Publicystyka - ngo.pl

Rozpowszechnianie wizerunku osoby / osób wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Ustawa zakłada pewne wyjątki, dotyczące pełnienia funkcji publicznych przez osoby powszechnie znane, a także zezwala na publikację wizerunku osoby, która jest tylko „elementem” zgromadzenia, spotkania, publicznością, częścią dużej grupy. Zakłada się jednak, że jeśli człowiek ten jest łatwo rozpoznawalny (np. stoi na czele grupy), albo mamy do czynienia ze zdjęciem, na którym jest jedna osoba lub nieduża grupa osób – zgoda także jest niezbędna.

Kwestie ochrony wizerunku w całości omówiono w artykule: >>>Zdjęcia osób. Jak nie narażać się na kłopoty.

Zgodę na publikację wizerunku (zdjęć osób) na swojej stronie internetowej organizacja może uzyskać sama od sportretowanych osób (w praktyce będzie to pewnie dość trudne w opisywanym przypadku) lub poprosić autora zdjęcia czy filmu o dostarczenie takich zgód (tu musimy oprzeć się na zaufaniu, że będą to prawdziwe zgody prawdziwych bohaterów występujących na zdjęciach lub w filmie). Niestety, naruszyć prawo do wizerunku, tak jak i prawa autorskie, można nieumyślnie, to jest opierając się na oświadczeniach innych osób, np. twierdzących, że są autorami lub że posiadają zgody na wykorzystanie wizerunku z oryginalnym podpisem danej osoby.

Natomiast pytanie przesłane dotyczy także kwestii prawno-autorskich do wykonywanych filmów i fotografii, o czym poniżej.

Organizacja musi mieć zgodę fotografa na publikację zdjęć w sieci (lub szerzej – na jakiekolwiek jej wykorzystanie). Jeśli nie są to zdjęcia archiwalne (tj. od śmierci fotografa nie upłynęło 70 lat), to prawa autorskie do nich nie wygasły – posiada je fotograf lub jego spadkobiercy.

Możliwe są dwa rozwiązania:

• organizacja otrzymuje licencję na wykorzystanie zdjęć,
• lub organizacja otrzymuje prawa autorskie do zdjęć.

W każdym przypadku publikacja zdjęcia, w związku z treścią osobistych praw autorskich, wymaga oznaczenia zdjęcia imieniem i nazwiskiem autora (pseudonimem) lub publikacji anonimowej, jeśli tak zastrzegł autor.

W przypadku licencji prawa pozostają przy autorze, może on, zatem nadal wykorzystywać zdjęcia i na nich zarabiać. Jeśli udzieli licencji wyłącznej – to tylko on, we własnym zakresie (np. na swojej stronie www), będzie mógł publikować zdjęcia. Przy licencji niewyłącznej – może je „sprzedać” dowolną ilość razy.

W przypadku praw autorskich nabywamy do nich prawa, a autor jest ich pozbawiony. Wydaje się, że z reguły nabycie praw w sytuacji opisanej przez organizacje nie jest dla nie niezbędne – nie chodzi wszak o zdjęcia do kampanii reklamowej produktu, gdzie oczywiście zamawiający chce mieć zdjęcia absolutnie na własność.

Pamiętajmy, że każde porozumienie wymaga spisania. W przypadku licencji wyłącznej i nabycia praw autorskich umowa ustna będzie nieważna! W przypadku licencji niewyłącznej zaleca się zawarcie pisemnej umowy, dla uniknięcia roszczeń w przyszłości czy jakichkolwiek nieporozumień, jakkolwiek w tym wypadku umowa ustna, czy ustalenia poczynione za pośrednictwem poczty elektronicznej lub faxu, będą ważne.

Samo przejście praw do zdjęć na organizację może się odbyć odpłatnie – poprzez zakup praw/licencji  lub nieodpłatnie, poprzez ich podarowanie przez autora (fotografa).

W przypadku darowizny (nieodpłatne podarowanie) należy przeanalizować kwestie podatkowe. Wartość darowizny będzie zapewne znikoma i trzeba też pamiętać o zwolnieniu podatkowym w przypadku przeznaczenia przez organizację darowizny na cele naukowe, oświatowe, społeczne, ochrony zdrowia, oświatowe itd. Prawdopodobnie, zatem otrzymana darowizna nie pociągnie za sobą obowiązku podatkowego.

Jeśli fotograf daje nam zgodę nieodpłatną, to wystarczy jego jednostronne oświadczenie skierowane do organizacji, zawierające następujące informacje:

Tyle wystarczy. To teoretycznie jest umowa darowizny, więc powinny być podpisy obu stron, ale w praktyce nawet taki dokument chroni interesy fundacji lub stowarzyszenia, a ewentualne ryzyko podatkowe jest prawie zerowe.

W przypadku filmu musimy przeanalizować kwestie prawne tak, jak w opisanym powyżej przypadku fotografii, jednak może tu chodzić o więcej zaangażowanych osób, to jest większą grupę podmiotów uprawionych autorsko.

„Prawdziwy” film składa się m.in. ze scenariusza, reżyserii, zdjęć oraz gry aktorów. Ma też producenta, czyli osobę, która sfinansowała produkcję filmu. W praktyce „zakup” filmu następuje poprzez umowę z producentem, z reguły on ma prawo rozporządzania pozostałymi warstwami filmu, jak scenariusz / dialogi, gra aktorska, prawa operatora, reżysera itd.

W przypadku amatorskich filmów z reguły będziemy mieć do czynienia z jedną osobą, która wymyśla film (scenariusz), kręci sceny (zdjęcia), ewentualnie wpływa na osoby występujące oraz montuje film (reżyseria). Zatem tak, jak w przypadku fotografa, umowę licencji / umowę nabycia praw lub „zezwolenie” trzeba sporządzić z jedną osobą. Trzeba jednak w przypadku filmu zawsze zastanowić się, czy nie jest to „poważniejsza” produkcja, z większą ilością zaangażowanych z nią osób, w której mamy, np. scenarzystę, operatora itd. Jeśli tak jest, to najbezpieczniej będzie zawrzeć stosowne umowy ze wszystkimi osobami (lub otrzymać od nich zezwolenia, o treści analogicznej, jak w przypadku zdjęć).

Podstawa prawna:

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)
• Ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)