Publicystyka - ngo.pl

Zapis spotkania można znaleźć na stronie Przedstawicielstwa.


Ewa Synowiec, Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, otwierając spotkanie, podkreśłiła szczególną wagę programów "Sprawiedliwość" oraz "Prawa i obywatelstwo" ze względu na ich praktyczne oddziaływanie na życie obywateli Unii Europejskiej.  

Wynika to z ułatwionego dostępu Europejczyków do wymiaru sprawiedliwości w sprawach transgranicznych, zwiększonej świadomości praw przysługujących im jako obywatelom Unii lub pomocy oferowanej mieszkańcom Wspólnoty przez organizacje walczące z dyskryminacją w ramach projektów realizowanych dzięki europejskiemu finansowaniu.

Dyrektor Synowiec zwróciła uwagę, że prezentacja programów następuje rok przed rozpoczęciem Europejskiego Roku Obywatelstwa 2013, który stanowić będzie okres szczególnie wzmożonej debaty na temat praw wynikających z obywatelstwa Unii Europejskiej i w którym podjęte zostaną ostateczne decyzję na temat nowych wieloletnich ram finansowych Unii Europejskiej.


Jacek Garstka, przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości, podkreślił, że punktem wyjścia do budowy dwóch nowych programów Unii Europejskiej z zakresu wymiaru sprawiedliwości była dokładna analiza działań prowadzonych w okresie obowiązywania obecnego wieloletniego budżetu.

Wynikiem tych refleksji było przekonanie o zwiększeniu skuteczności i uproszczeniu procedur związanych z realizacją projektów w ramach programów dot. obszaru sprawiedliwości i praw podstawowych. Sześć dotychczas funkcjonujących programów zostanie zastąpionych przez dwa: "Sprawiedliwość" i "Prawa i obywatelstwo".

Niezwykle ważnym założeniem dwóch programów jest zwiększenie ich oddziaływania w skali europejskiej, – co zostanie właśnie osiągnięte dzięki zbliżeniu i uproszczeniu procedur, zniesieniu rozczłonkowanych, małych programów i nadaniu proponowanym programom niemal bliźniaczej konstrukcji i umożliwienie ich współdziałania.

Kolejnym ogólnym założeniem przedstawionym przez Jacka Garstkę jest elastyczność nowych programów pozwalająca na bezkolizyjną kontynuację działań dotychczas wspieranych przez Unię Europejską, zarówno w dziedzinie szkoleń przedstawicieli zawodów prawniczych, w tym sędziów jak i działań nakierowanych na wsparcie dla organizacji promujących równe traktowanie, zwalczanie dyskryminacji czy wspierających działania edukacyjne w zakresie praw wynikających z obywatelstwa.

Pozostałe założenia – takie jak skuteczność i efektywność stanowić będą fundament dla zabezpieczenia maksymalizacji pożądanych efektów prowadzonych działań przy wykorzystaniu założonych na realizację programów "Sprawiedliwość" oraz "Prawa i obywatelstwo" środków.

W odniesieniu do programu "Sprawiedliwość" Jacek Garstka podkreślił ogromną wagę szczegółowych ścieżek tematycznych tj.:
- Wspieranie skutecznego, kompleksowego i spójnego stosowania prawa Unii Europejskiej w państwach członkowskich
- Ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach transgranicznych
- Zapobieganie i ograniczanie podaży i popytu narkotyków

Podsumowując cele szczegółowe programu "Prawa i Obywatelstwo", zwrócił szczególną uwagę na:
- Skuteczne wdrażanie zasady niedyskryminowania ze względu na ze względu na rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną
- Działania programu mające na celu wsparcie działań w zakresie promowania równości kobiet i mężczyzn (w tym projektów, których celem jest zwalczanie przemocy wobec kobiet i dzieci)
- Poszanowanie praw dziecka
- Egzekwowanie praw wynikających z unijnych przepisów konsumenckich oraz wspieranie swobody prowadzenia działalności gospodarczej

Istotą zmiany dotyczącej programów "Sprawiedliwość" oraz "Prawa i Obywatelstwo" jest ich otwarty charakter. Zgodnie z założeniami Komisji Europejskiej beneficjentami programów będą mogły zostać podmioty takie jak organy i instytucje państwowe i organizacje pozarządowe pochodzące zarówno z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, państw przystępujących do Unii Europejskiej, państw kandydujących oraz państw potencjalnie kandydujących jak i Państw Partnerstwa Wschodniego, jeżeli podjęte w ramach programów projekty wpisują się w założenia Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.

