Publicystyka - ngo.pl

Autorka komentarza, z którym polemizujemy stawia tezę, że to nie politycy, ale NGO-sy powinny wypracować nowe rozwiązania prawne dotyczące aborcji. Nie ma sensu wyważać otwartych drzwi. Zapraszamy do zapoznania się z obywatelskim projektem ustawy „Legalna Aborcja Bez Kompromisów”, pod którym mimo pandemii zebrałyśmy ponad 200 tysięcy podpisów. 

Obywatelski komitet tworzyły organizacje kobiece (Federa, Strajk Kobiet, Aborcyjny Dream Team, Kobiety w Sieci, Łódzkie Dziewuchy, Akcja Demokracja). Projekt miał pierwsze czytanie w Sejmie 22 czerwca 2022 r. i został odrzucony głosami PiS, Konfederacji, PSL i Kukiza. Ale wciąż jest na stole, gotowy do przyjęcia w każdej chwili.

→ Przeczytaj: Brak zgody na grę polityczną problemem aborcji [komentarz]

Z tą tezą poszło szybko, ale Kozińska-Bałdyga pisze również, że środowisko pozarządowe powinno protestować przeciwko „wykorzystywaniu problemu aborcji do przedwyborczej gry politycznej”. Głęboko nie zgadzamy się z tym podejściem.

Dostęp do legalnej, bezpiecznej, darmowej i lokalnej aborcji oraz dekryminalizacja pomocnictwa w aborcji to kwestie, które powinny priorytetowe dla polskiej polityki – bo są fundamentalne dla społecznego bezpieczeństwa. Żeby zrozumieć dlaczego, opiszemy, jak wygląda aktualnie rzeczywistość aborcyjna w Polsce.

Dostęp do aborcji reguluje ustawa z 1993 r. i kodeks karny. Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ustanawia zakaz aborcji i dwa wyjątki od tego zakazu: gdy ciąża jest zagrożeniem dla życia lub zdrowia oraz gdy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego. Kodeks karny penalizuje pomocnictwo w aborcji oraz wykonywanie aborcji z przyczyn pozaustawowych. WAŻNE: osoba, która przerywa swoją ciążę nie łamie prawa i nie grożą jej żadne konsekwencje prawno-karne.

W ostatnich kilku latach przed pseudowyrokiem Trybunału Przyłębskiej z 2020 r. w polskich szpitalach rocznie wykonywano 1000-1100 aborcji. Funkcjonował wtedy jeszcze trzeci wyjątek od zakazu: ciążę można było przerwać w przypadku, gdy płód był obciążony ciężkimi i nieodwracalnymi wadami. Po wykreśleniu tej przesłanki z ustawy w szpitalach drastycznie zmalała liczba aborcji – w 2021 r. było ich 107, w 2022 r. – 161. W zeszłym roku w aż 9 województwach szpitale nie wykonały ani jednej aborcji.

To nie znaczy, że aborcje się w Polsce nie dzieją!

Szacunkowo w Polsce rocznie ok. 100 tysięcy osób przerywa ciąże – przede wszystkim dzięki grupom samopomocowym i organizacjom pozarządowym. W Polsce działa Aborcyjny Dream Team, który współtworzy międzynarodową sieć #AborcjaBezGranic. Grupa edukuje, prowadzi aborcyjną infolinię (22 29 22 597) i pomaga w przerywaniu ciąży: metodą farmakologiczną (rekomendowaną przez WHO, czyli tabletkami: mifepristonem i misoprostolem, które można bezpiecznie przyjąć samodzielnie we własnym domu) oraz w zagranicznych klinikach. Sama #AborcjaBezGranic pomaga rocznie 44 tysiącom osób.

Udając się do polskiego szpitala w ciąży, która nam zagraża, lepiej wyposażyć się w numer telefonu do prawniczki Federy (Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny). Ginekolodzy i ginekolożki w ogromnej większości nie umieją i nie chcą robić aborcji, nawet z przesłanek gwarantowanych ustawą. Federa prowadzi w takich sprawach interwencje i pomaga pacjentkom egzekwować ich prawa.

Stosunek lekarzy i lekarek do aborcji oddają opisywane w mediach sprawy kobiet, którym odmówiono aborcji, mimo że była konieczna dla ratowania życia. Agata Lamczak, Justyna z Wodzisławia Śląskiego, Iza z Pszczyny, Anna ze Świdnicy, Agnieszka z Częstochowy, Marta z Katowic, Dorota z Bochni – to kobiety, które mogłyby dalej żyć, gdyby lekarze w porę zrobili aborcję. Obowiązujące w Polsce prawo – które zawdzięczamy również lekarzom – usprawiedliwia bierność i utrwala ich antyaborcyjne podejście. I nie jest to kwestia wyłącznie zaostrzenia prawa przez pseudowyrok Trybunału – Agata Lamczak, ofiara antyaborcyjnego prawa i lekarskiej bierności, zmarła w 2004 r.

Jakby tego było mało, proces działaczki Aborcyjnego Dream Teamu, Justyny Wydrzyńskiej, pokazał, że aktywistki, które wyręczają system zapewniając dostęp do aborcji są narażone na konsekwencje karne. Przepis z kodeksu karnego penalizujący pomocnictwo w aborcji zagraża również najbliższym osób w niechcianych ciążach: siostrom, matkom, przyjaciółkom, partnerom, mężom – bo to właśnie te osoby również pomagają w aborcjach.

Tak wygląda rzeczywistość aborcyjna w Polsce: lekarze nie chcą robić aborcji, prawo jej zakazuje, choć nie karze za przerwanie własnej ciąży, ale żaden zakaz nie sprawił jeszcze, że aborcji nie ma. Aborcja była, jest i będzie. Dzieje się codziennie, w każdej chwili, nawet teraz, gdy to czytasz. Ale nie dzieje się w ramach systemu ochrony zdrowia. System wyrzucił osoby potrzebujące aborcji poza swoje ramy i odpowiedzialność za nie przerzucił na barki organizacji pozarządowych i grup samopomocowych. To dzięki nim osoby w niechcianych ciążach mają dostęp do tabletek, którymi bezpiecznie mogą przerwać ciążę. To również dzięki nim mogą wyjechać na aborcję zagranicę, do klinik, w których zostaną potraktowane po ludzku, z empatią i poszanowaniem godności. To jednak obciążanie zagranicznych systemów opieki zdrowotnej.

Obecny układ jest totalnie nie fair.

I tutaj dochodzimy do kwestii, czy i jak temat aborcji powinien zaistnieć w kampanii wyborczej. Podkreślamy: temat, a nie „problem”, jak pisze Alina Kozińska-Bałdyga.

Aborcja nie jest problemem. Problemem jest ograniczanie dostępu do aborcji.

Kozińska-Bałdyga pisze, że „Obecnie istotą problemu aborcji jest pytanie: Co ważniejsze – prawo do życia czy prawo do wyboru; życie czy wolność? To jest pytanie filozoficzne. Każdy sam sobie musi na nie odpowiadać. Nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Dlatego jestem przeciwna zadawaniu go kandydatom do Parlamentu i wykorzystywaniu w kampanii wyborczej.”

To, co pisze Kozińska-Bałdyga w ogóle nie jest istotą dyskusji o aborcji. Dzięki pracy aktywistek i odwadze osób, które głośno mówią o swoich aborcjach, w mediach i szerzej, w dyskursie publicznym, pojawił się zupełnie nowy sposób mówienia o aborcji. Niewartościujący, ale bazujący na doświadczeniu. Mówienie prawdy o aborcji – o tym, że aborcja to doświadczenie 1/3 Polek, że pomagamy sobie nawzajem w aborcjach, gdy państwo ma nas gdzieś, że aborcje najczęściej mają matki, że podjecie decyzji o aborcji jest dla nas łatwe, a po aborcji czujemy ulgę, że w czasie i po aborcji krwawimy oraz że po aborcji jesteśmy głodne i jemy pizzę – buduje społeczne porozumienie i poczucie wspólnoty. Paradoksalnie także kolejne zamachy na nasze prawa zsolidaryzowały nas i przyczyniły się do rozpowszechnienia wiedzy o bezpiecznej aborcji farmakologicznej.

