Jak pomóc dzieciom uporać się z wojną? Radzą psycholożki z HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl
Jak możemy pomóc dzieciom z Ukrainy i Polski pomóc uporać się z takimi wyzwaniami, jak wojna i kryzys migracyjny? Rodzicom i osobom pomagającym radzi zespół psychologów działających w HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl - prowadzonej przez Fundację ADRA Polska platformie darmowego wsparcia psychologicznego i informacyjnego dla uchodźców wojennych z Ukrainy oraz osób ich wspierających.
Zespół czterech psycholożek HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl świadczy bezpłatną pomoc w języku ukraińskim, telefonicznie i za pośrednictwem całodobowego czatu, codziennie stykając się z trudnościami, jakie przeżywają osoby, które uciekły przed wojną.
– Miliony ukraińskich dzieci zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów i bliskich, szkół, przyjaciół, ukochanych zwierzaków i zabawek. Wiele doświadczyło ostrzału, pobytu w schronach, nerwowej ucieczki, śmierci najbliższych. To ogromne obciążenie dla psychiki – opowiada Julia Kozhemyakina, psycholożka i trenerka z HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl.
Widmo wojny dotyka też polskie dzieci, które poprzez relacje ustne czy medialne stają się emocjonalnymi „współuczestnikami” tych wydarzeń. – Na placu zabaw dziewczynka z Mariupola opowiada koleżance, że nie ma już jej domu, szkoły, budynku, do którego chodziła na lekcje tańca. Opowiada szczegółowo, jak jej pies zginął od bomby. To naturalne, że jej rozmówczyni po tej opowieści pozostaje z niepokojem, niepewnością i wieloma pytaniami – relacjonuje Olena Kozak, psycholożka i coach z HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl.
Jak przekonują ekspertki, dorośli – rodzice, wolontariusze, sąsiedzi, osoby goszczące – mogą na wiele sposobów wesprzeć dzieci dotknięte dramatem wojny.
JAK MOŻE POMÓC I CO POWINIEN WIEDZIEĆ KAŻDY RODZIC:
· Zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa. Powtarzać, że dziecko jest w bezpiecznym miejscu, pod ochroną wojska i bliskich dorosłych
· Dać dziecku pewność, że otrzyma od rodzica odpowiedź na wszelkie pytania. Cierpliwie odpowiadać na pytania, nawet, jeżeli się ciągle powtarzają. Dzieci, zwłaszcza małe, mają skłonność do powtarzania pytań
· Warto dużo się przytulać oraz wybierać takie zabawy z dzieckiem, w których jest dużo dotyku i kontaktu fizycznego. Ciało też jest zaangażowane w uczucie niepokoju, dotyk działa uspokajająco
· Być przygotowanym na trudne pytania dotyczące wojny, bezpieczeństwa, przemocy. Nie zbywać dziecka, nie mówić „uspokój się”, ale udzielić prawdziwej odpowiedzi dostosowanej do wieku, bez wnoszenia tych aspektów, o które dziecko nie pyta.
· Przypominać o najbliższym systemie wsparcia. Szczególnie przedszkolaki i młodsi uczniowie potrzebują jasności, do kogo mogą się zwrócić. Mów: „Jestem z Tobą. A obok Ciebie jest…”, wymieniając tych bliskich, którzy troszczą się o dziecko i mogą udzielić wsparcia. Pokaż, że wojna jest gdzieś daleko, a tu blisko są pomocni, dający spokój i bezpieczeństwo dorośli
· Przygotować i powtarzać plan działania w przypadku niebezpiecznych, nieprzewidywanych sytuacji
· Przyzwalać na odczuwanie emocji i pomagać dziecku je wyrażać
Odpowiedź „nie martw się” nie złagodzi niepokoju. Możesz powiedzieć: „Widzę, że martwisz się o ludzi wokół Ciebie. Też się martwię”. Pokaż, jak dorośli doświadczają tych uczuć, jak konstruktywnie radzić sobie ze strachem, aby dziecko mogło się tego uczyć. Aby pomóc dziecku przeżyć i wyrazić uczucia, których nie potrafi jeszcze wyrazić słowami, zachęć do narysowania uczuć, ulepienia z plasteliny itp. Jeśli dziecko nie chce wyrazić swoich uczuć i myśli, czy to słowami, czy w innej formie, zaakceptuj to, nie zmuszaj
JAK MOŻE WSPIERAĆ SWOJE DZIECKO RODZIC Z UKRAINY
· Pozwól dziecku na przeżycie trudnych emocji i towarzysz mu w tym, pomóż mu zrozumieć, że jego uczucia i emocje są normalne i naturalne.
