Publicystyka - ngo.pl

Na sesji otwierającej Targi Henryk Wujec, doradca Prezydenta RP ds. organizacji społecznych, odczytał list Bronisława Komorowskiego skierowany do uczestników spotkania. W swoim liście prezydent zwrócił uwagę na szczególne znaczenie jakie dla idei solidarnej gospodarki ma Poznań i Wielkopolska, jako stolica polskiej spółdzielczości. Prezydent zauważył również, że 20 lat gospodarki rynkowej i obchodzony obecnie w UE rok walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, to doskonałe preteksty do tego, aby dyskutować o społecznej gospodarce rynkowej, która wpisana jest do polskiej konstytucji.

Z kolei przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek w wystąpieniu wideo zauważył związek między solidarnością i wynikającymi z niej odpowiedzialnością oraz powinnością, położył nacisk na znaczenie samorządów, bez których nie ma odpowiedzialnego społeczeństwa obywatelskiego i przestrzegł wreszcie przed przedsiębiorczością rozumianą jako pomnażanie zysku bez oglądania się na koszty społeczne. Dlatego – zdaniem Jerzego Buzka – tak ważne jest rozwijanie przedsiębiorczości społecznej, która w centrum zainteresowania stawia człowieka a nie zysk.

Podczas sesji otwierającej przemawiali również abp Stanisław Gądecki, który pokazał związki między gospodarką społeczną a nauką społeczną Kościoła oraz marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak, który poinformował o podpisaniu porozumienia między miastem Poznaniem, województwem wielkopolskim, Fundacją Barka i Fundacją Pro Bono. Na podstawie porozumienia w Poznaniu powstanie Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarności, które z jednej strony będzie zajmowało się badaniami nad przedsiębiorczością społeczną, a z drugiej – będzie udzielać instytucjonalnego wsparcia dla działających w regionie podmiotów ekonomii społecznej oraz nowych inicjatyw.

Ostatnim przemawiającym podczas sesji otwierającej był przewodniczący Zarządu Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka” Tomasz Sadowski. W swoim wystąpieniu Sadowski skrytykował określenie „ekonomia społeczna”, które jego zdaniem jest niewłaściwe. – Gospodarka jest jedna, a tylko w różnym stopniu może być uspołeczniona – mówił Sadowski. Szef Barki uważa, że stosowanie sformułowania „ekonomia społeczna” może grozić marginalizacją jej podmiotów i ich pracowników.

Kolejnym bardzo ważnym wydarzeniem pierwszego dnia IV OSES był panel „Ekonomia społeczna a wyzwania rozwojowe Polski do 2020 roku”. Paneliści w swoich wystąpieniach zastanawiali się, na jakim etapie rozwoju znajduje się w Polsce przedsiębiorczość społeczna i jakie wyzwania stoją przed przedstawicielami sektora w najbliższych latach.

Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej opowiedział między innymi o działaniach zespołu ds. systemowych rozwiązań w zakresie ekonomii społecznej. Zwrócił również uwagę na to, że choć ekonomii społecznej nie jest przypisana żadna konkretna strategia rozwoju Polski, to różne działania dotyczące przedsiębiorczości społecznej wpisane będą w kilka z nich. Nie tylko w strategię rozwoju zasobów ludzkich, ale również w strategię rozwoju kapitału społecznego, strategię rozwoju regionalnego, strategię zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa czy wreszcie strategię bezpieczeństwa energetycznego i środowiska. (więcej na temat ekonomii społecznej w strategiach rozwoju)

Przedstawiciel Związku Miast Polskich Andrzej Porawski zwrócił uwagę na szereg przeszkód formalno-prawnych, które utrudniają rozwój sektora. Jego zdaniem wiele regulacji dotyczących zakresu kompetencji samorządów jest zbyt szczegółowych. Z drugiej strony tam, gdzie ustawodawca dopuszcza innowacyjne i wymykające się szczegółowym opisom działania, samorządowcy nie podejmują ich, obawiając się reakcji Regionalnych Izb Obrachunkowych, NIK czy wręcz prokuratury. Jako przykład podał system edukacyjny, który – jego zdaniem – poprzez szczegółowe rozwiązania utrudnia stworzenie elastycznych form nauczania. Takich, jakie istnieją choćby w Niemczech pod postacią lokalnych centrów edukacyjnych, pozwalających dowolnej osobie na dowolnym poziomie wykształcenia zdobyć adekwatne do potrzeb wiedzę i umiejętności.

Kolejnym panelistą był Henryk Wujec, który wspomniał wciąż niepodpisany pakt dla ekonomii społecznej. Jego zdaniem pakt jest gotowy do podpisania i minister Jolanta Fedak obiecywała kilka miesięcy temu przesłanie go do komitetu stałego Rady Ministrów. Do tej pory to się nie stało. – Nie rozumiem tego impasu – powiedział Wujec i zapowiedział, że jako doradca prezydenta będzie działał na rzecz współpracy między organizacjami pozarządowymi, administracją rządową i samorządami. – Może coś ruszy do przodu, więcej śmiałości, pomysłów, planu – zakończył Henryk Wujec.

