Publicystyka - ngo.pl

Intensywna kampania na rzecz ochrony doliny Rospudy i zmiany przebiegu drogi ekspresowej Via Baltica przez obszary chronione rozpoczęła się w roku 2002. Małgorzata Górska, koordynatorka kampanii „Via Baltica” z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, odegrała w niej ważną rolę. Przyczyniła się do powstania sprawnie działającej koalicji organizacji pozarządowych, w której skład weszły między innymi Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polska Zielona Sieć i WWF Polska (inne organizacje pozarządowe wspierające akcję, to m.in.: Greenpeace Polska, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Centrum Ochrony Mokradeł, SISKOM.

Pomimo wysiłków Koalicji na forum krajowym – informowania o uwarunkowaniach prawa krajowego i prawa międzynarodowego, opiniowania dokumentów, pisania odwołań od kolejnych decyzji – kolejne rządy i władze regionalne forsowały przebieg Via Baltica szkodliwy dla środowiska. Organizacje pozarządowe zaczęły więc prezentować dowody na łamanie prawa wspólnotowego również na forum europejskim. W efekcie ich działań, w 2007 roku Komisja Europejska skierowała sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dzięki przygotowaniu petycji do Parlamentu Europejskiego w związku z zagrożeniem dla obszarów Natura 2000 sprawą ochrony Doliny Rospudy i konieczności zmiany przebiegu Via Baltica zajęli się także eurodeputowani. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego przygotowała raport w tej sprawie.

W czasie, gdy Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozważał legalność decyzji o realizacji obwodnicy Augustowa (fragmentu drogi Via Baltica) przez bagienną część Doliny Rospudy i obszar Natura 2000 w świetle prawa europejskiego, polskie sądy orzekły, że decyzje w tej sprawie naruszają prawo krajowe. Presja społeczna i naciski ze strony ekologicznych organizacji pozarządowych oraz instytucji unijnych przyniosły ostatecznie długo oczekiwane rezultaty. W marcu 2009 roku rząd polski ogłosił, że nie będzie budował drogi szybkiego ruchu Via Baltica przez Dolinę Rospudy. Pół roku później, 20 października, Rząd RP podjął decyzję o zmianie trasy całej kontrowersyjnej drogi ekspresowej w Polsce, tym samym chroniąc kluczowe ostoje przyrody przed zniszczeniem. Według przyjętych zmian Via Baltica zamiast przez Puszczę Knyszyńską, Dolinę Biebrzy i Puszczę Augustowską będzie wiodła przez Łomżę i omijała większość obszarów Natura 2000 w regionie. Zatwierdzony wariant jest zgodny z wynikami strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, której od początku kampanii domagały się organizacje pozarządowe. Dzięki działaniom Małgorzaty Górskiej i pozostałych członków Koalicji oraz wszystkich innych ludzi walczących o uratowanie Rospudy i zmianę przebiegu Via Baltica - tych, którzy marzli w zimowym obozie na trasie planowanej drogi do doliny, pisali petycje i skargi, nosili zielone wstążki - przyrodniczo cenne obszary zostały ocalone.

Nagroda Goldmanów, często nazywana „ekologicznym Noblem”, przyznawana jest corocznie sześciu osobom działającym na rzecz ochrony środowiska. Nagroda została ufundowana w roku 1990 przez Richarda i Rhodę Goldmanów. Każdy z laureatów wyłonionych przez jury otrzymuje 150 tys. dolarów. Do tej pory jedyną nagrodzoną Polką była Jadwiga Łopata, która otrzymała nagrodę w 2002 r.