Publicystyka - ngo.pl

Czternaście lat temu ktoś w Warszawie wpadł na pomysł proklamowania „Dnia Dobrej Wiadomości”. Intuicję miał jednak marną. Trzy dni później dwa samoloty wypełnione ludźmi uderzyły w symbol gospodarczej potęgi Stanów Zjednoczonych. Zginęły trzy tysiące osób.

Konsekwencje tamtej masakry odczuwamy do dziś. Prawa obywatelskie zostały w Stanach Zjednoczonych na długo ograniczone, a dokument, który na te ograniczenia przyzwalał, nazwano jakby na ironię „Patriot Act”. W różnych punktach globu, w tym w Polsce, powstała sieć tajnych ośrodków detencyjnych, w których stosowano wyrafinowane tortury. Rozpoczęła się Wojna z Terrorem, której ofiar do dziś nie zliczono, ale według szacunków federacji IPPNW, zrzeszającej kilkadziesiąt organizacji medycznych, wskutek działań wojsk koalicyjnych około 1,3 miliona mieszkańców Afganistanu, Pakistanu i Iraku straciło życie. Destabilizacja regionu stała się faktem. Warto to sobie przypomnieć dzisiaj, gdy we wszystkich mediach obserwujemy rozpaczliwą wędrówkę ludów – setki tysięcy uchodźców, także z wymienionych powyżej krajów, usiłuje przedostać się do strefy bezpieczeństwa, jaką jawi się dla nich Europa.

Czy dobre wiadomości, których niedosyt poczuli wówczas inicjatorzy akcji, byłyby kategorią pozwalającą na opis któregokolwiek ze wspomnianych zjawisk? Czym właściwie miałyby być te „dobre wiadomości”, jak je zdefiniować? Cieszyliśmy się z Arabskiej Wiosny, serii rewolt obalających strupieszałe reżimy w Afryce Północnej i na Półwyspie Arabskim. Wydawało się wówczas, że oto mamy te, z dawna oczekiwane, „dobre wiadomości”: demokracja triumfuje. Dziś widzimy, że nie tylko nie zatriumfowała, ale to, co nastało wskutek tamtych protestów, obróciło się przeciwko protestującym. Dobra wiadomość okazała się hiobową wieścią.

Dobrą wiadomością, mówię to bez ironii, była ta płynąca z Fundacji Estera, która pomogła przyjechać do Polski dwustu osobom z Syrii. Ale stała się sposobem na podmalowanie rozmazanego makijażu koalicji rządzącej. I zamiast być dobrą, stała się wiadomością paskudną, sposobem na „zachowanie twarzy” i trwanie we własnej obojętności.

Tymczasem portal ngo.pl chciał ode mnie innego komentarza, takiego, w którym zastanowię się, jak przedostać się do mediów z pozytywnym przekazem. Problem w tym, że moje rozumienie dziennikarstwa jest bliskie definicji Orwellowskiej: „Dziennikarstwo to publikowanie rzeczy, których ktoś nie chce publikować. Wszystko inne to public relations”. Mówienie o rzeczach niewygodnych jest witalną funkcją mediów, bo to dzwonek alarmowy, a nie muzykoterapia. Nie chodzi o to, że krew dobrze się sprzedaje. Ona się dobrze sprzeda tylko w wersji lansowanej przez „Fakt”, gdzie zostaje zmieniona w rozrywkę. Ktoś, kto próbuje uprawiać ten zawód na poważnie, nieustannie zmaga się z niechęcią także ze strony własnych odbiorców. „Po co tak trudno, po co tak smutno, życie takie nie jest”. A jakie jest życie, kto mi powie? Głównie polega na krzątaninie, ani dobrej, ani złej, w większości przypadków rutynowej i nudnej. Ci, którym tak ckni się do „dobrych wiadomości”, nie chcą życia, tylko ckliwej literatury. Równie szkodliwej, co krew z pierwszej strony „Faktu”.

Organizacje pozarządowe, które tak często funkcjonują jak pionierzy rozpoznający tematy i problemy społeczne „bez właściciela”, nieistotne dla państwa, mogą być i często są sprzymierzeńcami mediów. Ale to przymierze nie zawsze nawiązuje się łatwo, czasem wymaga wielu spotkań i wielu rozmów. Bo bywa, że tak samo, jak pracownicy NGO nie wiedzą, na czym polega praca dziennikarza, tak i w drugą stronę – dziennikarze zwyczajnie nie wiedzą, co tak naprawdę się robi w tym trzecim sektorze. Docierają do nas maile o dziwnych nagłówkach: „namalowaliśmy mural”, „wydajemy kalendarz z aktami osób niepełnosprawnych”, „rozdajemy balony w imię wolności słowa”. Brzmi jak relacja z nieustannego kinderbalu.

Mam przyjaciółkę, która od paru lat prowadzi fundację pomocy osobom bezdomnym, zmagającym się z uzależnieniami. Od lat gadamy o tym, co robi i po co. A jednak, gdy dwa dni temu przesłała mi mail od swojej współpracowniczki, doznałem osłupienia. Ten list brzmiał jak korespondencja wojenna. „L. nie może się ruszać, mieszka na działkach, w namiocie, w strasznych warunkach, potrzeba pampersów dla dorosłych. D. miał czwartą zapaść w tym roku, karetka zabrała go z ulicy, mówi, że nie chce żyć. J. miał trafić do więzienia, ale fałszywy alarm, policja go nie szuka, rozpłakał się, mówił, że nie ma dokąd pójść, w więzieniu miałby przynajmniej jedzenie i dach nad głową”. Tak to szło. Zupełnie jakby warszawskie działki były Morzem Śródziemnym, a wegetujący tam ludzie żeglowali po nich w dziurawym pontonie. Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że wygląda to aż tak źle. Teraz oboje zastanawiamy się, co z tym zrobić. Już nie – jak trafić do mediów, lecz jak z poziomu mediów trafić do odbiorców. Nie będzie łatwo. Ale gdyby się udało, gdyby ktoś się tym przejął, to by był dla nas – dziennikarza i aktywistki społecznej – wielki dzień. Dzień dobrej wiadomości.

Jakub Janiszewski – dziennikarz radia TOK FM, współpracownik Krytyki Politycznej. W 2013 opublikował debiutancką książkę „Kto w Polsce ma HIV?”. Obecnie pracuje nad kolejną, tym razem poświęconą problematyce polskiego rynku pracy.

Opr. Ignacy Dudkiewicz (ignacy.dudkiewicz@portal.ngo.pl)

Gdyby się udało, gdyby ktoś się tym przejął, to by był dla nas – dziennikarza i aktywistki – wielki dzień. Dzień dobrej wiadomości.