Z kolei Kuba Wygnański z fundacji „Stocznia”, powiedział, że obecnie ważniejsze od paktu są wspominane przez Krzysztofa Więckiewicza strategie rozwoju Polski i umiejętne wpisanie w nie działań związanych z przedsiębiorczością społeczną. Nie tylko ze względu na perspektywy finansowania sektora ze środków publicznych (które będzie niemożliwe, jeśli ekonomia społeczna nie zaistnieje w strategiach), ale również ze względu na budowanie podstaw do nowego myślenia o ekonomii w ogóle.

Wygnański zauważył, że mimo wielu „hamulcowych” (z których rząd – jego zdaniem – nie jest największym) sytuacja formalno-prawna przedsiębiorczości społecznej w Polsce poprawia się. – Mieliśmy nowelizację ustawy o spółdzielniach socjalnych, pojawiły się zapisy o klauzulach społecznych, powstaje projekt ustawy o przedsiębiorczości społecznej – wyliczał Wygnański i zaraz potem podkreślił, że regulacje mogą zwolnić niektóre hamulce, ale same w sobie nie dadzą energii niezbędnej do rozwoju zjawiska.

Dlatego – zdaniem Wygnańskiego – konieczne jest wypracowanie nowego paradygmatu ekonomii. Wygnański uważa, że światowy kryzys ekonomiczny to „złote godziny” na szukanie drogi zmian. Upatrywałby on jej poza alternatywą państwo-rynek, w partnerstwie publiczno-społecznym. Zdaniem Wygnańskiego z tej perspektywy spory o to, czy używać nazwy ekonomia społeczna, gospodarka społeczna, czy gospodarka solidarności nie mają żadnego znaczenia.

Każdy z tych terminów można jego zdaniem rozumieć na trzech poziomach – jako zbiór zdefiniowanych prawnie podmiotów realizujących zmianę społeczną za pomocą instrumentów ekonomicznych, jako pewien rodzaj działań ekonomicznych, w których ważniejsze są cele społeczne niż osobisty zysk. I wreszcie trzecie znaczenie: ekonomia społeczna jako sieć, której napędem są wartości typu otwartość, zaufanie, współpraca, wzajemność. Przy takim rozumieniu przedsiębiorczości społecznej zdaniem Wygnańskiego jest szansa na prawdziwe partnerstwo i realną zmianę.

Panel zakończył Cezary Miżejewski, który, podsumowując kondycję ekonomii społecznej w perspektywie strategicznego rozwoju Polski, powiedział: – Jeśli będziemy słabi, to nam żadne ustawy nie pomogą. Jeśli będziemy silni, to do niczego nie będą nam potrzebne.

Po panelach rozpoczęła się część warsztatowa spotkań. Pierwszego dnia odbyło się trzynaście warsztatów. Rozmawiano między innymi o etycznych podstawach ekonomii społecznej, zmianach w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych oraz roli samorządu w rozwoju sektora.

Szczególnym zainteresowaniem cieszył się warsztat podczas którego zostały przedstawione założenia ustawy o przedsiębiorczości społecznej przygotowywanej w ramach prac zespołu do spraw systemowych rozwiązań w zakresie ekonomii społecznej. Po krótkim wstępie rozpoczęła się dyskusja, której uczestnicy – praktycy ekonomii społecznej – zgłaszali swoje uwagi i wątpliwości związane z projektem ustawy. Zwracano uwagę m.in. na niedoprecyzowanie definicji przedsiębiorczości społecznej w ustawie. Duże kontrowersje wzbudziła kwestia ograniczenia dystrybucji zysku. Zastanawiano się, czy instytucja zakładająca przedsiębiorstwo społeczne nie będzie miała zbyt dużej odpowiedzialności przy jednoczesnym braku realnej kontroli nad działaniami przedsiębiorstwa. Rozmawiano również o izbie przedsiębiorstw społecznych i o tym, jaką rolę ona powinna spełniać w ramach sektora. Szczegółowe sprawozdanie z tej sesji przedstawimy w następnym tygodniu.

Więcej na temat ustawy dowiesz się z naszego Krótkiego przewodnika po projekcie ustawy o przedsiębiorczości społecznej.

IV Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej odbywają się w ramach Wielkopolskich Targów Przedsiębiorczości Społecznej. Podmioty ekonomii społecznej z całej Polski przedstawiają na targach swoje produkty. Od tych tradycyjnych (jak regionalne produkty żywnościowe czy rękodzieło), przez usługi drukarskie, ekologiczne rozwiązania energetyczne, rowery nietypowe, aż po usługi informatyczne i internetowe.

Krzysztof Cibor, ekonomiaspoleczna.pl

Relacja z drugiego dnia OSES >

Jeżeli byli państwo na pierwszym dniu IV Ogólnopolskich Spotkań Ekonomii Społecznej i chcieliby się podzielić swoimi wrażeniami – zapraszamy do publikowania własnych relacji w naszym portalu.