· Pozwól sobie na współczucie wobec dziecka i podziel się swoimi odczuciami, że ty też się martwisz, tęsknisz i jest Ci czasem smutno, ale najważniejsze jest to, że jesteście razem i na pewno razem dacie rade.
· Jeśli jednak dziecko płacze przez zbyt długi czas i nie jest w stanie się wyciszyć, odwróć jego uwagę, na przykład zaproponuj grę, porysujcie razem.
· Jeśli to możliwe, pozwól dziecku częściej spotykać się za pośrednictwem rozmów video z bliskimi, którzy zostali w domu. Zadbaj o to, by dziecko mogło zadzwonić do przyjaciół, otrzymać zdjęcia i filmy od bliskich, z którymi jest rozłączone
· Jeśli to możliwe, przywróćcie ulubione rytuały z domu w Ukrainie. Na przykład czytanie książki przed snem, zabawny trening rano, wspólne gotowanie śniadania.
· Jeśli Twoje dziecko nie przyniosło swojej ulubionej zabawki, zaproponuj wspólne znalezienie zastępstwa.
· Często przytulaj dziecko, to ma działanie antystresowe i powoduje przyśpieszenie rozwoju
· Słuchaj i staraj się zrozumieć dziecko. Nie ignoruj, jeśli dziecko chce podzielić się z Tobą swoimi doświadczeniami i uczuciami.
· Stan emocjonalny jest ważniejszy niż słowa. Bądź stabilny emocjonalnie w kontakcie z Twoim dzieckiem
– Od dawna krąży przeświadczenie, że rodzice powinni jak najdłużej chronić swoje dzieci przed niebezpiecznymi pytaniami i trudnymi tematami, a jak dziecko jest małe, należy jemu przedstawiać świat tylko w najlepszych barwach. W rzeczywistości tak nie jest - warto tylko wybrać odpowiednią formę przekazania informacji – wyjaśnia Olena Kozak, psycholożka i coach z HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl.
– Stan, w którym dorośli rozmawiają z dzieckiem, jest ważniejszy niż słowa, które wypowiadają. Dziecko musi widzieć, że dorosły jest stabilny. Dorosły ma prawo być zmartwiony, niespokojny, współczujący, ale niech pozostanie stabilny – to jest dla dziecka najważniejsze. Utrata kontroli to coś, czego dziecko boi się najbardziej – zaraz po utracie bliskiej osoby. Kiedy dziecko widzi, że dorosły nie panuje nad sytuacją, nie panuje nad sobą – czuje niepokój a nawet przerażenie. Dziecko w takim stanie będzie cały czas sprawdzało, czy z „moim dorosłym” jest „wszystko w porządku”. To bardzo wyczerpujące emocjonalnie – uzupełnia psycholożka z inicjatywy Fundacji ADRA Polska.
