Fundusz Sprawiedliwości - koniec finansowania zadań poza procedurą konkursową
Minister Sprawiedliwości podpisał 13 listopada 2024 r. rozporządzenie, które reguluje i precyzuje zasady przyznawania wsparcia ze środków Funduszu Sprawiedliwości. Znowelizowane przepisy zlikwidowały m.in. kontrowersyjny paragraf 11 umożliwiający powierzanie zadań poza procedurą konkursową.
– Ten niechlubny paragraf 11 pozwalał ministrowi sprawiedliwości dobrowolnie dysponować środkami publicznymi z Funduszu bez konkursów, bez naboru, bez jakiejkolwiek kontroli. Jego usunięcie ograniczy dowolność w dysponowaniu pieniędzmi Funduszu Sprawiedliwości i zwiększy transparentność w wydatkowaniu środków publicznych – podkreślała wielokrotnie wiceministra sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz odpowiedzialna w resorcie m.in. za Fundusz Sprawiedliwości. – Zależy mi na tym, żeby skupić się na dwóch celach Funduszu: pomaganiu osobom pokrzywdzonym przestępstwem, świadkom i ich osobom najbliższym oraz pomaganiu osobom znajdującym się w zakładach karnych i opuszczającym je. Natomiast cel „przeciwdziałanie przestępczości” nie powinien być realizowany z pieniędzy Funduszu w takiej formule, jaką przyjmował w ostatnich latach. Stał się workiem bez dna, do którego wrzucano różne dotacje i wydatki - oceniła w jednym z wywiadów wiceszefowa resortu sprawiedliwości.
Paragraf 11 został wprowadzony do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości za poprzedniej władzy w 2017 r. W 2022 po raporcie NIK-u dodano kryteria formalne, zmieniając treść paragrafu 11. Zgodnie z nowym brzmieniem, możliwe było podpisanie umowy na realizację zadania, które nie było uwzględnione w żadnym programie ani konkursie Funduszu Sprawiedliwości. Budziło to wiele wątpliwości, szczególnie ze względu na brak przejrzystości w przyznawaniu środków. Fundusz utworzony z zamysłem wspierania osób pokrzywdzonych przestępstwami i resocjalizacji skazanych, stał się obiektem kontrowersji i oskarżeń o nadużycia.
W latach 2017-2023, w ramach programu zapobiegania przestępczości, Fundusz Sprawiedliwości przekazał ponad 216 milionów złotych niemal 130 organizacjom. Środki te wielokrotnie przekazywano niezgodnie z ich przeznaczeniem i precyzyjnie zdefiniowaną misją społeczną funduszu. Liczne z nich przyjmowały określoną barwę polityczną i światopoglądową zamiast skupiać się na ofiarach przestępstw i ich potrzebach o czym informowaliśmy w komunikacie:
Celem zawartych w nowym rozporządzeniu zmian jest zwiększenie przejrzystości oraz ograniczenie dowolności w zarządzaniu środkami Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Zmiany mają przede wszystkim zapobiegać wykorzystywaniu funduszy przeznaczonych dla osób potrzebujących wsparcia do celów politycznych, takich jak wpływanie na wyniki wyborów czy wspieranie konkretnych polityków.
Nowe rozporządzenie wprowadza m.in.:
- wymóg uszczegółowienia treści ogłoszenia o konkursie i ofertach;
- precyzyjne zasady powoływania komisji konkursowych;
- szczegółowe kryteria oceny ofert;
- obowiązek publikowania wyników konkursu ofert oraz kwot przyznawanych poszczególnym podmiotom.
Dysponent środków będzie zobowiązany jasno określić cele zadania, grupę odbiorców i zasady jego realizacji. Nie będzie możliwości odmowy przyznania dotacji, która została zaproponowana przez komisję konkursową, ani możliwości unieważnienia konkursu bez podania przyczyny. Celem zmian jest również ograniczenie dowolność decyzji i zlikwidowanie możliwość przyznawania zadań bez konkursu - w trybie poza ofertowym.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości
