyjaśnia Wiktor. Nazwa ma też konotacje związane ze wczesnym kształtowaniem się demokracji, greckiego forum. Inne skojarzenie odwołuje się do zabawy – gry w państwa miasta.

Program jest bardzo różnorodny. Mniejszy nacisk jest położony na kulturę, większy – na sprawy związane z życiem społecznym, jego przemianami. – Czasem nasz udział w organizacji wydarzeń jest związany głównie z pomocą logistyczną, wsparciem promocji. W jednych wydarzeniach występujemy jako organizator, w innych jako współorganizator, jeszcze w innych wyłącznie jako „przestrzeń”, w której coś można zorganizować. I my staniemy na głowie, żeby to udało się jak najlepiej – podkreśla Wiktor.

Jako Projekt: Polska zorganizowali niedawno debatę z prezydentami Poznania, Rzeszowa, Nowej Soli i wiceprezydentem Warszawy, aby rozmawiać o reformie strukturalnej samorządu terytorialnego. Inne dotyczyły spraw miejskich i lokalnych, np. o reformie śmieciowej, zagospodarowaniu przestrzennym Osi Saskiej. Dziś próbują inspirować lokalną społeczność do wspólnego wypracowania projektu w ramach mechanizmu „Budżetu partycypacyjnego”.

– Staramy się łączyć ludzi z NGO-sów, ludzi ze świata nauki, biznesu oraz administracji, tak by razem próbowali tworzyć i realizować ciekawe projekty – w ten sposób, by każda ze stron była potrzebna i potrafiła ze sobą wzajemnie współdziałać. Od kilku miesięcy konsekwentnie organizujemy raz w miesiącu sesje WAW City hub – tłumaczy Wiktor. Sesje mają postać międzysektorowych warsztatów networkingowych, podczas których do współpracy zapraszają konkretne projekty, szukające kooperacji przy różnych działaniach. Inspiracją były podobne miejsca, które funkcjonują na zasadzie otwartego co-workingu w Holandii, Niemczech i Szwecji.

– Lokal gastronomiczny, który musi na siebie zarobić i miejsce wydarzeń społeczno-kulturalnych. Przestrzeń wielofunkcyjna i otwarta – tak o tym, czym jest Bar Prasowy mówi Aleksandar Ćirlić, który koordynuje w nim wydarzenia kulturalne.

Ten popularny mleczak na Marszałkowskiej zaistniał dzięki oddolnej inicjatywie warszawskich aktywistów społecznych, dlatego Kamil Hagemajer (nowy właściciel Prasowego) postanowił oddać im część przestrzeni. O sprawie było głośno w grudniu 2011 roku: anarchiści zajęli Prasowy, ponieważ władze miasta zamierzały wynająć lokal na zasadzie wolnorynkowej. W tej chwili bar wydaje ok. 600-700 obiadów dziennie, ale można też do niego przyjść, aby porozmawiać o bieżących problemach obywatelskich. Jedną z osób, które włączyły w obronę Prasowego była Joanna Erbel. Razem z innymi osobami z grupy Obrońców Baru Prasowego spotykała się m.in. ze stołecznymi radnymi w tej sprawie. Po pewnym czasie została zaproszona przez Kamila do spotkań z lokalną społecznością skupioną głównie wokół ul. Marszałkowskiej. W tej chwili współorganizuje cykl dyskusji pt. „Nasze miasto Warszawa”. W lutym i na początku marca tematem dominującym stał się budżet partycypacyjny. To Joanna określiła bar Prasowy mianem taniej jadłodajni z domem kultury. Podkreśla też społeczne zaangażowanie właściciela. – Dzięki tym wydarzeniom o Barze Prasowym jest głośno i w mediach, i na mieście, ale nie to jest naszą główną intencją – kontynuuje Aleksandar. – Oczywiście być może niektóre osoby, które przyjdą na nasze wydarzenia, zostaną potem klientami baru, ale nie nastawienie na zysk finansowy jest naszym celem w przypadku działań kulturalnych.