Skutecznie zmieniamy też język jakim dotychczas mówiło się o aborcji. Sformułowania nt. aborcji, jakimi posługuje się Kozińska-Bałdyga odchodzą na stałe do lamusa. To nasz sposób na zwalczanie aborcyjnej stygmy, która każe nam myśleć o aborcji, jako o czymś z definicji złym i że „to zawsze dramat”. Mówiąc normalnym, niestygmatyzującym językiem o aborcji jako doświadczeniu, jednej z decyzji, jakie podjęłyśmy w życiu, o tym, że nie wstydzimy się tego po latach oraz że był to dobry wybór – rozbijamy mur aborcyjnej stygmy.

Kozińska-Bałdyga przytacza oświadczenie Fundacji Obrony Życia im. Księdza Jerzego Popiełuszki z końcówki lat 80., w którym była mowa o „potrzebie budowania porozumienia społecznego w celu eliminowania zjawiska aborcji”.

Dzisiaj społeczne porozumienie budujemy na wspólnocie doświadczenia aborcji i chęci posiadania elementarnego poczucia bezpieczeństwa. Aborcji nie ma być jak najmniej – aborcja ma być dostępna zawsze wtedy, gdy jest potrzebna.

Czy politycy i polityczki ubiegający/e się o miejsce w parlamencie mają pomijać nasze doświadczenia? Czy mają ignorować, że poza polski system opieki zdrowotnej wypychane jest jedno z najpowszechniejszych świadczeń medycznych na świecie? Czy mają przymykać oczy na to, że karna odpowiedzialność za empatię i odruch serca – bo tym jest pomoc w aborcji – grozi zarówno aktywistkom, jak i najbliższym osób w niechcianych ciążach? Czy wreszcie mają udawać, że nie wiedzą, że 70% społeczeństwa popiera dostęp do aborcji na NFZ do 12 tygodnia ciąży bez podawania powodu?

Obowiązkiem polityków i polityczek jest odpowiadać na społeczne potrzeby – szczególnie, gdy kolejne miesiące dostarczają nam tragicznych informacji śmierciach osób, którym nie zrobiono aborcji lub o osobach, które są prześladowane przez państwo, bo zrobiły sobie aborcję, jak Joanna z Krakowa. Dodatkowej kuriozalności przepisu o karalności pomocnictwa w aborcji dowodzi historia Oli z Warszawy, która naturalnie poroniła, a prokuratura i tak wszczęła postępowanie ws. pomocnictwa w aborcji, której… nie było. To ta sprawa, w której prokuratorka kazała przecedzać szambo przez sitko w poszukiwaniu poronionego płodu.

Aborcja, a konkretnie zapewnienie do niej realnego dostępu oraz wykreślenie pomocnictwa z kodeksu karnego, powinno być ważnym tematem kampanii wyborczej, a politycy i polityczki powinni przedstawić nam konkretne propozycje rozwiązań. Osoby, które potrzebują aborcji, to wyborcy i wyborczynie, którzy/re pójdą do urn. Mamy prawo wiedzieć, jakie poglądy i rozwiązania na temat aborcji prezentują politycy i polityczki. Jesienne wybory będą pierwszymi od czasu masowych protestów po pseudowyroku Trybunału w 2020 r. ws. aborcji. Pamiętamy tamten czas i tamte emocje. Wrócimy do nich podejmując decyzję, na kogo zagłosować.

Kozińska-Bałdyga piętnuje stosowanie poparcia dla liberalizacji przepisów ws. aborcji jako klucza dla otrzymania miejsca na wyborczej liście. Pisze, że rozumie dyscyplinę partyjną w sprawach gospodarczych, bo nie każdy poseł zna się na gospodarce.

Nie każdy poseł i nie każda posłanka zna się na aborcji. Powiemy więcej: zdecydowana większość posłów i posłanek nie wie o aborcji nic.

Jako aktywistki popularyzujące wiedzę o aborcji i pomagające w aborcjach oczekujemy od partii politycznych nie tylko, żeby wreszcie przestały mówić o ogólnikach i przedstawiły konkrety, ale też, aby słuchały co mają w tej kwestii do powiedzenia organizacje i aktywistki, które się na aborcji znają, bo codziennie w niej pomagają.

Jako wyborcy i wyborczynie chcemy głosować na konkretne rozwiązania, które uwzględnią perspektywę osób potrzebujących aborcji – od tego zależą nasze życia, nasze zdrowie, nasze rodziny i przyszłość. Dostęp do aborcji to kwestia bezpieczeństwa – naszego i naszych bliskich.