Publicystyka - ngo.pl

19 września będziemy obchodzić Dzień Młodzieżowych Rad i Sejmików przy JST! Jak wygląda ich działalność i skuteczność? W związku z realizacją projektu „Sprawczość młodzieżowych rad” Federacja Mazowia przenalizowała działalność młodzieżowych rad, sprawdzając jaki jest poziom tytułowej sprawczości młodzieży, na ile faktycznie ma ona wpływ na decyzje podejmowane przez samorząd, i jakie inne działania podejmuje poprawiając sytuację młodych w lokalnych społecznościach.

Na terenie województwa mazowieckiego powstało już ponad 70 młodzieżowych rad. Działają one przy gminach wiejskch, miejsko-wiejskich, w miastach i miastach na prawach powiatu, a także przy warszawskich dzielnicach. Przy Samorządzie Województwa powstał też Młodzieżowy Sejmik Województwa Mazowieckiego.

Według ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, do funkcji młodzieżowych rad należy: 

1) „opiniowanie projektów uchwał dotyczących młodzieży;

2)     udział w opracowaniu dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;

3)     monitorowanie realizacji dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;

4)     podejmowanie działań na rzecz młodzieży, w szczególności w zakresie edukacji obywatelskiej, na zasadach określonych przez radę gminy”.1

Po prześledzeniu działalności poszczególnych rad działających w jednostkach samorządu terytorialnego na terenie województwie mazowieckim, można dojść do wniosku, że ich aktywność skupiona jest głównie przy punkcie czwartym określonych wyżej funkcji. Obserwując informacje zamieszczane na oficjalnych stronach gmin, powiatów i miast Mazowsza oraz częściej na stronach na Facebooku młodzieżowych rad, można wyciągnąć wniosek, że ich działalność ogniskuje się wokół integracji społeczności lokalnej - organizacji różnorodnych wydarzeń kulturowych dla mieszkańców oraz wokół wzmocnienia aktywności społecznej i politycznej wśród młodzieży. Członkowie młodzieżowych rad samodzielnie lub razem z innymi instytucjami przygotowują rozmaite koncerty charytatywne, pikniki, turnieje sportowe, rajdy czy kina plenerowe. Działania te, jak często podają w mediach społecznościowych, mają na celu zjednoczenie mieszkańców oraz zaoferowanie pewnego rodzaju rozrywki. Organizacja wydarzeń, takich jak koncert walentynkowy w powiecie płońskim, konkurs „Wielkanoc w domu Pileckich” przeprowadzony w Ostrowie Mazowieckim czy kino plenerowe w Nasielsku zdaje się stanowić podstawę działalności młodzieżowych rad na terenie Mazowsza.

1 Art. 5b ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2024 r., poz. 609 ze zm.); analogicznie brzmi zapis w sprawie młodzieżowej rady powiatu z ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym

(….)
W wielu z przygotowywanych inicjatyw powtarza się ten sam cel: zachęcanie do uczestnictwa mieszkańców, szczególnie młodych w życiu społecznym i politycznym. Zdaje się więc, że jest to główna funkcja młodzieżowej rady – bezpośrednie zaangażowanie, promowanie konkretnego stylu życia, integracja oraz edukacja obywateli. Młodzieżowe rady rzadko jednak angażują się w ich opiniodawczą funkcję. W większości takich rad trudno jest znaleźć przykład choć jednego projektu z tego zakresu. Pytanie, czy jest zamierzone działanie? W tym kontekście młodzieżowe rady zdają się być organami podrzędnymi, zależnymi od wyższych urzędów, nieposiadającymi własnej inicjatywy w sprawach istotnych politycznie. Szczególnie interesujący jest tu patriotyzm, który wśród młodzieży coraz rzadziej występuje, w młodzieżowych radach wydaje się jednak być jedną z ważniejszych wyznawanych wartości. Pojawia się pytanie, czy członkowie takich rad rzeczywiście sami są silnymi patriotami, czy jest to im narzucane przez władze, chcące poprzez młodszych przedstawicieli, promować istotne dla nich cechy.

Młodzieżowe rady zdają się nie być organami niezależnymi od innych instytucji - ściśle współpracują z innymi organami, zwykle nie sprzeciwiają się żadnym ich działaniom. Spośród wszystkich 64 badanych rad, pojawiały się pojedyncze przypadki publikowania opinii na temat bieżących działań władzy czy wychodzenia z własną inicjatywą do urzędów wyższych. Przykładem takiego działania jest wypracowanie porozumienia z Prezydentem Miasta przez Młodzieżowa Radę Miasta Płock w sprawie obniżenia cen komunikacji miejskiej. Choć oryginalnym dążeniem było wprowadzenie darmowej komunikacji, nie udało się osiągnąć tego celu. Radni zdołali jednak obniżyć wydatki, jakie mieszkańcy muszą przeznaczyć na transport do 99 zł rocznie.