Joanna zwraca uwagę na to, że w barze mlecznym ceny jedzenia i napojów nie są wysokie. – Mogą sobie pozwolić na nie osoby, dla których cena kawy latte za 10 zł w modnych klubokawiarniach jest zaporowa. Chcą zobaczyć film czy pokaz slajdów, ale nie zawsze wejdą do środka, bo widzą, że nie mają pieniędzy na kawę. Bar mleczny niweluje tę barierę – tłumaczy. Wielokrotnie podczas rozmów z urzędnikami tłumaczyła, że w definicję baru mlecznego powinna zostać wpisana funkcja kulturalna. Niestety, urzędnicy nie zdecydowali się na to. Powtarzali, że to dziwna „hybryda”. – W praktyce jednak powstała taka „hybryda”: bar mleczny społeczno-kulturalny. Warto pomyśleć o takiej formule przy następnych urzędniczo-prawnych ustawach – podsumowuje.

Okno na Warszawę, czyli Iza Kieszek, Jarek Zuzga, Ania Rostkowska i Magda Liwosz działają jako kolektyw. Od początku nie chcieli tworzyć żadnej organizacji pozarządowej. Nie mieli takiej potrzeby ani ambicji, żeby korzystać z publicznych pieniędzy. Funkcjonują dzięki sponsorom i własnej działalności komercyjnej. W ciągu roku jednak większość czasu to działania społeczne. – Łatwiej jest nam funkcjonować w ten sposób niż jako organizacja pozarządowa. Przeraża nas ilość wniosków, jakie musielibyśmy składać. Zdarzyło się, że jedna z zaprzyjaźnionych organizacji składała wniosek w naszym imieniu, ale nie przeszedł – tłumaczy Jarek Zuzga. Do tej pory wsparli ich m.in. Dom Towarowy Braci Jabłkowskich, Renault Polska, Siemens Polska i Koleje Mazowieckie,.

Firmy, raczej nie narzucają programu, ale doceniają to, że Okno na Warszawę jest bardzo pozytywnie odbierane przez warszawiaków. Dzięki temu pokazują się jako marki przyjazne warszawskiej kulturze i warszawiakom. Zdarza się jednak, że aby otrzymać dofinansowanie, jest potrzebny podmiot prawny. – Jedno z nas prowadzi własną działalność gospodarczą i w ten sposób ogarniamy nasze sprawy księgowo-finansowe. Zmienia się to, gdy zbliża się coroczne organizowane przez nas święto Warszawy – wtedy musimy poświęcić więcej czasu na zdobycie funduszy, żeby móc przeprowadzić imprezę – tłumaczy Jarek.

Działania grupy skupiają się wokół tego, co jest wartościowe w warszawskiej przestrzeni miejskiej. Szukają oddolnych, często drobnych, ale wartościowych inicjatyw, które warte są wypromowania, i pokazują je warszawiakom. Prowadzą stronę, na której można znaleźć wywiady z miejskimi aktywistami. – Od samego początku było dla nas oczywiste, że musimy godzić działalność komercyjną ze społeczną. Żeby przeprowadzić ambitny program imprezy, prowadzić dobrego bloga wypełnionego interesującymi treściami – potrzebne są pieniądze. Udaje nam się je zarabiać dzięki działaniom komercyjnym, a co najfajniejsze – w obu przypadkach zajmujemy się tym, co najbardziej kochamy – Warszawą – wyjaśnia Jarek. Są organizatorami wydarzeń varsavianistycznych dla firm i grup biznesowych. Organizowali m.in. pobyt dziennikarzy firmy Canon w czasie Euro 2012.

Gdzie zatem położony jest „złoty środek” pomiędzy komercją a działaniem społecznym i kulturalnym? Państwomiasto wspomaga grant. Urzędnicy miejscy nazywają Bar Prasowy hybrydą. Wydaje się, że osoby tworzące Okno na Warszawę swojego czasu nie liczą.