Jaki był los dzieci odebranych rodzinom przez niemieckie władze okupacyjne podczas II wojny światowej?
Na początku roku, Fundacja „Krzyżowa” rozpoczęła realizację nowego projektu edukacyjnego „UPROOTED. Zrabowane / wykorzenione. Los dzieci odebranych rodzinom przez niemieckie władze okupacyjne podczas II wojny światowej”. Właśnie ukazały się e-publikacje związane z tą tematyką. Są wśród nich eseje historyczne oraz scenariusze lekcyjne dla nauczycieli. Na stronie projektu można wysłuchać podcastów - rozmów z ekspertami.
Tematem projektu, który realizowany jest w partnerstwie polsko-niemiecko-czesko-ukraińskim są historie dzieci, które podczas II wojny światowej zostały odebrane rodzinom przez okupacyjne władze niemieckie i przekazane do Niemiec, aby tam zostać zgermanizowane i wychowane jako obywatele III Rzeszy. Po 1945 roku, pomimo zabiegów podejmowanych przez władze krajów okupowanych podczas wojny, władze alianckie oraz Czerwony Krzyż, większość z tych dzieci nigdy nie wróciła do rodzin. Świadectwa ich urodzin zostały sfałszowane, dokumenty mogące potwierdzić ich prawdziwe pochodzenie zniszczone. Jedynie nieliczni, już jako dorosłe osoby, wiele lat po wojnie, poznali prawdę o swoim pochodzeniu.
Projekt „Uprooted” ma na celu przybliżenie historii dzieci „zrabowanych” z terenów Polski, Czech i Ukrainy, pokazanie ich losów w nazistowskich, a później powojennych Niemczech, oraz – odwołując się do historycznego doświadczenia XX wieku – pokazanie jak ważne są prawa dziecka i jak często są one łamane, a dzieci stają się ofiarami represji ze strony władz państw niedemokratycznych.
Na stronie Fundacji „Krzyżowa” dostępny jest anglojęzyczny zbiór esejów historycznych „Uprooted. (Hi)stories of stolen children”, mających przybliżyć historię zrabowanych dzieci z Europy Środkowej i Wschodniej. Na publikację składają się teksty przygotowane przez autorki pochodzące z Niemiec, Polski, Czech i Ukrainy. Przedstawiają one politykę władz nazistowskich, proces pozyskiwania i germanizowania dzieci oraz, poprzez pokazanie losów poszczególnych osób, jak silne piętno odcisnęły na nich te wydarzenia. Podjęcie tej problematyki z perspektywy autorek pochodzących z czterech krajów jest również szansą, aby zobaczyć, w jak różny sposób kształtowała się współczesna pamięć o tych wydarzeniach.
Kolejna z publikacji to zbiór polskich esejów historycznych o „zrabowanych” dzieciach „Zrabowane. Wykorzenione”. Składają się na niego dwa teksty. Pierwszy, autorstwa Anny Malinowskiej, pokazuje główne założenia niemieckiej polityki kradzieży dzieci z krajów okupowanych. Omawiając je na przykładzie działalność Lebensborn, jednej z głównych nazistowskich organizacji, odpowiedzialnych za pozyskiwanie rasowo odpowiednich dzieci. Drugi, przygotowany przez Katarzynę Kaczorowską, opisuje powojenne próby restytucji zrabowanych dzieci do Polski oraz pokazuje jak dziś, w Polsce i Niemczech, podchodzi się – także w kwestii prawnej – do tych, już nie dzieci, a ludzi w bardzo podeszłym wieku.
W ramach projektu została przygotowana również teka edukacyjna ze scenariuszami lekcji „Zrabowane. Wykorzenione. Scenariusze lekcji”, przeznaczonymi dla szkół ponadpodstawowych, które mogą być pomocą dla nauczycieli, którzy chcieliby samodzielnie przybliżyć swoim uczniom historię „kradzieży” dzieci przez władze nazistowskie na okupowanych ziemiach polskich oraz powojenne losy ofiar tej polityki.
Scenariusz zostały przygotowane specjalnie z myślą o polskiej szkole, nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby, po odpowiednim dostosowaniu, wykorzystać je w ramach edukacji pozaformalnej.
Wartościowym uzupełnieniem do publikacji są podcasty. Do rozmów na temat historii „zrabowanych” dzieci zaproszono ekspertów. W tej chwili dostępne są dwie rozmowy. Pierwsza z nich to wywiad z Anną Malinowską, dziennikarką i autorką książki „Brunatna kołysanka. Historie uprowadzonych dzieci”, o nazistowskich poszukiwaniach „dobrej krwi”, powojennych losach zrabowanych dzieci, którym odebrano tożsamość i rodzinę oraz wymagającej pracy reportera, który zbiera świadectwa ofiar. Tematem drugiej rozmowy, do której zaproszono prof. Krzysztofa Ruchniewicza, historyka, niemcoznawcę, była obecność historii „zrabowanych” dzieci w obiegu naukowym i medialnym. Poruszono także kwestie społecznej odpowiedzialności pracy historyka oraz omówiono zasady przyznawania odszkodowań dla ofiar III Rzeszy.
Wszystkie materiały dostępne są na stronie www.krzyzowa.pl w zakładce UPROOTED, natomiast podcastów można wysłuchać również na profilach Fundacji „Krzyżowa” w serwisach Anchor.fm, Spotify, Google Podcast.
Projekt UPROOTED realizowany jest w Polsce, Niemczech, Czechach i Ukrainie przez Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego (Polska), Kreisau Initiative e.V. (Niemcy), Post Bellum (Czechy), Tolerspace (Ukraina). Liderem projektu jest Kreisau Initiative e.V.
Projekt jest finansowany przez Fundację "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość" (EVZ) oraz niemieckie Federalne Ministerstwo Finansów (BMF).
Źródło: Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego
