23 sierpnia 2011 r. obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Uroczystości, organizowane w Warszawie przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Instytut Pamięci Narodowej, odbędą się w Muzeum Powstania Warszawskiego, a patronat nad nimi objęła polska Prezydencja.
Obchody pierwszego Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych zainaugurowano już 22 sierpnia 2011 r. Uczestniczył w nich Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek.
We wtorek, 23 sierpnia w Muzeum Powstania Warszawskiego odbędzie się konferencja, w ktorej udział bierze kilkunastu ministrów sprawiedliwości państw Unii Europejskiej, a także przedstawiciele europejskich instytucji zajmujących się rozliczaniem z totalitarną przeszłością.
Konferencja, organizowana na zaproszenie polskiego ministra sprawiedliwości Krzysztofa Kwiatkowskiego, ma być wyrazem potępienia przez Unię Europejską zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych przez reżimy totalitarne oraz znakiem poszanowania dla ofiar tych zbrodni, a także platformą wymiany doświadczeń. Zaproszeni goście będą dyskutować trudne tematy - rozliczanie reżimów totalitarnych, problem rehabilitacji ofiar, skuteczna edukacja historyczna. Po zakończeniu paneli dyskusyjnych uczestnicy wspólnie złożą wieńce w najważniejszych miejscach Warszawy upamiętniających tragedię ofiar reżimów.
Organizowane po raz pierwszy obchody Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych są wynikiem wieloletnich inicjatyw Unii Europejskiej podejmowanych w celu odpowiedniego upamiętnienia pamięci ofiar reżimów. Pierwszym etapem tego procesu była przyjęta we wrześniu 2008 r. deklaracja Parlamentu Europejskiego w sprawie ogłoszenia dnia 23 sierpnia (rocznica podpisania paktu Ribbentrop–Mołotow) Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, którego celem będzie upamiętnienie ofiar masowych deportacji i eksterminacji, a jednocześnie ściślejsze zakorzenienie demokracji oraz wzmocnienie pokoju i stabilizacji.
W kolejnym dokumencie – rezolucji z kwietnia 2009 r. – PE potępił zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez reżimy totalitarne i autorytarne, wyraził poszanowanie dla ofiar tych zbrodni, a także żal, że dostęp do dokumentów archiwalnych z tego okresu jest wciąż ograniczony. Wezwał również Komisję Europejską i państwa członkowskie do podejmowania działań edukacyjnych, a także do ustanowienia Platformy Pamięci Europejskiej i Sumienia.
W 2010 r. Komisja Europejska przyjęła raport "Pamięć o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie”, a rok później ministrowie sprawiedliwości UE przyjęli konkluzje w sprawie upamiętnienia ofiar zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne, w których ostateczne ustalono kształt obchodów.
Źródło: Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce
