Publicystyka - ngo.pl

Odpowiedź na pytanie o to, co może zawierać taka internetowa zakładka z przeglądem prasy, zależy od tego, czy strona internetowa spełnia wymogi bycia prasą czy też prasą nie jest. W zależności od tego organizacja może skorzystać albo z całych artykułów (ale nie z każdego ich rodzaju, o czym poniżej), albo może zamieścić tylko ich krótkie omówienie.

Zgodnie z art. 25 prawa autorskiego można rozpowszechniać, bez pytania autora o zgodę, w mediach (prasie, radiu i telewizji) już upublicznione utwory w celach informacyjnych. Dotyczy to zwłaszcza sprawozdań z aktualnych wydarzeń i artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich.

Trzeba jednak pamiętać, że prawo to przysługuje mediom, w tym prasie. Strona internetowa organizacji może zostać uznana za prasę i korzystać z przywileju prawa przedruku, jeżeli w wyodrębnionej części (np. w zakładce opatrzonej stałym tytułem / nazwą), w określonych odstępach czasu będą się pojawiały wybrane publikacje (wiadomości) o charakterze informacyjnym.

„Prasa” oznacza periodyk zarejestrowany we właściwym sądzie, prowadzony według określonych reguł, posiadający redaktora naczelnego oraz postępujący według reguł prawa prasowego. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego przymiot „prasy” mogą mieć także portale (serwisy) internetowe – jeśli organizacja go prowadząca chce korzystać z przywilejów przysługujących „prasie”, o których poniżej, powinna taki portal (serwis) zarejestrować jako czasopismo we właściwym Sądzie Okręgowym i przestrzegać prawa prasowego.

Organizacja, prowadząca taką stronę internetową, może korzystać z większej ilości rodzajów artykułów, pod warunkiem prawidłowego ich oznaczenia (więcej na temat w dalszej części tekstu).

Jeżeli chcemy zamieścić całe artykuły, to można to zrobić tylko i wyłącznie wtedy, gdy mają one charakter „prostej informacji prasowej” – są to m.in. informacje o wypadkach i wydarzeniach, ogłoszenia, zapowiedzi wydarzeń, imprez, a także wszelkiego rodzaju krótkie komunikaty i prognozy. Takie proste informacje prasowe  są wyłączone spod ochrony prawa autorskiego, co oznacza, że można je w dowolny sposób modyfikować, przytaczać lub kopiować bez obawy o naruszenie praw autorskich (art. 4 ustawy o prawie autorskim).

W praktyce chodzić będzie tylko o bardzo krótkie informacje, podające suche fakty, bez komentarzy czy jakichkolwiek analiz.

1. Taki „przegląd prasy” może zawierać krótkie omówienie tego, co pojawiło się prasie – bez szczegółowego streszczenia poszczególnych artykułów. W omówieniu tym można zamieścić krótkie cytaty – w dozwolonym zakresie, który został określony w art. 29 ust. 1 prawa autorskiego. Są to urywki rozpowszechnionych utworów lub „drobne utwory w całości”, ale tylko w granicach, w jakich jest to uzasadnione gatunkiem twórczości (np. polemizujemy z tezami wyrażonymi w artykule lub dokonujemy jego analizy).
    
2. Jeżeli chcemy zamieścić całe artykuły, to można to zrobić tylko wtedy, gdy mają one charakter „prostej informacji prasowej” lub nie mają w ogóle charakteru twórczego, czyli nie są utworem.

W tej sytuacji pamiętajmy o tym, że zdecydowanej większości artykułów nie można w całości zamieścić na stronie internetowej organizacji pozarządowej niebędącej prasą!

Ważne:

• Wszystkie inne artykuły można „przedrukować” wyłącznie za zezwoleniem twórcy (redakcji) oraz uiszczeniem wynagrodzenia.
• Cytowany artykuł musi być prawidłowo oznaczony, czyli należy podać: tytuł, autora/-ów oraz źródło, z którego został pobrany.

1. Taki „przegląd prasy” może zawierać krótkie omówienie tego, co pojawiło się prasie – bez szczegółowego streszczenia poszczególnych artykułów. W omówieniu można zamieścić krótkie cytaty – w dozwolonym zakresie, który został określony w art. 29 ust. 1 prawa autorskiego. Są to urywki rozpowszechnionych utworów lub „drobne utwory w całości”, ale tylko w granicach, w jakich jest to uzasadnione gatunkiem twórczości (np. polemizujemy z tezami wyrażonymi w artykule lub dokonujemy jego analizy).
    
2. Jeżeli chcemy zamieścić całe artykuły to można to zrobić tylko, jeśli mają one charakter „prostej informacji prasowej” lub nie mają one w ogóle charakteru twórczego, czyli nie są utworem.
    
3. Zgodnie z art. 25 ustawy o prawie autorskim prasa (w tym strony www, mające cechy prasy i jako takie zarejestrowane w sądzie) ma też prawo zamieścić u siebie cały artykuł, jeśli jest to artykuł dotyczący sprawozdań z aktualnych wydarzeń. Organizacja, prowadząca taką stronę internetową, może też zamieszczać na niej:

• krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów,
• przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,
• publicznie wygłoszone mowy,
• krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

Ważne:

• Wszystkie inne artykuły można przedrukować wyłącznie za zezwoleniem twórcy (redakcji) oraz uiszczeniem wynagrodzenia.
• Przedrukowany artykuł musi być prawidłowo oznaczony, czyli należy podać: tytuł, autora/-ów oraz źródło, z którego został pobrany.

Wiele redakcji stale sprawdza, czy ich artykuły nie są kopiowane w internecie i ściga nieuprawione korzystanie z utworów. Nawet portal (serwis) organizacji pozarządowej musi liczyć się z nieprzyjemnymi konsekwencjami, takimi jak: ostrzegawczy list z kancelarii prawniczej, żądanie zapłaty za wykorzystany artykuł, żądanie jego natychmiastowego usunięcia. Redakcja może nawet złożyć do prokuratury zawiadomienie o popełnieniu przez organizację, korzystającą nielegalnie z artykułów, przestępstwa „piractwa”. Jest ono zagrożone karą pozbawienia wolności do roku.

Zarówno, gdy coś jest prasą, jak i wtedy, gdy nią nie jest, można zamiast kopiowania artykułów legalnie zamieścić na swojej stronie internetowej linki do stron, na których są artykuły nas interesujące. Nie jest naruszeniem prawa autorskiego umieszczenie odnośników do innych witryn internetowych oraz ich podstron, jak również do konkretnych artykułów. Nad lub pod linkiem możemy zamieścić jednozdaniową informację – rodzaj „mini streszczenia” tego, czego dany artykuł dotyczy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

Art. 25.

1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

1) już rozpowszechnione:

a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,

b) aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,

c) aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie;

2) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a i b;

3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;

4) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby;

5) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

2. Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

3. Rozpowszechnianie utworów na podstawie ust. 1 jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, z tym że jeżeli wypłata wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 2, nie nastąpiła na podstawie umowy z uprawnionym, wynagrodzenie jest wypłacane za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.