Publicystyka - ngo.pl

Zasady dostępu do informacji publicznej reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Ustawa ta konkretyzuje prawo zawarte w art. 61 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jej głównym celem jest realizowanie gwarantowanego każdemu prawa do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz działalności osób pełniących funkcje publiczne, a także zapewnienie społecznej kontroli realizacji zadań publicznych i gospodarowania środkami publicznymi.

Informacja publiczna to każda informacja o sprawach publicznych. Mimo, że w ustawie nie znajduje się definicja sprawy publicznej, to precyzuje ją orzecznictwo sądów administracyjnych. Wskazuje ono, że do spraw publicznych należy zaliczyć działalność organów władzy publicznej w zakresie wykonywania zadań władzy publicznej oraz gospodarowania mieniem publicznym, a więc mieniem komunalnym lub Skarbu Państwa (np. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 29.01.2014 r., sygn. akt II SA/Gd 837/13). Dlatego zobowiązanym do jej udzielenia może być inny podmiot – na przykład organizacja pozarządowa – który dysponuje środkami publicznymi, takimi jak granty, dotacje lub nieruchomości. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 maja 2019 (sygn. VIII SAB/Wa 10/19), jeżeli dany podmiot wykonuje zadania publiczne, jest to wystarczające by uznać, że zobowiązany jest do udostępnienia informacji publicznych.

Prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje według ustawy każdej osobie fizycznej lub podmiotowi prawa prywatnego.

Zgodnie z tymi regulacjami fundacja lub stowarzyszenie może również wystąpić z wnioskiem o informacje publiczną i nie może zostać on odrzucony ze względu na brak legitymacji do jego złożenia.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej wiąże się niejednokrotnie z ujawnieniem danych osobowych. Tym samym wchodzi w konflikt z przepisami gwarantującymi ich ochronę. Ten konflikt częściowo rozwiązuje art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, który mówi, że „Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi”. Oznacza to, że przepisy dotyczące ochrony danych osobowych mają tu pierwszeństwo (M. Kłaczyński, Komentarz do art. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej).

Jednocześnie art. 86 RODO wprost dopuszcza możliwość udostępniania danych osobowych w sprawach związanych z dostępem do informacji publicznej. Dane osobowe zawarte w dokumentach urzędowych mogą zostać ujawnione zgodnie z prawem państwa członkowskiego do informacji publicznej.

Art. 6. ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wskazuje katalog otwarty informacji, które podlegają udostępnieniu. Należą do nich między innymi informacje o organach i osobach sprawujących w nich funkcje, ich kompetencjach, strukturze własnościowej podmiotów, majątku, treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających, a także stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych.

W informacjach, o których mowa powyżej, mogą znaleźć się nie tylko dane osobowe, ale również informacje wkraczające w sferę prywatności danej osoby. Ustawa o dostępie do informacji publicznej zawiera przesłankę limitującą dostęp do informacji z tego względu. Jednocześnie prawa do prywatności nie można utożsamiać z prawem do ochrony danych osobowych, choć pokrywają się one w pewnym zakresie. Z tego powodu uzasadnione będzie podanie danych osobowych w przypadku informacji o zarobkach osób pełniących funkcje publiczne. Natomiast prawo do prywatności może być przesłanką do odmowy przekazania informacji dotyczących świadków w postępowaniu administracyjny, którzy nie są osobami publicznymi (Dziennik Gazeta Prawna, Odmowa dostępu do informacji publicznej? RODO jest wygodną wymówką, Sławomir Wikariak, 25.03.2019).

Jeżeli informacja dotycząca danej osoby, o którą prosimy we wniosku, nie pozostaje w bezpośrednim związku z wykonywaną przez tę osobę funkcją, to nie jest to informacja publiczna. Chodzi tutaj np. o miejsce zamieszkania tej osoby lub informacje związane ze stanem zdrowia, uzależnieniami (Dziennik Gazeta Prawna, Alkoholizm sędziego to nie informacja publiczna, Ewa Ivanova, 04.07.2013; Przemysław Szustakiewicz, Praktyka udostępniania informacji przez sądy na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych).

Najnowsze orzecznictwo mówi, że „w razie kolizji między zasadą jawności informacji publicznych a ochroną prywatności i danych osobowych osób fizycznych, dopuszczalny będzie jedynie taki sposób udostępniania informacji publicznej, który nie naruszy dóbr chronionych (np. anonimizacja danych wrażliwych). W przypadku, gdy pomimo dokonania takiego zabiegu, możliwa będzie identyfikacja osoby, której dane dotyczą, należy odmówić udostępnienia informacji publicznej" (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2019, II SA/Kr 133/19).

Jak mówi art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w taki sposób, jaki był określony we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji zostaje umorzone.

W przypadku odwołania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że na rozpatrzenie odwołania organ ma 14 dni. Odwołanie wnosimy do organu wydającego decyzję, a rozpatruje je organ wyższego stopnia.

Uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji musi zawierać imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, których dobra chroni się, wydając decyzję o odmowie udostępnienia informacji.