Dodatkowo programy zakładają możliwość realizacji wspólnych działań z Organizacją Narodów Zjednoczonych, Radą Europy i OECD.

W ramach programów finansowanie będą mogły uzyskać takie działania jak kampanie informacyjne, szkolenia, projekty nakierowane na wymiane doświadczeń, działania kluczowych sieci europejskich oraz projekty badawcze i analityczne.


Grzegorz Polak, Dyrektor Departamentu Unii Europejskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, podkreślił pozytywny odbiór programów, szczególnie programu "Prawa i Obywatelstwo" przez stronę polską.

Zgodził się, że uproszczenie zasad dotyczących funkcjonowania programów – w szczególności zmiana filozofii poprzez zastąpienie sześciu programów dwoma – może przyczynić się do wzrostu efektywności i skuteczności działań podejmowanych w ich ramach.

Podsumował również dotychczasowe dobre doświadczenia związane z wykorzystaniem środków unijnych w obecnej perspektywie finansowej, szczególnie w odniesieniu do programu Daphne III. Przedstawiciel MSW konkludował, że program "Prawa i Obywatelstwo" charakteryzuje się wysoką wartością dodaną w dziedzinie promowania i ochrony praw przysługujących europejskim obywatelom.


Tomasz Gajewski, Naczelnik Wydziału Programów Unii Europejskiej z Departamentu Budżetu, Kontroli Zarządczej i Efektywności Ministerstwa Sprawiedliwości, zwrócił uwagę, że dotychczas beneficjenci programów adresowanych do przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i zawodów prawniczych mieli utrudniony dostęp do finansowania działań objętych programami ze względu na ich rozdrobnienie i wydłużające się procedury związane z przyznaniem środków.

Dzięki ustanowieniu dwóch programów i zbliżonej konstrukcji proces uzyskiwania wsparcia i przystąpienia do realizacji działań takich, jak np. realizowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości program wsparcia dla pokrzywdzonych.

Priorytety programu "Sprawiedliwość" pokrywają się z krajowymi priorytetami programów realizowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości w ramach jego własnych działań, co stwarza dodatkową przestrzeń do wykorzystania efektu synergii między programami europejskimi i narodowymi i poszerzaniu dostępu do wypracowanych w UE i Polsce dobrych praktyk.

Pomimo generalnej pozytywnej oceny programów, Tomasz Gajewski zwrócił uwagę na wymóg realizowania działań w ramach partnerstwa z instytucjami i podmiotami z innych krajów uczestniczących w realizacji programów, co niekiedy stanowi trudność dla polskiej strony. Przy tej okazji zaapelował do Komisji Europejskiej o wsparcie dla budowania partnerstw między beneficjentami.


W trakcie dyskusji przedstawiciele Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury pogratulowali Komisji Europejskiej podjęcia inicjatywy prezentacji programów "Sprawiedliwość" oraz "Prawa i Obywatelstwo" przedstawicielom instytucji, organizacji i zrzeszeń reprezentujących wymiar sprawiedliwości.

Przedstawili swoje doświadczenia związane z realizacją współpracy z europejskimi kolegami i budowaniem partnerstw z przedstawicielami instytucji sądowniczych z innych krajów europejskich, przyłączając się do apelu Ministerstwa Sprawiedliwości o większe wsparcie Komisji Europejskiej dla beneficjentów chcących zawiązać współpracę.

W odbiorze KSSiP dalsze działania mające na celu popularyzację dobrych praktyk powinny być wspierane w dalszym ciągu. Podkreślono, że Szkoła kładzie duży nacisk na realizację szkoleń językowych, których sukces umożliwia podjęcie bliższej współpracy z sędziami z innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Sędzia Łukasz Piebiak, reprezentujący Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" zwrócił uwagę na wątek podnoszony przez przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości i KSSiP podkreślając, że wymóg dotyczący realizacji projektów w ramach partnerstwa beneficjentów z różnych państw bywa ograniczający.

Przemysław Florjanowicz-Błachut, reprezentujący Naczelny Sąd Administracyjny zaapelował o włączenie do współpracy sędziów sądów administracyjnych, podkreślając istotę orzecznictwa w tym obszarze i jego powiązania z prawem europejskim.

