Publicystyka - ngo.pl

Komisja Europejska przyjęła dziś plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby. Jest on istotnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu i głównym tematem tegorocznego Zielonego Tygodnia.

Przedstawiono w nim całościową wizję, zgodnie z którą do 2050 r. zanieczyszczenia na świecie zostaną ograniczone do poziomów, które nie będą już szkodliwe dla zdrowia ludzi i naturalnych ekosystemów. Opisano w nim także kroki, jakie należy podjąć, aby ten cel osiągnąć. W planie tym połączono wszystkie strategie polityczne UE, które są istotne w kontekście zwalczania zanieczyszczeń i zapobiegania im, ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie do tego celu rozwiązań cyfrowych. Plan przewiduje przegląd odpowiednich przepisów UE w celu zidentyfikowania ewentualnych luk w unijnym prawodawstwie oraz dziedzin, w których spełnienie obowiązków prawnych wymaga poprawy wdrażania przepisów.

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans powiedział: „Zielony ład ma na celu zapewnienie wszystkim mieszkańcom naszej planety dobrego stanu środowiska. Aby zapewnić nietoksyczne środowisko naszej planecie i jej mieszkańcom, musimy podjąć natychmiastowe działania. Plan ten pomoże nam w organizowaniu pracy. Już teraz nowe zielone technologie mogą przyczynić się do ograniczenia zanieczyszczeń i stworzyć nowe możliwości biznesowe. Wysiłki Europy na rzecz odbudowy czystszej, bardziej sprawiedliwej i bardziej zrównoważonej gospodarki muszą również przyczynić się do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń”.

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius stwierdził: „Zanieczyszczenie środowiska jest szkodliwe dla zdrowia i ma szczególnie negatywny wpływ na grupy wrażliwe i znajdujące się w trudnej sytuacji społecznej. Jest także jedną z głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej. Argumenty przemawiające za tym, że UE powinna odgrywać wiodącą rolę w globalnej walce z zanieczyszczeniami, są bardzo mocne. Dzięki planowi działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń stworzymy zdrowe środowisko życia dla mieszkańców Europy, przyczynimy się do trwałej odnowy gospodarczej i pobudzimy przejście na czystą, neutralną dla klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym”.

Aby umożliwić UE osiągnięcie do 2050 r. celu, jakim jest zdrowa planeta dla zdrowych ludzi, w planie działania określono najważniejsze cele w zakresie ograniczenia – do 2030 r. – zanieczyszczeń u źródła (w porównaniu ze stanem obecnym). Celem jest:

• poprawienie jakości powietrza, aby zredukować liczbę przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55 proc.
• poprawienie jakości wody poprzez ograniczenie ilości zanieczyszczeń, odpadów z tworzyw sztucznych w morzu (o 50 proc.) i uwalnianych do środowiska mikrodrobin plastiku (o 30 proc.)
• poprawienie jakości gleby poprzez ograniczenie utraty składników pokarmowych i stosowania pestycydów chemicznych o 50 proc.
• ograniczenie o 25 % powierzchni ekosystemów UE, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej
• zmniejszenie o 30 proc. odsetka osób stale narażonych na hałas komunikacyjny oraz
• znaczne ograniczenie wytwarzania odpadów ogółem i zredukowanie o 50 proc. resztkowych odpadów komunalnych.

Ponadto w planie przedstawiono szereg inicjatyw przewodnich, np.:

• lepsze dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia
• przegląd norm jakości wody, m. in. w rzekach i morzach UE
• ograniczenie zanieczyszczenia gleby i usprawnienie rekultywacji gleby
• przegląd większości unijnych przepisów dotyczących odpadów w celu dostosowania ich do zasad czystej gospodarki o obiegu zamkniętym
• dążenie do wdrożenia zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń z produkcji i konsumpcji
• przedstawienie tablicy wyników regionów UE w zakresie wydajności ekologicznej w celu promowania zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń we wszystkich regionach
• ograniczenie nierówności w zakresie zdrowia spowodowanych faktem, że szkodliwe skutki dla zdrowia w nieproporcjonalnie dużym stopniu dotyczą osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji
• zmniejszenie śladu zanieczyszczeniowego, jaki pozostawia UE poza swoimi granicami, poprzez ograniczenie wywozu szkodliwych i toksycznych produktów i odpadów do państw trzecich
• uruchomienie żywych laboratoriów rozwijających ekologiczne rozwiązania cyfrowe i inteligentne rozwiązania na rzecz zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
• skonsolidowanie unijnych ośrodków wiedzy na temat zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń oraz zgromadzenie zainteresowanych stron w ramach platformy zainteresowanych stron w dziedzinie zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
• skuteczniejsze egzekwowanie zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń wraz z organami ds. ochrony środowiska i innymi władzami.

W przyjętej w zeszłym roku strategii UE w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności i w planie działania zaproponowano konkretne kroki służące realizacji strategii UE „zero zanieczyszczeń” na rzecz nietoksycznego środowiska. Podejście to jest zgodne z celami UE w zakresie neutralności klimatycznej, zdrowia, różnorodności biologicznej i efektywnego gospodarowania zasobami oraz opiera się na inicjatywach w dziedzinie energii, przemysłu, mobilności, żywności gospodarki o obiegu zamkniętymi i rolnictwa.

Tegoroczny Zielony Tydzień, największa doroczna impreza poświęcona polityce w dziedzinie ochrony środowiska, która odbędzie się w dniach 1–4 czerwca, umożliwi obywatelom w całej UE wszechstronną dyskusję na temat strategii „zero zanieczyszczeń” na głównej konferencji w Brukseli, w internecie i podczas ponad 600 imprez partnerskich.

Zanieczyszczenia są najważniejszą środowiskową przyczyną wielu chorób psychicznych i fizycznych oraz przedwczesnych zgonów, zwłaszcza wśród dzieci, osób cierpiących na niektóre schorzenia i osób starszych. Osoby zamieszkujące słabiej rozwinięte obszary są często narażone na sąsiedztwo terenów zanieczyszczonych lub bardzo wysokie natężenie ruchu. Nietoksyczne środowisko ma również kluczowe znaczenie dla ochrony bioróżnorodności i ekosystemów, ponieważ zanieczyszczenie jest jedną z głównych przyczyn utraty bioróżnorodności. Utrata bioróżnorodności ogranicza zdolność ekosystemów do świadczenia usług, takich jak sekwestracja dwutlenku węgla oraz usuwanie zanieczyszczeń z powietrza i wody.

Jak wynika z opublikowanego niedawno sprawozdania EEA dotyczącego zdrowia i środowiska, w UE co roku ponad 400 tys. przedwczesnych zgonów (w tym z powodu nowotworów) jest związanych z zanieczyszczeniem powietrza, a 48 tys. przypadków choroby niedokrwiennej serca oraz 6,5 mln przypadków przewlekłych zaburzeń snu jest związanych z hałasem (przy czym nie są to jedyne choroby, jakie można przypisać obu tym czynnikom).

UE wyznaczyła już wiele celów związanych z zanieczyszczeniami. Obowiązujące prawodawstwo dotyczące powietrza, wody, mórz i hałasu określa cele w zakresie jakości środowiska; wieloma przepisami objęto również źródła zanieczyszczeń. Ponadto Komisja ogłosiła w strategii „od pola do stołu” kilka nadrzędnych celów w zakresie ograniczenia strat składników pokarmowych i pestycydów, aby pomóc w osiągnięciu celów UE w zakresie bioróżnorodności.