Pod koniec czerwca 2013 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat dotyczący porozumienia w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2013 r. Porozumienie osiągnięte zostało między Parlamentem Europejskim, Radą Ministrów UE i Komisją Europejską. Reforma WPR ma przynieść bardziej sprawiedliwe i zekologizowane płatności bezpośrednie, wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu żywnościowym oraz zwiększenie skuteczności i przejrzystości WPR.
Sprawiedliwsza WPR
-
konwergencja: rozdział środków budżetowych WPR zagwarantuje, że do 2019 r. żadne państwo członkowskie nie będzie otrzymywać mniej niż 75 proc. średniej wspólnotowej1. W obrębie jednego państwa członkowskiego lub regionu zmniejszone zostaną różnice w poziomach pomocy otrzymywanej przez poszczególne gospodarstwa: pomoc na hektar nie będzie mogła być niższa niż 60 proc. średniej pomocy wypłaconej do 2019 r. w tym samym obszarze administracyjnym lub agronomicznym. Państwa członkowskie będą mogły przyznać większą pomoc w odniesieniu do „pierwszych hektarów” gospodarstwa, tak by w większym stopniu wesprzeć małe i średnie struktury. W odniesieniu do nowych państw członkowskich mechanizm SAPS (płatność jednolita na hektar) będzie mógł zostać utrzymany do 2020 r.;
-
tylko rolnicy czynni zawodowo będą mogli korzystać z pomocy dochodowej (wykaz wyłączonych rodzajów działalności);
-
młodzi rolnicy: młodzi będą zachęcani do podjęcia działalności poprzez wprowadzenie dodatku pomocowego w wysokości 25 proc. podczas pierwszych 5 lat, który będzie obowiązywać we wszystkich państwach członkowskich. Będzie to pomoc dodatkowa, oprócz już dostępnych środków inwestycyjnych na rzecz młodych;
-
państwa członkowskie będą również mogły udzielać zwiększonego wsparcia obszarom o niekorzystnych warunkach gospodarowania. wsparcie związane z produkcją będzie mogło zostać udzielone ograniczonej liczbie produkcji, ze specjalnym wsparciem w wysokości 2 proc. dla białek roślinnych w celu zmniejszenia poziomu uzależnienia UE od przywozu w tym obszarze.
WPR wzmacniająca pozycję rolników w łańcuchu żywnościowym
Ukierunkowaniu na europejski rynek rolnictwa będą towarzyszyć nowe środki, w które zostaną wyposażeni rolnicy, aby stanowić silne ogniwo łańcucha żywnościowego:
-
organizacje branżowe i międzybranżowe będą wspomagane, w odniesieniu do niektórych sektorów, przy pomocy szczególnych przepisów z zakresu prawa konkurencji (mleko, wołowina, oliwa z oliwek, zboża). Będą one mogły negocjować umowy sprzedaży w imieniu swoich członków i w ten sposób spowodować wzrost wydajności;
-
kwoty na cukier zostaną zlikwidowane w 2017 r., przy jednoczesnym wzmocnieniu organizacji sektora w oparciu o obowiązkowe umowy i porozumienia międzybranżowe;
-
system prawa sadzenia w sektorze wina zostanie zastąpiony, począwszy od 2016 r., dynamicznym mechanizmem zarządzania zezwoleniami na sadzenie, w który zaangażowanych będzie więcej przedstawicieli sektora; będzie on stosowany do 2030 r., ograniczając sadzenie do ustalonego pułapu 1 proc. winorośli na rok.
-
Komisja będzie mogła tymczasowo zezwolić producentom na zarządzanie ilościami wprowadzonymi do obrotu;
-
wprowadzenie rezerwy na wypadek sytuacji kryzysowej (wraz z klauzulą dotyczącą powszechnej sytuacji wyjątkowej);
-
w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich państwa członkowskie będą mogły zachęcać rolników do uczestniczenia w mechanizmach zabezpieczenia przed ryzykiem (ubezpieczenie od utraty dochodów lub fundusze wspólnego inwestowania); będzie można również opracować podprogramy dla sektorów znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji.
Bardziej zekologizowana WPR
-
„ekologizacja”: 30 proc. płatności bezpośrednich będzie związane ze stosowaniem trzech praktyk rolnych korzystnych dla środowiska naturalnego: zróżnicowania upraw, utrzymania użytków zielonych i zachowania 5 proc., a następnie 7 proc. obszarów proekologicznych począwszy od 2018 r. lub środków uznanych za co najmniej równoważne pod względem korzyści dla środowiska naturalnego;
-
co najmniej 30 proc. środków budżetowych programów rozwoju obszarów wiejskich będzie musiało być przyznawane na środki rolnośrodowiskowe, wsparcie rolnictwa ekologicznego lub projekty związane z inwestycjami bądź środkami innowacyjnymi korzystnymi dla środowiska naturalnego;
-
środki rolnośrodowiskowe zostaną wzmocnione. Będą one musiały uzupełniać praktyki wspierane w ramach ekologizacji. Programy te będą musiały być bardziej ambitne, a zatem skuteczniejsze pod względem ochrony środowiska (gwarancja unikania podwójnego finansowania).
WPR − polityka bardziej skuteczna i bardziej przejrzysta
-
zostaną podwojone środki na wsparcie badań naukowych, innowacji i wymiany wiedzy;
-
programy rozwoju obszarów wiejskich będą lepiej skoordynowane z innymi funduszami europejskimi, a ukierunkowanie na osie zostanie zastąpione bardziej elastycznym podejściem opierającym się na strategii krajowej lub regionalnej;
-
uproszczony program wsparcia dla drobnych producentów rolnych będzie dostępny dla zainteresowanych nim państw członkowskich;
-
wszystkie rodzaje pomocy w ramach WPR będą podane do wiadomości publicznej, z wyjątkiem najniższych kwot przydzielonych drobnym producentom rolnym.
Szczegółowe informacje można znaleźć w dokumencie MEMO/13/621: Reforma wspólnej polityki rolnej (WPR) – wyjaśnienie najważniejszych elementów.