Im bardziej nas znają, tym bardziej nam ufają
Wyniki badań nie pozostawiają wątpliwości – im więcej ludzie o nas wiedzą, tym bardziej nam ufają. Warto więc opowiadać o tym, co konkretnie robią NGO, na jaką skalę, jak wiele z działań, z którymi stykamy się codziennie, to wynik pracy fundacji i stowarzyszeń.
Ataki medialne na organizacje pozarządowe się nie skończyły. Zazwyczaj nie dotyczą całego sektora pozarządowego, ale poszczególnych grup organizacji. O nieczyste intencje i działania wbrew interesowi publicznemu oskarżane są organizacje równościowe, kobiece, korzystające z zagranicznych środków, ekologiczne…
Przypominamy wyniki badań dotyczących zaufania do organizacji pozarządowych. Zostały one przeprowadzone w kilka tygodni po nagonce publicznych mediów, które sugerowały niejasne powiązania między działaczami pozarządowymi a przeciwnikami politycznymi obecnie rządzącego obozu. Wywołało to reakcję innych mediów, które z niespotykaną dotąd wnikliwością i zainteresowaniem zaczęły się przyglądać organizacjom, tłumaczyć ich funkcje i sposób działania.
Jak to wszystko odbiło się na wizerunku trzeciego sektora? Co z tej informacyjnej burzy dotarło do pana Kowalskiego i pani Kowalskiej, którzy na co dzień nie mają kontaktu z organizacjami?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, zadaliśmy na początku 2017 roku Polakom kilka pytań na temat ich opinii i odczuć na temat organizacji pozarządowych. O te same kwestie pytaliśmy też ponad dwa lata wcześniej (pod koniec 2014 roku). Porównanie odpowiedzi udzielonych mieszkańców naszego kraju pozwala stwierdzić, w jaki sposób ostatnie wydarzenia (a także inne fakty, które miały miejsce w ciągu ostatnich dwóch lat) wpłynęły na ich sposób postrzegania i myślenia o organizacjach.
Bardziej ufamy organizacjom, najbardziej fundacjom
W 2017 roku 60% Polaków stwierdziło, że ma zaufanie do fundacji. Stowarzyszeniom ufa 53%, a organizacjom pozarządowym 55%. Oznacza to niewielki wzrost zaufania do podmiotów trzeciego sektora od 2014 roku, kiedy fundacjom ufało 56%, stowarzyszeniom 50%, a organizacjom pozarządowym 44%.
Na wykresie 1. widać, że nie tylko zwiększył się odsetek odczuwających zaufanie do podmiotów trzeciego sektora, ale także zmniejszył się udział tych, którzy deklarują brak zaufania. Największą zmianę widać w reakcji Polaków na hasło „organizacja pozarządowa”. W 2014 roku była ona mocno ambiwalentna – udział darzących organizacje zaufaniem był taki sam, jak procent tych, którzy twierdzili, że im nie ufają (44%). W 2017 roku zaufanie do organizacji pozarządowych zadeklarowało 55%, zaś nieufne w stosunku do nich było 26% mieszkańców Polski.
Wykres 1. Zaufanie do fundacji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych w 2014 i 2017 roku
Mierzony w badaniach poziom zaufania do poszczególnych instytucji jest oczywiście czysto deklaratywny – nie oznacza gotowości do podjęcia konkretnych działań. To, że Polacy stwierdzają w badaniach, że mają zaufanie do fundacji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych nie oznacza, że są gotowi wspierać je swoją pracą lub pieniędzmi albo że wybraliby je spośród innych instytucji jako dostarczyciela usług. Jednak na poziomie deklaracji właśnie, fundacje, a także stowarzyszenia i ogólnie organizacje pozarządowe, wydają się wzbudzać w Polakach bardziej pozytywne uczucia, niż inne instytucje.
Wykres 2. Zaufanie do różnego typu instytucji 2017
„Organizacja pozarządowa” mniej enigmatyczna
Zanim padły pytania o zaufanie do organizacji, badanie w 2014, jak i w 2017 roku rozpoczęto ogólnym zagadnieniem: „Co to jest organizacja pozarządowa? Z czym się Panu/Pani ten termin kojarzy?”. W 2014 roku 40% Polaków nie umiało odpowiedzieć na to pytanie, nie mając żadnych skojarzeń z hasłem „organizacja pozarządowa”. W 2017 roku ich udział zmniejszył się do 27%. Oznacza to, że 73% naszych rodaków ma jakieś, choćby mgliste, wyobrażenie, czym są i jakie działania prowadzą podmioty trzeciego sektora (w 2014 roku było to 60%).
Najczęściej organizacje kojarzą się z pomaganiem – taką asocjację wymienia 37% badanych. 16% na pytanie o organizacje pozarządowe wymienia jakąś konkretną formę prawną, np. fundację lub stowarzyszenie. Podobny procent (15%) uważa, że organizacje definiuje niezależność (np. od rządu), niewiele mniej (14%) kojarzy organizacje pozarządowe ze zbieraniem pieniędzy.
5% ma jakieś inne skojarzenia z podmiotami trzeciego sektora. Najmniej – 4% – twierdzi, że organizacje nasuwają na myśl nadużycia lub przekręty.
Wykres 3. Skojarzenia z pojęciem „organizacja pozarządowa” 2017
Jesienią 2016 roku nastąpiła mobilizacja mediów i organizacji, które budowały przeciwwagę dla przekazu Wiadomości TVP. W krótkim czasie przygotowano, a następnie opublikowano i wyemitowano bardzo dużo dobrych, rzetelnych materiałów o NGO, w mediach ogólnopolskich i regionalnych. Jak widać z wyżej przedstawionych danych, kilka materiałów w jednej z większych stacji telewizyjnych nie wystarczy, żeby zniszczyć budowane latami zaufanie do fundacji i stowarzyszeń. Co więcej, wielu jest dziennikarzy i dziennikarek, które są wstanie zrozumieć świat pozarządowy i opowiedzieć o nim w sposób ciekawy i rzetelny.
Warto o tym pamiętać, ponieważ praca nad tym, aby Polacy rozumieli, po co zakładane są organizacje i co z ich działań wynika, ciągle trwa. Wyniki wyżej prezentowanych badań nie pozostawiają wątpliwości – im więcej ludzie o nas wiedzą, tym bardziej nam ufają . Warto więc opowiadać o tym, co konkretnie robią NGO, na jaką skalę, jak wiele z działań, z którymi stykamy się codziennie, to wynik pracy fundacji i stowarzyszeń. Mamy solidny fundament, jest na czym budować.
