Publicystyka - ngo.pl

Prace nad nowym Programem Fundusz Inicjatyw Obywatelskich trwały już od dawna. Początkowo toczyły się w dwóch ośrodkach: w Kancelarii Prezydenta RP i w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Wysiłki udało się jednak połączyć, program był szeroko konsultowany ze środowiskiem organizacji pozarządowych i w jego ostatecznej wersji uwzględniono wiele uwag zgłaszanych przez trzeci sektor. Chociaż nie wszystkie.

Nie udało się wywalczyć zwiększenia budżetu przeznaczonego na FIO. Organizacje postulowały, aby wynosił on 120 mln zł na rok, jednak ostatecznie stanęło na 60 mln zł rocznie. Obradująca 17 grudnia 2013 roku Rada Działalności Pożytku Publicznego przyjęła w sprawie nowego FIO uchwałę, w której napisano m.in.: „Rada podtrzymuje stanowisko, iż alokacja na Program powinna być wyższa i oczekuje, że w przypadku korzystnych zmian w polityce finansowej państwa dokonana zostanie w trakcie realizacji Programu stosowna korekta finansowa”. Nowe FIO realizowane będzie z krajowych środków publicznych pochodzących z budżetu państwa (rezerwy celowej).

Nadal także nie jest rozstrzygnięta kwestia ustawowego umocowania Funduszu, chociaż w samym Programie wspomina się tę propozycję jako „godny rozważenia postulat”.

Przyjęty przez rząd pod koniec listopada Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 – 2020 jest kontynuacją poprzednich „edycji” tego Programu, aczkolwiek różniącym się od nich kilkoma istotnymi szczegółami.

Za kluczowy problem trzeciego sektora, w którego rozwiązaniu mają pomóc pieniądze z FIO uznano niedostateczne zaangażowanie obywateli i organizacji pozarządowych w życie publiczne: „Zbyt mało Polaków angażuje się w podejmowane indywidualnie lub grupowo działania na rzecz społeczności lokalnych, w których funkcjonują. Odnosi się to do szeregu sfer życia publicznego, w tym podejmowania decyzji i kształtowania polityk publicznych czy realizowania różnorodnych zadań publicznych”. Przyczyn tego upatruje się m.in. w: niskich kompetencjach społecznych, niskiej świadomości znaczenia aktywności społecznej oraz niskim potencjale samych organizacji do mobilizowania zasobów.

Stąd najwięcej pieniędzy (30 mln zł) przeznaczono na priorytet drugi – Aktywne społeczeństwo, za cel stawiając sobie aktywizację obywateli w sprawach wspólnotowych, rozwijanie wolontariatu, poprawę zdolności organizacji pozarządowych do mobilizowania zasobów, aktywizację współpracy wspólnot lokalnych i instytucji publicznych, wspieranie aktywnych form integracji społecznej, rozwój przedsiębiorczości społecznej, tworzenie warunków rozwoju bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego.

W nowym FIO będzie także miejsce na projekty eksperymentalne.

Dużo nowości w tej edycji Programu dotyczy zarządzania nim. Relizacja poszczególnych etapów FIO może zostać powierzona Instytucji Wdrażającej (IW): instytucji publicznej lub prywatnej. IW może być odpowiedzielana m.in. za przyjmowanie wniosków aplikacyjnych, wybór projektów do współfinansowania, podpisywanie umów, monitorowanie realizacji poszczególnych projektów, weryfikację wykorzystania środków przez beneficjentów, (w tym kontroli na miejscu). O tym w jaki sposób i na jakiej zasadzie będzie wybierana IW zadecyduje Komitet Sterująco-Monitorujący (KSM).

Jest to kolejna nowość. KSM powołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. W skład tego Komitetu wchodzą w połowie przedstawiciele administracji publicznej (rządowej i samorządowej) oraz przedstawiciele organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego wskazani przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (na podstawie rekomendacji Rady Działalności Pożytku Publicznego) oraz przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP. Przewodniczącym Komitetu będzie przedstawiciel ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. KSM ma czuwać nad efektywnością i jakością wdrażania Programu FIO. Oprócz określenia zasad wyboru IW, ma wiele innych ważnych zadań władczych i monitorujących, w tym także określanie zasad i warunków uzyskiwania dotacji, czyli akceptacja Regulaminu konkursu.

I tutaj zaczynają się kłopoty. Nowy Program FIO został przyjęty dość późno. Aby można było ogłosić konkursy na początku 2014 roku, trzeba jak najszybciej przyjąć Regulamin konkursu oraz wybrać Instytucję Wdrażającą. Są to zadania Komitetu Sterująco-Monitorującego, przede wszystkim więc Minister Pracy i Polityki Społecznej powinien wyłonić członków tego gremium, m.in. z rekomendacji Rady Działalności Pożytku Publicznego. Był to jeden z punktów prac podczas grudniowego posiedzenia Rady.

Członkowie Rady uznali, że wyłanianie kandydatów do Komitetu, który został wyposażony w dość szerokie komepetencje i ma pracować przez siedem lat, musi przebiegać w sposób przejrzysty i zapewnić reprezentatywność wyboru. Opracowanie takiego procesu wymaga czasu, co mogłoby w efekcie spowodować opóźnienie w ogłoszeniu konkursów. Zaproponowano zatem rozwiązanie doraźne.

Minister Pracy i Polityki Społecznej powoła tymczasowy Komitet Sterująco-Monitorujący, w skład którego wejdą m.in. obecni członkowie RDPP. Komitet ten będzie miał za zadanie przygotować do marca 2014 roku dokumenty potrzebne do pełnego uruchomienia Programu FIO, czyli zaakceptuje regulamin, opracuje zasady wyboru Instytucji Wdrażającej oraz przygotuje procedurę wyboru członków rekomendowanych przez RDPP do właściwego Komitetu Sterująco-Monitorującego. Ponad to – z tych samych względów – zapropnowano, aby w 2014 roku funkcja Instytucji Wdrażającej powierzona została Departamentowi Pożytku Publicznego MPiPS.

Do tymczasowego Komitetu Sterująco-Monitorującego rekomendowani zostali: ze strony organizacji pozarządowych – Krzysztof Balon (współprzewodniczący RDPP), Cezary Miżejewski (przewodniczący Zespołu ds. Programów i Funduszy), Jakub Wyngański (przewodniczący Zespołu ds. Dialogu i Współpracy); ze strony sektora publicznego: minister Jarosław Duda (współprzewodniczący RDPP) oraz dwie osoby, które zostaną przez niego wskazane do końca roku; ze strony Kancelarii Prezydenta: Henryk Wujec.

Prace tymczasowego Komitetu Sterująco-Monitorującego i Departamentu Pożytku Publicznego mają doprowadzić do tego, aby już w lutym ogłosić pierwsze konkursy z FIO 2014.

Podczas posiedzenia Rada Działalności Pożytku Publicznego zajmowała się także m.in.:

• sprawą wyborów przedstawicieli organizacji pozarządowych do komitetów monitorujących programy operacyjne 2014-2020;
• projektem założeń Długofalowej Polityki Senioralnej na lata 2014-2020;
• stanem prac nad programem współpracy MPiPS z organizacjami pozarządowymi na lata 2015-2017;
• projektem ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw;
• Programem Operacyjnym Pomocy Najbardziej Potrzebującym;
• Programem Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój (POWER);
• zgłoszonym przez Fundację Akademia Iuris problemem związanym z projektowanym ograniczeniem możliwości świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej przez organizacje pozarządowe.