Publicystyka - ngo.pl

Cennych przyrodniczo terenów nie wystarczy ogrodzić czy utworzyć na ich terenie parku narodowego lub krajobrazowego. Zanieczyszczenia środowiska nie da się przecież ograniczyć tylko do pewnego terytorium, zatrzymać na granicy obszarów chronionych, zamknąć pod kloszem tak, aby działalność człowieka nie miała na nie wpływu. Skuteczna ochrona przyrody to ochrona kompleksowa – obejmująca powietrze i redukcję zanieczyszczeń do niego trafiających, efektywną gospodarkę odpadami czy kompleksową ochronę wód. Unia Europejska zobowiązała wszystkie państwa członkowskie do skutecznej ochrony przyrody. Wiele z tych zobowiązań udało nam się wypełnić z nadwyżką (np. ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery – do 2012 roku mieliśmy ograniczyć ją o 6% w stosunku do wartości bazowych z 1988 roku, ale już w 2010 udało się osiągnąć 29% redukcji). Ma to nierozerwalny związek z coraz większymi środkami finansowymi przeznaczanymi na inwestycje prośrodowiskowe. Tylko w 2011 roku nakłady na ochronę środowiska w Polsce wyniosły około 12 mld zł, ponad połowę tych środków przeznaczono na gospodarkę ściekową i ochronę wód. Tak znaczący wzrost środków i inwestycji to jednak nie tylko zasługa wymogów unijnych.

Przypadający na lata 70. rozwój energetyki, hutnictwa, przemysłu chemicznego oraz górnictwa przyczynił się do znacznego pogorszenia stanu środowiska naturalnego m.in. w Galicji. Aby temu zapobiec w 1989 roku wydzielono z budżetu państwa środki na ochronę środowiska a do zarządzania nimi powołano Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Cztery lata później utworzono wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, finansujące ochronę środowiska w regionach. NFOŚiGW, tylko w ciągu pierwszych 20 lat funkcjonowania, na finansowanie przedsięwzięć ekologicznych przeznaczył 21,4 mld zł.

Turystyczna siła Małopolski to nie tylko stolica regionu, do której rocznie zjeżdża nawet 9 mln turystów. Tatrzański Park Narodowy w ubiegłym roku odwiedziło ponad trzy miliony amatorów górskich wędrówek. Pozostałe pięć małopolskich parków narodowych to kolejne półtora miliona turystów. Śmiało można więc powiedzieć, że jest to, poza stolicą regionu, główny kapitał turystyczny Małopolski.

Niestety małopolskie stacje monitoringu powietrza wciąż odnotowują znaczne przekroczenia stężeń dopuszczalnych pyłów, zwłaszcza zanieczyszczeń nad Krakowem czy Zakopanem. Dlatego w 2013 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie kontynuuje finansowanie programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie województwa Małopolskiego. - Dotychczas udało nam się znacznie zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza dzięki wymianie palenisk domowych na ekologiczne źródła ciepła – mówi Małgorzata Mrugała, prezes WFOŚiGW w Krakowie – Dzięki naszym dofinansowaniom zlikwidowano aż 4600 tradycyjnych palenisk domowych. To wymierna korzyść dla środowiska: o 5 462 Mg mniej SO2 i aż o 10 644 Mg mniej CO w powietrzu.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie dofinansował między innymi instalację ekologicznych pomp ciepła w Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się!” w Łagiewnikach. Będzie to główne źródło ciepła w olbrzymim kompleksie – Zdecydowaliśmy się na innowacyjne rozwiązanie, jakim są pompy ciepła głównie ze względów ekonomicznych – mówi Piotr Sionko, rzecznik prasowy Centrum Jana Pawła II w Krakowie – W ramach Centrum już dziś działają trzy budynki, powstają kolejne. Cały kompleks będzie miał powierzchnię użytkową nawet kilkudziesięciu tysięcy metrów kwadratowych. Większość z nich to ogromne, otwarte przestrzenie, które trudno ogrzać. Kaskada pomp ciepła z pionowym wymiennikiem gruntowym, zastosowana w Centrum, nie tylko ogrzewa budynki zimą, ale również klimatyzuje je latem. Dodatkowo w systemie zastosowano agregat kogeneracyjny. – Charakter kompleksu i jego patron, Jan Paweł II, zobowiązują. Zależało nam na tym, żeby dawać dobry przykład dla podobnych inwestycji nie tylko w Małopolsce, ale w całym kraju – tłumaczy Piotr Sionko – Kiedy rozpoczynaliśmy inwestycję, byliśmy jednymi z pierwszych w Polsce, którzy wykorzystali kogenerację. Kraków jest trudnym miastem, jeżeli chodzi o zanieczyszczenie powietrza. Centrum Budujemy w niezurbanizowanym zakątku Krakowa, zdarza się, że widujemy tu sarny i inne dzikie zwierzęta. Nie chcieliśmy przyczyniać się do zanieczyszczania powietrza.

