Publicystyka - ngo.pl

Program „Równać Szanse” został stworzony przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności, która w całości finansuje przedsięwzięcie. Od samego początku jego realizatorem jest Fundacja Dzieci i Młodzieży. W ramach programu organizacje pozarządowe, biblioteki, domy kultury, a także grupy nieformalne z wsi i małych miejscowości otrzymują dofinansowanie na realizację autorskich projektów, których celem jest wyrównywanie szans na start w dorosłe życie.

W Polsce na terenach wiejskich oraz w miastach do 20 tys. mieszkańców mieszka połowa populacji młodzieży. Mają oni mniejszy dostęp do oferty edukacyjnej i kulturalnej, a środowisko, w którym dorastają jest mniej zamożne i mniej przedsiębiorcze.

– Poziom wiedzy pomiędzy młodzieżą z wsi i małych miast a młodzieżą z dużych ośrodków miejskich jest zbliżony, jednak z wiekiem, kiedy istotne stają się umiejętności społeczne, pojawia się pewna dysproporcja – mówi Artur Łęga, koordynator programu „Równać Szanse”. – Mniej  rozwinięte umiejętności społeczne wynikają z braku możliwości wyboru. W tych małych ośrodkach jest jedna szkoła, do której jeździ ten sam autobus, zakupy robi się w tym samym sklepie, a wolny czas spędza się z tym samym kolegą. Każdy dzień wygląda tak samo. Brakuje nowych bodźców, wyzwań, możliwości odniesienia sukcesu oraz weryfikacji swoich umiejętności.

Projekty programu „Równać Szanse” obejmują szeroki zakres tematyczny. Młodzież poznaje historię swojej miejscowości, pisze artykuły, tworzy strony internetowe, angażuje się w działalność społeczną, a także prowadzi różnorodne działania artystyczne.

– Młodzież po takim programie jest znacznie bardziej świadoma swoich możliwości – mówi Radosław Jasiński z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. – Poznaje swoje silne, ale też słabe strony, jest w stanie lepiej planować swoją przyszłość, a także patrzyć racjonalnie na swoje otoczenie i znajdować w nim wsparcie.

– Przygotowując spektakl teatralny, okazuje się, że ktoś jest dobrym aktorem, ktoś dobrym scenografem, a ktoś świetnym autorem tekstów – opowiada Artur Łęga. – Oni nie dowiedzą się o tym, dopóki nie spróbują swoich sił. Podczas prób scenicznych rozwijają swoje umiejętności komunikacyjne oraz uczą się pracy zespołowej. Wielokrotne występy przed zmieniającą się publicznością dodają im z kolei wiary w siebie oraz podnoszą ich poczucie wartości. Bez względu na temat projektu, jego najważniejszym zadaniem jest rozwój umiejętności społecznych.

– Nie zawsze tak było – przyznaje Radosław Jasiński. – W ciągu 10 lat program ewoluował. Początkowo koncentrowaliśmy się na tym, aby młodzież opanowała wiedzę i umiejętności przydatne w szkole. Cieszyło nas, kiedy osoby z terenów wiejskich zamiast szkół zawodowych wybierały licea, a następnie szły na studia. Obecnie skupiamy się na rozwoju ich umiejętności społecznych, które umożliwiają im podejmowanie decyzji o swojej przyszłości w sposób rozważny, co nie zawsze oznacza wybór ścieżki uniwersyteckiej. Ważne jest, by był to wybór świadomy, autonomiczny i zgodny z ich umiejętnościami.

Głównym elementem programu są dwa konkursy dotacyjne: regionalny i ogólnopolski. Ten pierwszy przeznaczony jest dla organizacji pozarządowych, ale także domów kultury, bibliotek oraz grup nieformalnych. Każdego roku spośród kilkuset propozycji komisja wyłania około setki projektów, które otrzymują dofinansowanie do 7 tys. złotych.

Konkurs ogólnopolski przeznaczony jest wyłącznie dla organizacji pozarządowych. Dotyczy on 15-miesięcznych projektów, których dofinansowanie wynosi do 40 tys. złotych. Każdy projekt poprzedzony jest diagnozą potrzeb młodzieży w środowisku lokalnym, a jego koordynatorzy przechodzą specjalne szkolenie. Każdego roku w konkursie realizowanych jest około 20 projektów. Na początku i pod koniec ich trwania badany jest poziom umiejętności społecznych uczestników. W ciągu tych kilkunastu miesięcy wzrasta on średnio o 17 procent.

– Projekty ogólnopolskie zazwyczaj monitorujemy dwukrotnie. Nie przyjeżdżamy jednak wyłącznie na kontrolę, ale po to, by podzielić się swoim doświadczeniem i podsunąć kilka konstruktywnych uwag – opowiada Artur Łęga. – Zdarza się, że projekty, które początkowo nie budziły naszego entuzjazmu, pozytywnie nas zaskakują. Często zaskakująca jest także sama młodzież. Gdy spotykamy się po raz pierwszy zdarza się, że zapada cisza. Młodzi ludzie są zdystansowani i niechętnie podejmują rozmowę. Gdy spotykamy się kilkanaście miesięcy później, mam wrażenie, że to już zupełnie inni ludzie. Są rozmowni i z dumą opowiadają o tym, co udało im się przez ten czas osiągnąć.

Najlepsze projekty konkursu ogólnopolskiego poszerzają grono projektów modelowych. Ich koordynatorzy mają szansę opracować metodykę swoich działań w formie publikacji. Mają również możliwość uzyskania dotacji na odtworzenie swojego projektu w innych środowiskach. Szkolą wówczas przedstawicieli innych organizacji lub instytucji, którzy są zainteresowani wdrożeniem danego programu.

Praktyka pokazuje, że często pomimo zakończenia projektu, część działań, w większym lub mniejszym zakresie, jest wciąż kontynuowana. Organizacje samodzielnie szukają funduszy na realizację już rozpoczętych inicjatyw, korzystają także z pomocy wolontariuszy. Sprzęt, który został zakupiony dzięki udziałowi w programie „Równać Szanse”, pozostaje do ich użytku.

Program wspiera także organizacje i instytucje, którym nie udało się otrzymać dotacji. Zapraszane są na specjalne szkolenia, podczas których dowiadują się, jak profesjonalnie przygotować wniosek aplikacyjny, zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym.

W ciągu dziesięciu edycji programu zrealizowano 1674 projekty, na kwotę blisko 19 mln zł. Wzięło w nich udział ponad 120 tys. uczestników, a łącznie objęły one zasięgiem blisko 400 tys. osób.