JAK MOŻE POMÓC SĄSIAD, WOLONTARIUSZ, OSOBA GOSZCZĄCA, PEDAGOG CZY INNA OSOBA Z OTOCZENIA
O czym pamiętać:
Możemy zaobserwować trudności w zachowaniu i kondycji dzieci, będące skutkiem dramatycznych doświadczeń:
· Trudność w adaptacji do nowej sytuacji, odrzucanie systemu wartości, zasad i tradycji nowego otoczenia. Nie akceptują nowego, bojąc się zapomnieć o swoim rodzimym systemie norm i przyzwyczajeń
· Zaburzenia zdrowia somatycznego i psychicznego- obserwujemy, że dzieci częściej chorują, mają złe samopoczucie, zaburzenia uwagi, pamięci, lęki
· Trudności w interakcji (ataki agresji, gryzienie, siedzenie pod stołem, kradzież cudzych zabawek, bójki, nieprzyzwoity język)
· nieznajomość i niezrozumienie języka może powodować obniżoną motywację do czynności uczenia się i procesów poznawczych (apatia, zmęczenie, bezradność, niechęć do zrobienia czegoś)
Jak można pomóc:
· W miarę możliwości zapewnij jedno stałe miejsce zamieszkania, spania, przechowywania osobistych rzeczy dziecka. Częsta lub ciągła zmiana może prowadzić do zwiększonego niepokoju
· W miarę możliwości wspieraj przywołanie tradycji i zwyczajów rodzinnych dziecka. Zapytaj dziecko, jakie rzeczy robiło na co dzień, za czym tęskni, starajcie się do tego wrócić (np. w weekendy wspólnie lepić pierogi, co wieczór czytać książkę, jeść na śniadanie określone potrawy)
· Zapewnij dziecku możliwość wypicia dużej ilości wody i ciepłych napojów, ciepłe otoczenie oraz możliwość samotności, relaksu, nie niepokojonego snu. W fazie szoku organizm pochłania dużo energii, więc gdy dziecko czuje się bezpiecznie, regeneracja zajmuje dużo czasu.
· Przytulanie, granie w gry wymagające hałasu lub dotyku – wprowadzaj bardzo ostrożnie i za każdorazową zgodą dziecka
· Podczas otwartej agresji ze strony dziecka ważne jest, aby w miarę możliwości zwrócić się do rodziców i za ich pośrednictwem korygować zachowania antyspołeczne
· Można wykonać technikę „Mój idealny dzień” - każdy opowiada o dniu, który zapamiętał jako wspaniały. Daje to lepsze zrozumienie pragnień i potrzeb dzieci
· W przypadku dzieci w wieku szkolnym można wykorzystać zabawę w małych grupach, aby uporządkować ich doświadczenia i pomóc im przystosować się do nowego środowiska.
· Można także zachęcić dziecko do pisania o sobie, swojej ojczyźnie, okolicznościach życiowych, prowadzenia pamiętnika lub albumu, w którym będzie wklejać zdjęcia o sobie i swoim obecnym życiu. Takie techniki pomagają dzieciom rozwijać rozumienie siebie i swoich uczuć.
· Niektóre z dzieci, które przeżyły wojnę, mogą potrzebować profesjonalnej pomocy - pedagoga lub psychologa. Jeśli zastanawiasz się, czy taka pomoc jest potrzebna, możesz bezpłatnie skonsultować tę sprawę np. ze specjalistami z HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl
HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl – platforma z całodobowym czatem oraz telefonem wsparcia, na których można uzyskać specjalistyczną pomoc. Oferuje darmowe wsparcie psychologiczno-informacyjne dla osób uciekających przed wojną w Ukrainie oraz pomagających im Polaków, dostępne w języku ukraińskim i polskim. Pomocy udziela zespół wykwalifikowanych psycholożek z Ukrainy (część z nich to wojenne uchodźczynie). HelpUkraine.GrupaWsparcia.pl jest częścią Fundacji ADRA Polska.
Fundacja ADRA Polska – powstała w 2009 roku dobroczynna organizacja pożytku publicznego. Jest polskim oddziałem międzynarodowej Fundacji ADRA, działającej obecnie w 118 krajach. Jej celem jest pomoc ludziom w potrzebie, poprzez działania z obszaru edukacji, zdrowia, organizowania źródeł utrzymania oraz pomoc rozwojową i humanitarną w rejonach dotkniętych kataklizmami. Międzynarodowy charakter organizacji pozwala jej działać szybko i efektywnie. Fundacja od pierwszego dnia wojny w Ukrainie wspiera ofiary, organizując transporty humanitarne i zakupując potrzebne materiały oraz busy do rozwożenia pomocy humanitarnej w Ukrainie. ADRA Polska posiada również 50 punktów pomocy uchodźcom zlokalizowanych w całej Polsce, w których mieszkańcy Ukrainy mogą znaleźć schronienie po przekroczeniu granicy polskiej. Więcej informacji na stronie: www.adra.pl
Źródło: Fundacja ADRA Polska