Publicystyka - ngo.pl

Podstawy prawne

Wśród decyzji i dokumentów, które przyczyniły się do otwarcia nowej ścieżki dyskusji o integracji w UE warto wymienić przynajmniej kilka. W pierwszej kolejności w programie haskim, który miał przyczynić się do wzmocnienia wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE, uznano, że integracja obywateli państw trzecich stanowi kluczową strategię polityczną służącą umocnieniu wolności w UE w latach 2005-2009. W traktacie reformującym przyjętym w Lizbonie w 2007 r. (traktat lizboński) również przyznano, że opracowanie wspólnej polityki europejskiej w zakresie integracji imigrantów ma kluczowe znacznie dla UE. Unia Europejska będzie (w wypadku przyjęcia traktatu) po raz pierwszy dysponować podstawą prawną (art. 63a ust. 4 i nowy art. 79 ust. 4) do opracowywania wspólnych środków legislacyjnych oraz wspierania działań państw członkowskich w zakresie integracji obywateli państw trzecich. Ponadto, w komunikacie z września 2005 r. „Ramy integracji obywateli państw trzecich w Unii Europejskiej” Komisja Europejska przedstawiła praktyczne środki, których celem jest wzmocnienie procesu wdrażania wspólnych zasad zarówno na szczeblu krajowym, jak i UE. Wspólne podstawowe zasady stanowią podejście do europejskiej koncepcji integracji obywateli państw trzecich w oparciu o cel „zaangażowania obywatelskiego”, który polega na „stopniowym zrównywaniu imigrantów z resztą społeczeństwa, pod względem praw i obowiązków, jak również w zakresie dostępu do towarów, usług i instrumentów udziału w życiu obywatelskim, na zasadach równości szans i równego traktowania”.

Komisja uznała również potrzebę zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron w celu zapewnienia powodzenia integracji i urzeczywistnienia spójnego podejścia wewnątrz UE. W tym celu, wraz z siecią krajowych punktów kontaktowych, zaproponowano szereg inicjatyw, w tym utworzenie strony internetowej, wydawanie podręczników, roczne sprawozdania na temat imigracji i integracji oraz powołanie wspomnianego wyżej Europejskiego Forum Integracji. Kwietniowa konferencja była zatem realizacją, we współpracy Komisji Europejskiej i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, tej inicjatywy, finansowanej ze środków asygnowanych przez instytucje UE.

 

Cele Forum

Celem powstałego Forum jest przede wszystkim umożliwienie przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego przedstawiania swoich opinii i uwag w sprawach związanych z integracją. Forum ma zatem stanowić dodatkowe źródło informacji na temat problemów związanych z imigrantami, ich przyjmowaniem i integracją. W komunikacie dotyczącym wspólnej agendy na rzecz integracji Komisja stwierdziła, że głównym zadaniem Forum mogłyby być „konsultacje, wymiana wiedzy specjalistycznej oraz przygotowywanie zaleceń”.

Forum w żadnym razie nie ma jednak być jedyną platformą dyskusji ani reprezentacją organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ale ze względu na szerokie spektrum członków może ułatwiać wymianę poglądów na temat działań i inicjatyw podejmowanych przez Unię Europejską w zakresie integracji oraz zapewniać organizacjom pozarządowym miejsce i możliwość dyskusji z przedstawicielami różnych unijnych instytucji.

 

Członkowie Forum

Zakłada się, że uczestnikami Forum, w liczbie nie przekraczającej 100, powinny być w pierwszej kolejności europejskie organizacje parasolowe, mające członków w różnych państwach członkowskich, przedstawiciele ciał konsultacyjnych i platform utworzonych na szczeblu narodowym, a także reprezentanci krajowych punktów kontaktowych ds. integracji. Do dyskusji na tematy szczegółowe mogą być także zapaszani naukowcy, przedstawiciele europejskich sieci władz lokalnych czy inne osoby, zajmujące się problematyką integracji. Niezwykle ważne jest, by Forum w swoich działaniach stosowało podejście europejskie, opierając się na krajowych doświadczeniach i praktykach, z tego względu wśród członków Forum znaleźć się powinni tak przedstawiciele organizacji funkcjonujących na szczeblu unijnym, jak i krajowym. Równie ważne jest jednak zachęcanie organizacji imigrantów, które w większości mają zasięg krajowy i nie tworzą sieci w Europie, do angażowania się w Europejskie Forum Integracji; fora, platformy, rady w państwach członkowskich powinny w tym celu wyznaczyć delegatów z najbardziej reprezentatywnych organizacji imigrantów.

Informacje

Informacje na temat działalności Forum, ale także innych zagadanień dotyczących integracji będą publikowane na specjalnie w tym celu utworzonej przez Komisję Europejską stronie internetowej www.integration.eu. Ta strona ma także umożliwiać wymianę doświadczeń dotyczących tak polityk unijnych, jak ich praktycznego wymiaru nie tylko samym członkom Forum, ale także wszystkim zainteresowanym, w tym decydentom w poszczególnych krajach. Intencją stworzenia strony jest zapewnienie dostępu do różnego rodzaju dokumentów, raportów, dobrych praktyk, informacji o sytuacji w poszczególnych krajach,  informacji na temat źródeł finansowania tego rodzaju inicjatyw i możliwych partnerach.

