Publicystyka - ngo.pl

Co jest najważniejsze dla ekonomii społecznej?

• rozwój usług społecznych na rynkach lokalnych
• rozszerzenie stosowania klauzul społecznych
• rozszerzenie interwencji publicznych
• tworzenie sprzyjającego otoczenia prawnego
• zmiany w postawach
• zmiany wizerunku ekonomii społecznej
• rozwój współpracy podmiotów ekonomii społecznej z samorządem
• rozwój współpracy wewnątrz sektora.

Inne istotne założenie członków izby mówi, że choć zmiany postaw wobec sektora są kluczowe dla jego rozwoju, to jednak są trudne do sterowania i bardzo czasochłonne. W związku z tym izba w dalszych pracach nie zajmowała się tymi dwoma aspektami – prawnym i świadomościowym. Pozostałe czynniki zostały zgrupowane w trzy możliwe scenariusze rozwoju przedsiębiorczości społecznej w Polsce.

Lokalnie i społecznie

Pierwszy scenariusz został nazwany „Lokalnie i społecznie”. Zakłada on przede wszystkim oparcie na działaniach zakorzenionych w społeczności lokalnej i nastawienie na lokalny rynek.

Aby scenariusz ten został zrealizowany musi nastąpić rozwój usług na rynku lokalnym, popularyzacja mechanizmu klauzul społecznych, rozwój interwencji publicznych i współpracy z samorządem. Ważne jest też, aby powstawało jak najwięcej przedsiębiorstw nastawionych na realizację celów społecznych i wykorzystanie potencjału społeczności lokalnej.

Autorzy dokumentu zauważają, że lokalność ekonomii społecznej nie dotyczy jedynie obszaru działania, ale również źródeł finansowania. Z tego wynika, że do rozwoju przedsiębiorczości społecznej według scenariusza „Lokalnie i społecznie” niezbędne jest rozbudzenie lokalnego popytu na usługi PES. Kluczowe znaczenie ma tu postawa władz lokalnych, które mogą być bardzo ważnym klientem PES i przez to gwarantem ich rozwoju.

Ekonomia na miarę

Drugi scenariusz, nazwany „Ekonomia na miarę” zakłada oparcie na usługach i produktach odpowiadających potrzebom nabywców i możliwościom usługodawców oraz wytwórców.

Czynniki odpowiadające za powodzenie tego scenariusza to zmiany wizerunku ekonomii społecznej, samoświadomość przedsiębiorstw ekonomii społecznej, większa specjalizacja PESów w określonych produktach i usługach oraz wzmocnienie konkurencyjności.

W tym scenariuszu autorzy dokumentu zwracają uwagę, że kluczowe dla przyszłości ekonomii społecznej jest to, czy jej podmioty będą w stanie dostarczać usługi i towary odpowiedniej jakości.

W tym kontekście do sukcesu przedsiębiorstw społecznych z jednej strony potrzebna jest zmiana na poziomie przedsiębiorstw społecznych, z drugiej strony – w społecznym odbiorze ekonomii społecznej i jej oferty.

Razem skuteczniej

Trzeci scenariusz nazywa się „Razem skuteczniej”. Opiera się on na partnerstwie i solidarności oraz zaufaniu jako sposobie zdobywania przewag rynkowych.

Główne czynniki tego scenariusza to rozwój współpracy wewnątrz sektora, umiejętność wykorzystania przez przedsiębiorców społecznych niekomercyjnych przewag rynkowych i zasady pomocniczości do przejmowania nowych obszarów od samorządu i biznesu.

Ten scenariusz opiera się na założeniu, że w gospodarce społecznej obowiązują inne zasady funkcjonowania niż w „konwencjonalnym” biznesie. Do rozwoju gospodarki społecznej potrzebne silne wzajemne powiązania, sieci i współpraca w ramach sektora.

Taki scenariusz można zrealizować jedynie w oparciu o ilościowy rozwój sektora oraz zastąpienie konkurencji współdziałaniem.

Autorzy dokumentu zauważają, że powyżej zakreślone trzy scenariusze nie wykluczają się wzajemnie, wymagają jednak działań w stosunku do różnych grup interesariuszy.

Czego brakuje w rządowych strategiach?

Szczególnie domagali się, by ekonomii społecznej nie traktować czysto socjalnie, ale wspierać ją jako sposób rozwiązywania problemów społecznych. Większość uwag izby została odrzucona. W wyniku tego izba stawia kolejne pytania.

Społeczna a administracyjna wizja ES – sześć różnic

Po pierwsze autorzy dokumentu zastanawiają się, czy ekonomię społeczną można rozwijać dla realizacji polityk publicznych i zwracają uwagę, że czym innym jest realizowanie tych polityk, a czym innym wspieranie rozwoju silnej, niezależnej od państwa, autonomicznie formułującej swoje cele i zasady działania, opartej na oddolnej aktywności ekonomii społecznej. Tego ostatniego ich zdaniem administracja publiczna nie robi, traktując sektor dość instrumentalnie.

Po drugie pytają, czy ekonomia społeczna może rozwijać się bez redystrybucji zysku i zauważają, że w dokumentach rządowych ekonomię społeczną często sprowadza się do podmiotów, które nie mogą dystrybuować zysku, pomijając sektor spółdzielczy.

Po piąte stawiane jest pytanie, czy rządowe przekonanie, że warunki budowania ekonomii społecznej tworzone są na poziomie krajowym i regionalnym jest słuszne. Autorzy stawiają tezę, że województwo nie jest głównym partnerem dla rozwijających się przedsiębiorstw społecznych, a zapleczem i podstawą działań przedsiębiorczości społecznej jest przede wszystkim wspólnota lokalna.

I wreszcie po szóste izba zauważa, że chcąc uniknąć problemów z przeznaczaniem środków publicznych na wspieranie działalności gospodarczej, administracja finansuje nie tyle ekonomię społeczną, co system wsparcia ekonomii społecznej. To pociąga za sobą centralizację i uniformizację sektora, co - zdaniem autorów dokumentu - kłóci się z ideą ekonomii społecznej, która powinna być oddolna, różnorodna i samoorganizująca się.

Teraz samoorganizacja!

Przechodząc do wniosków członkowie izby uznają, że ani Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego, ani Długofalowa Polityka Rozwoju Ekonomii Społecznej nie spełniają wymogów strategicznych, które mogłyby w jakościowy sposób zmienić dotychczasowe podejście do ekonomii społecznej i w znaczący sposób przyczynić się do jej rozwoju w Polsce.

W związku z tym uważają oni, że rozwój ekonomii społecznej w Polsce zależeć będzie w dużym stopniu od samoorganizacji sektora społecznego, podejmowania własnych inicjatyw, które wykraczać będą poza zbyt ciasne ramy planowanych polityk publicznych.