Największym zagrożeniem dla jakości wód powierzchniowych, w które Polska jest wyjątkowo uboga, jest duży pobór wody do celów przemysłowych i prywatnych, a także wprowadzenie do wód powierzchniowych ścieków komunalnych i przemysłowych. W 2010 roku mieszkańcy i zakłady produkcyjne Małopolski wyprodukowały ponad 557 milionów metrów sześciennych ścieków. Taką ilością można by wypełnić jednocześnie Jezioro Czorsztyńskie, Rożnowskie i Dobczyckie. Największym zagrożeniem dla środowiska wodnego przy takich ilościach ścieków są znaczne braki w sieci kanalizacyjnej. W 2010 roku w Małopolsce osiągnęła ona zaledwie połowę długości sieci wodociągowej.

• Budowa kanalizacji w Małopolsce jest niestety sprawą kosztowną, ze względu na duże zróżnicowanie terenu i trudną logistycznie, przez znaczne rozdrobnienie własności terenów – tłumaczy Małgorzata Mrugała – Jej brak znacząco odbija się na jakości wód powierzchniowych w regionie. W 2011 roku prawie 70% zbiorników wodnych i rzek miała zły stan wody. Są wśród nich Zbiornik Czchów, Poprad, Dunajec, Łososina, Wisła, czy Wilga w Krakowie. Niestety podobnie wyglądają wyniki czystości wód dla terenów prawnie chronionych. Dlatego ponad 60% inwestycji, które dofinansowujemy, to właśnie inwestycje związane z gospodarką ściekową.

Dzięki dofinansowaniom WFOŚiGW w Krakowie w regionie wybudowano już ponad 3 202 km kanalizacji (można by nią dwa razy połączyć Kraków z Rzymem) i podłączono do niej ponad pięćdziesiąty tysięcy budynków. Planowane jest wybudowanie kolejnego tysiąca kilometrów sieci kanalizacyjnej w ramach 22 projektów samorządowych, które Fundusz dofinansuje kwotą 700 mln zł. WFOŚiGW w Krakowie jest liderem we wspieraniu samorządów gminnych w realizacji projektów pro środowiskowych w Polsce. – Finansujemy nie tylko zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej i ochrony powietrza, ale także termomodernizacje, gospodarkę odpadami, ochronę przed hałasem oraz edukację ekologiczną – mówi prezes WFOŚiGW w Krakowie - Dofinansowań ze środków krajowych udzielamy w formie pożyczek i dotacji, oraz na przykład dopłat do spłaty kredytów bankowych.

W ciągu 20 lat istnienia Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na ochronę środowiska w Małopolsce wydał 2 mld zł. Ze środków tych skorzystało ponad 1,5 mln beneficjentów. Finansowanie objęło nie tylko kanalizację czy ekologiczne źródła ciepła, ale także zakup 50 samochodów ratowniczo-gaśniczych dla jednostek Państwowej i Ochotniczej Straży Pożarnej, czy finansowanie wypoczynku dzieci i młodzieży. Dzięki WFOŚiGW na zielone szkoły wyjechało ponad 15 tys. uczniów.