Przedstawicielka Prokuratury Generalnej, prokurator Elżbieta Boguszewska wyraziła obawę o pozostawienie przedstawicieli prokuratur poza ramami współpracy ze względu na ich usytuowanie w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości.


Jacek Garstka, odnosząc się do pytań postawionych przez uczestników dyskusji zapewnił o wsparciu Komisji Europejskiej dla szkoleń językowych dla sędziów i zachęcił reprezentujące je organizacje do angażowania się w sieci partnerstw.

W odniesieniu do wątpliwości podniesionych przez przedstawicieli Naczelnego Sądu Administracyjnego zwrócił uwagę, że programy ze względu na ich podstawę prawną odnoszą się do współpracy w sprawach cywilnych i karnych, natomiast sądy administracyjne są zaangażowane w egzekwowanie prawa europejskiego w innych obszarach – np. w zakresie ochrony środowiska.

W odpowiedzi na wątpliwości prokurator Elżbiety Boguszewskiej odpowiedział, że w myśl konstrukcji obu programów prokuratorzy mogą i powinni uczestniczyć we współpracy europejskiej i ich usytuowanie w polskiej architekturze wymiary sprawiedliwości nie oddziałowuje na programy europejskie.  

Przedstawiciel Komisji Europejskiej podsumował spotkanie podkreślając innowacyjność podejścia zastosowanego przy projektowaniu nowych programów wynikającego z ich uproszczenia i połączenia wielu programów w dwa czytelne, które stanowić będą wygodną platformę współpracy europejskiej.

Informacje dodatkowe   



15 listopada 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła założenia programów "Sprawiedliwość" oraz "Prawa i Obywatelstwo". Proponowane programy konsolidują sześć programów finansowania w obszarze wymiaru sprawiedliwości i praw realizowanych obecnie.



Środki z programów zostaną przeznaczone na wspieranie wysiłków Komisji na rzecz utworzenia skutecznego unijnego obszaru sprawiedliwości z naciskiem na działania gwarantujące większą wartość dodaną na poziomie Unii. Wysokość środków przeznaczonych na finansowanie programów osiągnie 803 mln euro.



Program "Sprawiedliwość", którego budżet wynosi 416 mln euro, ma na celu zagwarantowanie skutecznego stosowania przepisów związanych z wymiarem sprawiedliwości w sprawach cywilnych i karnych. Ma on przyczynić się do zapewnienia obywatelom oraz przedsiębiorstwom odpowiedniego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach transgranicznych. Z jego środków będzie wspierana prowadzona przez Unię walka z narkotykami i przestępczością.



Program "Prawa i obywatelstwo", którego budżet sięga 387 mln euro, przyczyni się do większej skuteczności praw i swobód jednostki w praktyce poprzez upowszechnianie wiedzy na ich temat i bardziej spójne stosowanie na terenie całej Unii.



Będzie on także służyć promowaniu praw dzieci, zasad niedyskryminacji (ze względu na rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną) oraz równości kobiet i mężczyzn (w tym projektów, których celem jest zwalczanie przemocy wobec kobiet i dzieci).



Aby osiągnąć opisane wyżej cele, nowe programy będą w pierwszym rzędzie wspierały następujące działania:

• prowadzenie szkoleń dla sędziów i prawników w całej Europie z zakresu stosowania unijnych przepisów prawnych i praw w praktyce;

• wzmocnienie współpracy unijnej w obszarze wymiaru sprawiedliwości i praw poprzez tworzenie sieci prawników, organizacji pozarządowych oraz osób odpowiedzialnych za kształtowanie polityki Unii;

• zapewnienie obywatelom i przedsiębiorstwom praktycznych narzędzi umożliwiających korzystanie z ich praw oraz ułatwiających dostęp do wymiaru sprawiedliwości, na przykład za pomocą portalu European e-Justice;

• prowadzenie kampanii informacyjnych zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, mających na celu szerzenie wiedzy na temat praw obywatelskich zagwarantowanych w ustawodawstwie unijnym oraz ułatwienie ich stosowania w praktyce.

Informacje "Program Sprawiedliwość":
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0759:FIN:PL:PDF

Program "Prawa i Obywatelstwo":
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0758:FIN:PL:PDF

Portal informacyjny Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości:
http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/1349&format=HTML&aged=1&language=PL&guiLanguage=en