Innym przykładem jest działalność radnych Młodzieżowej Rady Miasta Ciechanów, którzy jako jedyni krytycznie odnieśli się do sprawy, która ma na nich bezpośredni wpływ. Jest to, jak napisano w ustawie „uchwała dotycząca młodzieży”, którą powinni niezależnie opiniować. Taki przykład można znaleźć tylko w jednej radzie, która krytycznie odniosła się do kontrowersyjnego podręcznika nowego przedmiotu – HiT i dodatkowo wysłała list do Prezydenta RP z prośbą o zawetowanie ustawy o szkolnictwie o popularnej nazwie „Lex Czarnek”.

(…)
Dla młodzieżowych rad organizowane są różnego rodzaju szkolenia, zwykle mające na celu rozwój takich kompetencji, jak: praca w zespole, przywództwo, wypracowywanie kompromisu oraz wiedzy z zakresu edukacji obywatelskiej np. dotyczące sposobu funkcjonowania różnych organów władzy. Radni nauczani są również współpracy z innymi instytucjami czy samorządem. Młodzi dowiadują się, jak rozpoznawać potrzeby mieszkańców oraz w jaki sposób inicjować i przeprowadzać projekty społeczne na terenie swoich gmin i powiatów. Co więcej dla wielu radnych młodzieżowych rad organizowane są szkolenia z zakresu autoprezentacji i wystąpień publicznych.

(…)

Młodzieżowe rady zlokalizowane na terenie województwa mazowieckiego zajmują się głównie integracją obywatelską oraz zachęcaniem do zwiększenia aktywności społecznej mieszkańców. Ich działalność rzadko skupiona jest na opiniowaniu czy inicjowaniu uchwał bezpośrednio dotyczących młodzieży i edukacji. Rzadko spełniają funkcję nadaną im w ustawie o samorządzie gminnym. Trudno jednak określić, na ile działalność takich rad może być w pełni niezależna – są to jednak młodzieżowe organy władzy, o których powstaniu i funkcjonowaniu decydują rady gminy, powiatu lub miasta.

Według ustawy, młodzieżowe rady mogą jednak kierować zapytania lub wnioski w formie uchwał do uprawnionych podmiotów. Mogą również zgłaszać wniosek o podjęcie inicjatywy uchwałodawczej, co wskazuje na to, że są oni upoważnieni do samodzielnego tworzenia własnych rozwiązań i proponowania pewnych zmian. Mogą, za pomocą różnego rodzaju pism, wywierać presję na organach władzy samorządowej.

Chcesz przeczytać cały tekst? Przeczytasz go TUTAJ.

Monitoring i opracowanie: Anna Bąkowska, studentka Uniwersytetu Warszawskiego ramach "Praktyk Społecznie Użytecznych", które odbyła w Federacji Mazowia.

Jeśli chcecie wzmacniać, rozwijać, aktywizować działającą w Waszym środowisku młodzieżową radę, ale też zdobyć nowe inspiracje i pomysły, i podzielić się swoimi doświadczeniami, zapraszamy do Warszawy w dniu 18 września 2024 do Centrum Okopowa.

Zapraszamy do udziału konferencji edukacyjnej opiekunów i opiekunki młodzieżowych rad, ale też samorządowców, w tym władze lokalne, sekretarzy, radnych oraz osób działających na rzecz młodzieży.

W konferencji weźmie udział Pani Paulina Piechna - Więckiewicz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, członkowie Zarządu Województwa Mazowieckiego oraz członkowie Zespołu ds. Partycypacji Dzieci i Młodzieży przy Rzeczniku Praw Dziecka. Wydarzenie jest objęte Honorowym Patronatem Pana Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego. 

Zapraszamy osoby związane z młodzieżowymi radami z terenu województwa mazowieckiego, ale także sąsiednich województw, bo wiemy, że wartością jest ponaregionalna wymiana doświadczeń. 

Rejestracja na konfrencję do 17 września: https://forms.gle/rkUgiHoJTHweWgcs5
Osobom z terenu województwa mazowieckiego zapewniamy zwrot kosztów podróży!

Szczegółowe informacje znajdują się na naszej stronie internetowej: https://federacjamazowia.org.pl/

Zadanie publiczne sfinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.

Patronat medialny: RDC, NGO.pl.