Pierwsze spotkanie

W czasie pierwszego spotkania Forum – co naturalne – wiele miejsca poświęcono dyskusjom dotyczącym kwestii proceduralnych, technicznych i porządkujących przyszłe prace. Ustalono między innymi, że Forum spotykać się będzie w pełnym składzie 2 razy w roku a szczegółowy program pracy zostanie przygotowany niebawem przez Prezydium Forum, przy uwzględnieniu programów instytucji UE i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Doszło także do oficjalnego otwarcia wspomnianej wyżej strony internetowej przez wice-przewodniczącego Komisji Europejskiej Jacques’a Barrota.

Ponadto przedstawiciele różnych instytucji i organizacji (np. European Network Against Racism ENAR, Social Platform, Heinrich Boll Stiftung) mieli okazję zaprezentować swoje punkty widzenia na rolę Forum, jego możliwe formy działania i ewentualny wpływ na decyzje podejmowane na szczeblu unijnym. Więcej miejsca na dyskusję pozostałych uczestników Forum przewidziano w czasie czterech warsztatów. Tutaj dopiero ujawniły się liczne problemy, rozbieżności i wątpliwości związane z tematyką integracji.

Definicja integracji i inne pytania

Po pierwsze okazało się, że według uczestników wciąż istnieje konieczność uzgodnienia tego, co w istocie nazywamy integracją. Ten punkt widzenia był szczególnie wyraźny wśród samych przedstawicieli imigrantów. Co podlega integracji – jaki zakres kultury czy tradycji i kto decyduje – np. na poziomie kraju kiedy możemy mówić o tym, że dana osoba jest już zintegrowana. To zagadnienie – z natury swojej wykraczające poza ramy jednego spotkania – nie znalazło jednoznacznego rozstrzygnięcia, ale jego zasygnalizowanie stało się istotnym przyczynkiem do refleksji wielu uczestników.

Po drugie pojawił się problem samego podejścia do imigracji i imigrantów. Wielu uczestników podkreślało, że imigranci nie są problemem państw członkowskich, ale raczej wyzwaniem dla nich i całej UE. Zwracano także uwagę, na fakt, że imigracja jest procesem, który ma także pozytywne aspekty i warto widzieć go także w tych kategoriach. Jest to tym ważniejsze, że podnoszono także kwestię istnienia negatywnego wizerunku imigrantów jako tych, którzy odbierają pracę obywatelom europejskim. Sygnalizowano także przykłady kiedy to władze lokalne obawiają się nadmiernego promowania integracji imigrantów, gdyż może to przyczynić się do utraty głosów wyborców zaniepokojonych m.in. ograniczeniem miejsc pracy dostępnymi dla nich.

Po trzecie akcentowano konieczność połączenia dyskusji i działań na rzecz integracji z prawami człowieka i prawami podstawowymi. Tu jednak bardzo wyraźnie podkreślano, że nie chodzi o gwarantowanie specjalnych praw dla imigrantów, ale o zapewnienie, że mogą korzystać z tych samych tak praw, jak i obowiązków, co pozostali obywatele UE. W tym kontekście zwracano uwagę na fakt, że póki co UE jako całość – twierdząc, że ma jedne z najwyższych standardów - nie oferuje ciągle imigrantom godnych warunków do życia. Obecny kryzys finansowy ma poważne konsekwencje dla imigrantów, którzy są zwykle pierwszymi jego ofiarami na rynku pracy i to im najtrudniej jest znowu na tym rynku znaleźć zatrudnienie.

Po czwarte zwrócono uwagę na fakt ciągle małej liczby aktorów europejskiego społeczeństwa obywatelskiego aktywnych w tym obszarze i – co istotniejsze - organizacji samych imigrantów. Ponieważ nie ma – jak stwierdzono – żadnej europejskiej sieci organizacji imigrantów, tym istotniejszy staje się udział w tego rodzaju forach np. stowarzyszeń działających na szczeblu krajowym czy regionalnym. W tej kwestii istotną rolą zostają obarczone państwa członkowskie, które jako jedyne mogą próbować wskazać najbardziej reprezentatywne organizacje oraz wspierać ich większą aktywność w procesie konsultacji i w różnych ciałach konsultacyjnych, także na poziomie krajowym.

Po piąte pojawił się problem dostępu do finansowania. Zwracano uwagę, że generalnie organizacje działające na rzecz integracji mają kłopoty z pozyskaniem środków na swoją aktywność, a problem ten w odniesieniu do organizacji zakładanych przez imigrantów jest jeszcze bardziej wyraźny. Próg 20% wkładu własnego jest ogromnym dla nich w wielu wypadkach wyzwaniem nie do pokonania.

Po szóste w kontekście nowego składu Parlamentu Europejskiego podkreślano konieczność sformułowania zaleceń dla przyszłych parlamentarzystów, zgodnie z którymi mogliby aktywniej zająć się kwestią integracji.

Polski zabrakło

Z polskiej perspektywy przykrym aspektem Forum był brak przedstawiciela Polski wśród uczestników. O ile organizacje zajmujące się tą problematyką mogły o fakcie tworzenia tego ciała jeszcze nie wiedzieć, to brak jakiegokolwiek przedstawiciela administracji publicznej wyjaśnić trudniej. Następne spotkanie Forum planowane jest na przełom listopada i grudnia, więc jest jeszcze trochę czasu, żeby sprawą się zainteresować i o ile będzie to możliwe, włączyć się w prowadzone prace.

20-21 kwietnia, Bruksela