Publicystyka - ngo.pl

1000 prac na papierze Edwarda Dwurnika, jednego z najważniejszych artystów polskich II połowy XX i początku XXI wieku, znalazło się na uruchomionej właśnie internetowej platformie edwarddwurnik.pl. Udostępnione materiały stanowią przekrój przez ponad 50 lat twórczości artysty. Znajdują się wśród nich rysunki, kolaże i grafiki wykonane w różnych technikach warsztatowych. Większość z nich nigdy nie była prezentowana publicznie poza pracownią artysty. Prace zostały zdigitalizowane i udostępnione w wersji cyfrowej przez Fundację Edwarda Dwurnika.

Na platformie edwarddwurnik.pl można znaleźć zarówno pojedyncze prace, jak i cykle rysunkowe, stworzone przez artystę w latach 1964-2018. Użytkownicy katalogu mają możliwość przeglądania całego zasobu wraz z opisami prac dotyczących daty powstania, techniki wykonania, wymiarów i innych szczegółów związanych z dziełem.

Prace na papierze, które znalazły się na platformie, są nie tylko swoistym dziennikiem twórczości Edwarda Dwurnika, ale też dokumentem historii Polski. Najwcześniejsze pochodzą z połowy lat 1960. i okresu studiów Dwurnika na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Utrwalone zostały na nich wydarzenia marca 1968 roku i burzliwy czas "Solidarności". Szczególne miejsce zajmują rysunki wykonane w czasie studenckiego pobytu w Paryżu, a przeciwwagę dla nich stanowi cykl 30 rysunków wykonanych we wsi Jurgów na Spiszu jesienią 1968 roku, w trakcie interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Jeden z najobszerniejszych zespołów rysunków nosi tytuł "Robotnicy", akcentując tym samym temat szczególnie bliski artyście, którego fascynowała kondycja polskiej klasy pracującej.

— Fundacja ma dostęp do około 8600 prac na papierze Edwarda Dwurnika. Bardzo się cieszę, że dzięki mozolnej pracy zespołu Fundacji możemy już udostępnić publiczności ich pierwszą część, ponieważ te rysunki, kolaże i grafiki znacznie poszerzają dotychczasowy obraz twórczości Taty. Mam nadzieję, że dostarczą one fascynującego materiału do badań nad polską sztuką powojenną i lepszego zrozumienia procesów społecznych, których była częścią – mówi Pola Dwurnik, założycielka Fundacji Edwarda Dwurnika.

Opracowanie katalogu prac na papierze trwało od kwietnia 2022 roku. Katalog Prac to efekt działań założonej w 2019 roku Fundacji Edwarda Dwurnika, która sprawuje opiekę nad spuścizną artysty. Obok prac na papierze, cyfrowy Katalog ma być miejscem, w którym znajdą się także prace malarskie i dokumentacja archiwaliów artysty.

Za realizację projektu odpowiada zespół Fundacji Edwarda Dwurnika: Apolonia Dwurnik, Daniel Ożga i Ivanka Berchak. Dedykowane oprogramowanie do archiwizacji oraz platformę do prezentacji przygotowała Dorota Witkowska. Pracownicy Fundacji zostali przeszkoleni przez eksperta w zakresie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego Andrzeja Daniluka. Realizację katalogu wsparły Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem i Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, które udostępniły swoje zbiory muzealne. Mecenasem projektu jest Artur Dela, a partnerami Galeria Raster i Fujifilm Poland Sp. z o.o. Projekt został dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Twórczość Edwarda Dwurnika ma fundamentalne znaczenie dla sztuki i kultury polskiej XX i XXI wieku. Powszechnie znana twórczość malarska odnosi się w znakomitej większości do procesów społeczno-politycznych kształtujących polskie społeczeństwo w ostatnim półwieczu. Mniej dotąd znane, a zachowane w wielkiej liczbie prace na papierze – rysunki, kolaże i grafiki (wykonane w różnych technikach warsztatowych) poszerzają znacznie dotychczasowy obraz twórczości Dwurnika.

