Publicystyka - ngo.pl

Trzeci sektor w Anglii od wielu lat czynnie uczestniczy w rozdzielaniu funduszy strukturalnych, najpierw w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a następnie – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program funduszy strukturalnych przynosi oczekiwane rezultaty, pod warunkiem że organizacje pozarządowe pośredniczą między sektorem prywatnym a mieszkańcami danego rejonu, pomagając w tworzeniu partnerstw lokalnych. Bez odpowiedniego kapitału społecznego potencjał funduszy strukturalnych nie będzie w pełni wykorzystany.

Jak wybrać najlepsze projekty?

Początek współpracy między angielskimi organizacjami pozarządowymi i Europejskim Funduszem Społecznym sięga 1980 roku. Przez jakiś czas stały procent środków przeznaczano na wyższe uczelnie, władze lokalne i organizacje pozarządowe. Następnie każdy z tych sektorów decydował, które projekty kwalifikują się do zrealizowania w ramach przyznanych środków. Jednak taki sposób podziału nie zachęcał do tworzenia nowych projektów i nie był zbyt efektywny, dlatego organizacje pozarządowe i inne instytucje zaproponowały bardziej przejrzysty system, w którym wszystkie projekty byłyby oceniane według tych samych, jawnych kryteriów, aby można było wybrać te najlepsze. Niektóre organizacje pozarządowe obawiały się, że w wyniku otwartego konkursu ich udział w funduszach spadnie do 5%, w rzeczywistości zaś wzrósł on do 30%.

Pomoc od EFRR

Początkowo Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego wydawał się trudno dostępny dla organizacji pozarządowych, ponieważ środki finansowe, rozdzielane według skomplikowanych zasad, trafiały tylko do niektórych z nich. Jednak przedstawiciele trzeciego sektora wiedzieli, że mają dobre projekty, kwalifikujące się do sfinansowania z EFRR. Wiedzieli także, że gdyby organizacje zaczęły ze sobą współpracować, mogłyby pozyskać środki finansowe także z innych źródeł. Organizacje chciały tworzyć domy kultury, przyszkolne świetlice, w których mieliby pracować bezrobotni rodzice uczniów, noclegownie dla bezdomnych, centra sportowo-rekreacyjne. Biznes rzadko wspierał kobiety, mniejszości rasowe czy inne dyskryminowane grupy, które chciały np. same sobie stworzyć miejsca pracy. Organizacje pozarządowe zwróciły się po pomoc do EFRR. Powstały miejsca, które służyły jako biura albo warsztaty, inkubatory biznesu, ośrodki szkoleniowe. Swoją ofertę kierowały do lokalnej społeczności albo poszczególnych grup (kobiety, osoby niepełnosprawne). Z czasem w te działania zaangażowały się również oficjalne instytucje. Organizacje rządowe zdały sobie wtedy sprawę, że rozwój gospodarczy nie jest możliwy bez zaangażowania lokalnej społeczności.

Zaczęło się w Merseyside

Program Pathways (z ang. ścieżki) po raz pierwszy wprowadzono w Merseyside i sfinansowano ze środków EFRR i EFS. Jedną szóstą otrzymanych funduszy przeznaczono na wsparcie obszarów najsłabiej rozwiniętych i najmocniej dotkniętych problemami. W ponad trzydziestu lokalnych społecznościach utworzono partnerstwa lokalne, złożone z mieszkańców, firm, jak również samorządów, instytucji rządowych, wyższych uczelni, policji itd. Przeanalizowały one problemy, z którymi borykają się regiony i zaproponowały sposoby ich rozwiązania przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych. Po zakończeniu projektu dokonały oceny rezultatów i starały się inspirować do dalszej pracy. Wkrótce podobny system wprowadzono w całej Anglii (pod nazwą Local Strategic Partnerships).

Tym samym trzeci sektor w Anglii wpisał się w ponadstuletnią tradycję. Pierwsze szkoły i ośrodki zdrowia prowadziły bowiem organizacje pozarządowe, w tym grupy przykościelne. Z czasem, w walkę z problemami społecznymi włączyło się też państwo. Tak stało się w przypadku mieszkań dla wymagających opieki osób starszych, czy w przypadku szkół zawodowych. Schemat współpracy wyglądał tak samo: mieszkańcy i instytucje wspólnie próbowali znaleźć rozwiązanie problemu, które następnie było udostępniane innym i wprowadzane w całym kraju.

Bazy beneficjentów

W 1997 roku nowo powstały rząd, który postawił sobie za cel przeprowadzanie reform społecznych, dokonał analizy problemów, zaproponował rozwiązania i ocenił rezultaty działań podjętych do tej pory. Organizacje pozarządowe z chęcią prezentowały dowody skuteczności swoich działań, a w Merseyside utworzono „bazę beneficjentów”, by dotrzeć do osób, które skorzystały z kursów finansowanych przez EFS lub EFRR. Celem było sprawdzenie, czy osoby te znalazły stałą pracę, czy też nadal były zatrudniane tylko dorywczo i zapisywały się na kolejne kursy. Ocena pozwoliła również na zidentyfikowanie skutecznych rozwiązań i pokazała, w jaki sposób interwencje mogą się stać efektywniejsze. W programie 2007-13 bazę beneficjentów stworzono dla całej Anglii. Szczegółowa i wnikliwa ocena efektywności jest ważną częścią funduszy strukturalnych, organizacje pozarządowe oferują pomoc przy jej przeprowadzaniu. .

Konsorcja dla małych

W ostatnich latach do finansowania przez EFS lub tym podobne instytucje kwalifikowały się duże projekty. Taki system wydaje się bardziej efektywny (potrzeba mniej urzędników do ich obsługi), ale również sprawia, że małe, wyspecjalizowane organizacje pozarządowe, najczęściej bardzo dobrze znające lokalną specyfikę, mają trudności z uzyskaniem pieniędzy. Dlatego organizacje są zachęcanie do łączenia się w konsorcja, proponuje się im pomoc i działania na rzecz standardów jakościowych (.np konsorcja uczelniane albo ChangeUp, czyli rządowy program budowania i rozwijania infrastruktury sektora pozarządowego - www.changeup.org.uk).

Władze lokalne w Anglii nie zatrudniają już armii urzędników, zamiast tego podejmują decyzję, jakie usługi chcą zaoferować, i zlecają je sektorowi prywatnemu albo przedsiębiorstwom społecznym. Trzeci sektor staje przed ogromnymi możliwościami: dzięki projektom finansowanym ze środków EFS i EFRR, zdobywa doświadczenie, które później może spożytkować w pracy nad projektami o dużo większej skali, finansowanymi z funduszy rządowych.

Za rok w Anglii odbędą się wybory, ale bez względu na to, która partia zdobędzie władzę, pewne jest, że przy wprowadzaniu rozmaitych projektów będzie ściśle współpracować z trzecim sektorem. Niektóre z nich sfinansuje bezpośrednio EFS, ale większość będzie się opierać na doświadczeniu zdobytym we wcześniejszych projektach.