Obecnie na każde 100 aktywnych zawodowo Europejczyków przypada 40 emerytów. Do 2050 roku liczba ta ma wzrosnąć do 70 osób. Zwiększenie aktywności osób starszych, w tym ich zatrudnienia, jest więc jednym z priorytetów oraz unijnych wyzwań na najbliższe lata. Jest też wiodącym tematem, który podejmuje UE w tym roku.
Niski poziom zatrudnienia pracowników w starszym wieku ma dla państw członkowskich UE wiele negatywnych konsekwencji, takich jak niewykorzystanie potencjału ludzkiego i trudności w utrzymaniu coraz starszego społeczeństwa.
Potrzeba zmian jest ewidentna i jasno sprecyzowana w unijnej strategii „Europa 2020”. Aktualna sytuacja ekonomiczna i demograficzna w Europie sprawia, że ta potrzeba staje się coraz bardziej pilna. Bieżący rok ogłoszony został zresztą Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Dlatego warto przyjrzeć się jak kształtują się dane dotyczące europejskiego rynku pracy
Europracownicy się starzeją
Według najnowszych danych Eurostatu w 2010 roku stopa zatrudnienia osób w wieku 55-64 wynosiła 46,3%, przy ogólnej stopie zatrudnienia 64,2%. Chociaż oznacza to znaczny wzrost w porównaniu z 36,9% na początku stulecia, to jednak nie została jak dotąd osiągnięta stopa docelowa 50%, którą wyznaczono w Sztokholmie w 2001 r.
Zauważalne są jednak istotne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami: od 30,2% na Malcie do 70,5% w Szwecji (na chwilę obecną stopę docelową osiągnęło 9 państw członkowskich), jak również ze względu na płeć: stopa zatrudnienia wśród starszych kobiet w UE wynosi zaledwie 38,6%, przy 54,6% wśród starszych mężczyzn.
Według danych GUS w 2009 i 2010 roku osoby po 50 roku życia stanowiły w Polsce 40% siły roboczej. Jednocześnie Polska miała najniższą w EU (z wyjątkiem Malty) stopę aktywności zawodowej, która w 2010 r. wynosiła ok. 32% i była wyjątkowo niska w przypadku kobiet (24,4%). Jak wskazują autorzy raportu „Wpływ kryzysu na sytuację starszych pracowników: wyzwania i podejmowane działania publicznych służb zatrudnienia” w dużej mierze jest to efektem polityki prowadzonej przez państwo.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat, instytucje UE i rządy poszczególnych państw podejmowały próby
zwiększenia zatrudnienia osób starszych poprzez polityki promujące wydłużenie okresu aktywności zawodowej, przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek w miejscu pracy oraz stworzenie atrakcyjniejszych możliwości zatrudnienia i polepszenie warunków pracy dla rosnącej liczby pracowników w starszym wieku.
Europa ma jednak nadal znacznie niższą stopę zatrudnienia starszych pracowników niż główne gospodarki konkurencyjne w pozostałych częściach globu. Zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i Japonii, ponad 6 na 10 osób w wieku od 55 do 64 lat jest wciąż aktywnych zawodowo.
Starsi pracownicy w kryzysie
Recesja ekonomiczna wprowadziła zamęt na rynkach pracy w całej Europie, ale wydaje się, że jej wpływ na pracowników w starszym wieku był znacznie mniejszy. Stopa zatrudnienia osób w przedziale wiekowym 55-64 w UE nie przestawała rosnąć w okresie kryzysu (2008-2010), choć wzrost ten był powolny, podczas gdy ten sam współczynnik dla osób z młodszych grup wiekowych spadł.
U podłoża tej sytuacji leży jednak paradoks stanowiący poważny problem dla decydentów politycznych. Wprawdzie stopa zatrudnienia starszych pracowników notuje stabilny wzrost, osoby, które tracą pracą, mają coraz więcej trudności ze znalezieniem nowego zatrudnienia. Pozbawione pracy osoby w starszym wieku są zagrożone większym ryzykiem długotrwałego braku zatrudnienia niż pozostałe grupy wiekowe.
Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej
Źródło: Redakcja Portalu Bezrobocie.org.pl
