Publicystyka - ngo.pl

Ta pierwsza – horyzontalna – obejmuje po prostu różne działania wspólne, współpracę na rzecz wspólnego celu. Ta druga – wertykalna – dotyczy specyficznego wycinka działań, w które angażujemy się jako obywatele – zwykle w relacji z przedstawicielami władz, czasem tylko między sobą, ale mając w zamyśle cel definiowany w odniesieniu do spraw publicznych, politycznych, obywatelskich. Taka partycypacja oznacza aktywne podejmowanie prób wpływania na kształt decyzji dotyczących życia publicznego, zabieranie głosu w sprawach publicznych, uczestniczenie w kształtujących je działaniach.

Idei partycypacji przyświeca specyficzne rozumienie demokracji i obywatelskości – nie tylko jako pewnych ram instytucjonalnych, ale modelu aktywnej współpracy członków wspólnoty (sąsiedzkiej, lokalnej, narodowej) na rzecz współtworzenia miejsca i społeczności, w których żyją, w poczuciu współodpowiedzialności za ich kształt i sposób funkcjonowania. Partycypacja nie jest więc tylko zestawem technik, za pomocą których wciela się w życie specyficznie zdefiniowany model rządzenia – jest szczególnym rozumieniem istoty demokracji i sposobem jego realizacji, gwarantującym obywatelom głos w ważnych dla nich sprawach częściej niż tylko przy okazji kolejnych wyborów. W tym także w takich kwestiach jak poddawanie władzom pomysłów na nowe kierunki rozwoju polityk publicznych, konsultowanie ich pomysłów i projektów czy aktywne sprawowanie kontroli nad poczynaniami polityków.

Co w tym kontekście oznacza magiczny przedrostek „e-”? Zaprzęgnięcie do realizacji ideałów partycypacji nowoczesnych narzędzi technologicznych – Internetu, aplikacji, narzędzi komunikacyjnych… W okrzepłych proceduralnie demokracjach termin e-partycypacja bywa często sprowadzany do „utechnologicznienia” standardowych procedur politycznych czy administracyjnych, np. możliwości składania petycji, głosowania czy załatwiania rozmaitych spraw urzędowych za pośrednictwem Internetu. Choć niewątpliwie moc technologii bardzo przydaje się w tym obszarze (o ileż przyjemniej jest załatwiać różne formalności przed ekranem komputera niż wystawać godzinami w urzędzie), to e-partycypacja to jednak coś więcej niż elektroniczny wymiar procedur – to głębsze zaangażowanie obywatelskie zapośredniczone przez nowe technologie komunikacyjne.

Narzędzia ICT pozwalają zrealizować wiele różnych celów związanych z angażowaniem obywateli we współdecydowanie o ich sprawach - chociażby zwielokrotnić siłę działań mobilizacyjnych, np. w ramach rozmaitych internetowych kampanii profrekwencyjnych czy protestacyjnych. Umożliwiają też z niespotykaną wcześniej łatwością uwspólnianie wiedzy na tematy związane z życie publicznym – tak pomiędzy samymi obywatelami, jak i na linii obywatele–władze.

Spójrzmy choćby na różne serwisy mapowe, które za pomocą stron www i aplikacji na urządzenia mobilne pozwalają setkom tysięcy obywateli w różnych rejonach świata np. błyskawicznie raportować urzędnikom, gdzie w przestrzeni publicznej ich miejscowości pojawił się jakiś problem wymagający interwencji służb porządkowych, a te z kolei mogą informować mieszkańców, kiedy dana sprawa zostanie załatwiona, oszczędzając czas związany koniecznością samodzielnego monitorowania wszystkich tego typu zdarzeń. W ten sposób działają chociażby www.fixmystreet.com czy polskie www.naprawmyto.pl. Open source’owy mechanizm www.ushahidi.com pozwala w podobny sposób mapować właściwie dowolne ważne społecznie kwestie, jak choćby przypadki nieprawidłowości w trakcie wyborów.

Jednymi z najprężniej rozwijających się narzędzi e-partycypacji są właśnie te bazujące na mechanizmie crowdsourcingu, czyli społecznościowym generowaniu pomysłów i informacji. Można go stosować m.in. do zbierania od obywateli przez Internet pomysłów na nowe rozwiązania w zarządzaniu wspólnotami lokalnymi. Służy temu np. www.neighborland.com – rodzaj wielkiego forum dyskusyjnego dla społeczności lokalnych, gdzie ich członkowie dzielą się swoimi pomysłami na zagospodarowanie lokalnych przestrzeni czy nowe rozwiązania transportowe. Takie generowanie pomysłów odbywa się często w odpowiedzi na pytania stawiane bezpośrednio przez władze lokalne, które mają przed sobą perspektywę podjęcia ważnych decyzji inwestycyjnych i szukają wskazówek czy pomysłów w tym zakresie wśród mieszkańców, odwołując się do potencjału „zbiorowej inteligencji” społeczności. Rozmaite narzędzia do crowdsourcingu i wymiany myśli pozwalają też animować i wspomagać procesy partycypacyjne, które toczą się z powodzeniem poza Internetem. Ciekawe narzędzie do online’owych debat – www.mindmixer.com – zostało np. wykorzystane do zbierania pomysłów, dyskusji nad nimi i głosowań przy okazji realizacji budżetu partycypacyjnego w kalifornijskich Vallejo, którego najważniejsze odsłony odbywały się tradycyjnie – na spotkaniach mieszkańców.

Więcej o e-partycypacji w kolejnym artykule za tydzień.

Śródtytuły pochodzą od redakcji.