Zdecydowana większość z nich to samodzielne, skończone dzieła, autonomiczne wobec prac malarskich. Prezentują one szeroki wachlarz technik, tematów i strategii twórczych – od quasi dokumentalnych zapisów plenerowych, aż po fantastyczne montaże i kolaże z elementami fotografii i przedruków z magazynów ilustrowanych. Są one swoistym dziennikiem twórczości artysty, ale też dokumentem historii Polski.

Najwcześniejsze zachowane prace pochodzą z połowy lat 1960. i okresu studiów Dwurnika na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Utrwalone zostały na nich wydarzenia marca 1968 roku, jak i burzliwy czas "Solidarności". Wśród widoków miejskich szczególne miejsce zajmują rysunki wykonane w czasie studenckiego pobytu w Paryżu, dla których intrygującą przeciwwagę stanowi cykl 30 rysunków wykonanych we wsi Jurgów na Spiszu jesienią 1968 roku, w trakcie interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Obok prac powstających podczas prywatnych plenerów, jakie artysta urządzał sobie w różnych częściach kraju, zachowane są również efekty oficjalnych imprez artystycznych, jak seria rysunków wykonanych na terenie budowy Huty Katowice w ramach organizowanego tam pleneru plastycznego. Jeden z najobszerniejszej zespołów rysunków nosi tytuł "Robotnicy" – ten kontynuowany przez wiele lat temat był szczególnie bliski artyście, którego niezmiennie fascynowała kondycja polskiej klasy pracującej.

Edward Dwurnik urodził się 19.04.1943 w Radzyminie, zmarł 28.10.2018. W latach 1963-70 studiował malarstwo, grafikę i rzeźbę na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie obronił dyplom w pracowni malarstwa profesora Eugeniusza Eibischa. W 1965, pod wpływem obejrzanej wystawy artysty-samouka Nikifora Krynickiego, przyjął zbliżony styl obrazowania, który później modyfikował i rozwijał.

Edward Dwurnik tworzył rozbudowane cykle malarskie. Był artystą niezwykle płodnym – gdyby wziąć pod uwagę jedynie obrazy na płótnie, jego dorobek liczy ponad 8000 prac. Na 1966 rok datowane są pierwsze prace z najstarszego i najbardziej rozpoznawalnego cyklu „Podróże autostopem” – widoki miast z lotu ptaka. Inne ważne serie to „Sportowcy” – karykaturalny i brutalny zarazem portret Polaków epoki PRL-u, oraz „Robotnicy” – portret Polski walczącej z komunistycznym oprawcą. To właśnie w tej serii w latach 80. malarstwo Dwurnika stało się ekspresyjne, dramatyczne i politycznie zaangażowane. Takie były też kolejne cykle: „Droga na wschód” (1989-1991) upamiętniła ofiary stalinizmu, a seria „Od grudnia do czerwca” (1990-1994) – ofiary stanu wojennego. W latach 90. powstały cykle będące kontynuacją „Podróży autostopem”: „Niebieskie miasta” oraz „Diagonale”, jak również zupełnie nowe cykle „Błękitne”, „Niech żyje wojna!” i „Wyliczanka”. W połowie 2000 roku Dwurnik zaczął pracować nad abstrakcyjnym cyklem „Dwudziestym piątym”, który kontynuował do końca życia równolegle do innych tematów.

Artysta skrupulatnie opisywał i katalogował swoje prace, nadając im kolejne numery porządkowe. Dla każdego cyklu prowadził oddzielny, odręczny spis. Dzieła na papierze, również numerował i opatrywał odpowiednimi oznaczeniami na odwrocie oraz autorskimi pieczęciami. Dzięki tej precyzji, dziś jesteśmy w stanie nie tylko zidentyfikować wszystkie prace artysty, lecz także prześledzić ich losy.